რაღაც ნაწერი ეძღვნება მამაჩემს
ეს არის რომანი, მაგრამ ნამდვილი რომანივით არ არის და წერილი. მისი ენა ისეთია, როგორსაც იყენებენ ესეისტიკაში, საგაზეთო სტატიებში, რეცენზიებში, კერძო წერილებში და პოეზიაშიც კი.
პიერ პაოლო პაზოლინი, ნავთობი
(წერილი ალბერტო მორავიას)
ეს იყო მიზეზი, რის გამოც ჩემს ფორმას ხშირად აკლდა სინათლე: ძაბვა იყო, მაგრამ მე, რადგან იმ ფორმით ვიფარგლებოდი, რომლითაც ვწერდი - სულ ერთი იყო, როგორი იქნებოდა - აღარ ვიყენებდი იმას, რაც წერის შესახებ ვიცოდი, რაც სცენარებიდან, თეატრალური ნაწარმოებებიდან, რეპორტაჟებიდან, პოეზიიდან, მოთხრობებიდან, ნოველებიდან, რომანებიდან ვისწავლე. მწერალს ყველა ფერის საღებავი უნდა ედოს პალიტრაზე, ყველა უნარს უნდა ფლობდეს, რათა შეძლოს, ერთმანეთს შეურიოს ისინი (და, საჭიროების შემთხვევაში, ერთდროულად გამოიყენოს). მაგრამ როგორ?
ტრუმენ კაპოტე, მუსიკა ქამელეონებისთვის
იმ მრავალრიცხოვან ადამიანთა შორის, რომელთაც ლაურა ბეტისთან უმუშავიათ რომის პიერ პაოლო პაზოლინის ფონდში და რომლებიც მეტ-ნაკლებად უსიამოვნო, ნაირფერი მოგონებებით არიან დახუნძლულნი, ვფიქრობ, შემიძლია ვიტრაბახო, სხვა რომ აღარაფერი ვთქვა, ჩემი საშუალოზე მეტი გამძლეობით. არა იმიტომ, რომ ჩემ მიმართ მინიმუმამდე იყო დაყვანილი ყოველდღიური და კაპრიზებით სავსე ძალადობა, რომელსაც გიჟი (ჩემთვის ასე მოვიხსენიებდი ხოლმე) მიმართავდა თავის ქვეშევრდომებთან ურთიერთობისას. პირიქით, მისთვის ისეთი უსაშველოდ ოდიოზური (ამაზე უფრო ზუსტი სიტყვა არ მოიძებნება) ვიყავი, რომ მისი მრავალსახოვანი სადიზმის ყველა ნერვის გაღიზიანებას ვახერხებდი: დამამცირებელი მეტსახელების ამოუწურავი მარაგით დაწყებული, პირდაპირ ფიზიკური მუქარით დამთავრებული. ყოველთვის, როდესაც ფონდის ოფისში შევდიოდი, რომელიც კასტელ სანტ’ანჯელოს გალავნიდან არც ისე შორს, კავურის მოედნის კუთხის პირქუშ და მასიურ შენობაში მდებარეობდა, თითქმის ფიზიკურად ვგრძნობდი იმ ცხოველურ მტრულ დამოკიდებულებას, იმ მოუთოკავ ბრაზს, რომელიც ელვასავით გაიკლაკნებოდა ხოლმე მის თვალებში დიდი, კვადრატული მზის სათვალის მიღმა და ჩემკენ ისრებივით გამოიტყორცნებოდა. ამას მაშინვე მოჰყვებოდა მისალმება. „გამარჯობა, კახპავ, ბოლოსდაბოლოს მიხვდი, რომ ტრაკის მიცემის დრო მოვიდა? თუ ფიქრობ, კიდევ კარგა ხანს გამოხვალ ქვეშიდან? მაგრამ მე ვერ გამაცურებ, ენადაშაქრულო კახპავ, ამისთვის სხვანაირი ვინმეა საჭირო, შენნაირი კი არა“, - მხოლოდ სიცილი, თითქოს მიწისქვეშა ქვაბულიდან ამოვარდნილი და კიდევ უფრო მეტი მუქარის შემცველი, ენით აღუწერელი ბგერის კონტრაპუნქტის გამო, სპილოს ძახილსა და ბავშვის სლუკუნს შორის რომ მერყეობდა, დაასრულებდა ხოლმე ამ სიამტკბილობის პირველ ქარბუქს. მხოლოდ ძალიან იშვიათად თუ შეიძლებოდა, რომ უიღბლოებისთვის თავსდამტყდარი შეურაცხყოფების ზვავი საღი აზრის მქონე ცნებებით შეცვლილიყო. მაგრამ, როგორც წესი, გიჟს საღი აზრის ყველანაირი გამოვლინება სძულდა. ნებისმიერი ადამიანური გამოხატვის საშუალებები მის ხელში საშიშ იარაღად გადაიქცეოდა ხოლმე. გამონაკლისი არც ენა იყო. მისი ტირადა შეურაცხმყოფელი ეპითეტის ღერძზე ბრუნავდა, რისგანაც დიდ სიამოვნებას იღებდა და განუწყვეტლივ იმეორებდა, თითქოს ლანძღვის ფორმულირებაში ყოფილიყო ნათქვამის მთელი გემო. თუ მამაკაცებს მიმართავდა, ეპითეტი ყოველთვის მდედრობითი სქესის იყო. იმ ადამიანებსაც კი, ვინც უყვარდა ან პატივს სცემდა, უწევდათ ამ ერთგვარი სიმბოლური კასტრაციის გადატანა. მაგალითად, ალბერტო მორავია, რომელთანაც ძალიან მჭიდრო ურთიერთობა ჰქონდა, რაღაც მომენტში გახდა „ბებია“, და ამას უკვე აღარაფერი ეშველებოდა1. მას შემდეგ, რაც შეურაცხმყოფელ სიტყვას წარმოთქვამდა, მიმართვის დანარჩენი ნაწილი უკვე წმინდა წყლის იმპროვიზაცია იყო - ზიზღისა და სიძულვილის პირანეზიული (ჯოვანი ბატისტა პირანეზი (1720-1778) - იტალიელი არქიტექტორი და არქიტექტურის თეორეტიკოსი (აქ და შემდგომ შენიშვნები მთარგმნელისაა).) პირქუში დილეგის მსგავსი, ლოგიკასა და სინტაქსს მოკლებული. „კახპა“ - პირველივე დღეებიდან ეს გახდა სინთეზი, სრულყოფილი ფორმულა იმისა, რასაც მასში ვიწვევდი. მრავალრიცხოვანი ზედსართავები ელვასავით მოჰყვებოდა არსებით სახელს, როგორც მელიის კვალს ადევნებული მწევრები. ენადაშაქრულო კახპავ, მკვეხარავ, მატყუარავ, ფაშისტო. იეზუიტო, მკვლელო. ამბიციურო. მაშინ მე ოცდაათი წლისაც არ ვიყავი, მაგრამ ედგარ ალან პოს ტუსაღივით კედელ-კედელ ხელის ცეცებით უკვე შემომევლო ჩემი ხასიათის ნესტიანი და ბნელი ჯურღმულები. შემეძლო ადვილად მეღიარებინა, რომ გიჟი გარკვეულწილად მართალიც იყო. მის გაცოფებას იწვევდა ჩემი სურვილი, მისთვის თავი მომეწონებინა, ჩემი აშკარად გამოხატული არააგრესიულობა, დაბოლოს, ის გულგრილობა, რომელიც ყოველთვის იყო ჩემი ერთადერთი საშუალება გარესამყაროს საფრთხეებისგან თავდასაცავად. ადვილი მისახვედრი იყო, რა ტიპის ცოდვილებს გასწირავდა სიამოვნებით სამუდამო ტანჯვისთვის ეს დანტესეული ურჩხულის მსგავსი არსება, რომელიც უზარმაზარ საფერფლეში ჩატოვებული სიგარეტების კვამლში გახვეულიყო და მისი საშინელფრად შეღებილი თმის შემხედვარეს, ფორთოხლისფერსა და მოწითალოს შორის რომ მერყეობდა და თავზე შეკრული, ჯიღასავით ადგა, მაშინვე ვეშაპის მიერ ამოფრქვეული შადრევანი ან ნერვიულად აქოჩრილი ანანასი გაგახსენდებოდათ. ლაურას სძულდა მლიქვნელები, და ზოგადად ყველა ის ადამიანი, ვისაც თვითგამოხატვის უნარი არ ჰქონდა. თვლიდა, რომ ისინი უსუსურები, მუდმივად მუყაოს ნიღაბქვეშ დასამალავად განწირულები იყვნენ. მასში სწორედ ეს მომწონდა, მიუხედავად