ინჟინერ-კაპიტანმა ბოლესლავ სტატკოვსკიმ კავკასიაში ჯარების მთავარი შტაბის უფროსს დმიტრი მილიუტინს ამიერკავკასიაში რკინიგზის გაყვანის აუცილებლობაზე მოხსენებითი ბარათი წარუდგინა.
საკითხი განიხილეს და საქმის მოსაგვარებლად დროებითი კომიტეტი შექმნეს. კომიტეტს სათავეში ჩაუდგა კავკასიის მეფისნაცვალი ალექსანდრ ბარიატინსკი. იმ დროს, კარის მრჩეველმა ზაგურსკიმ და სამხედრო ინჟინერმა ჩერევინმა ფოთიდან თბილისამდე რკინიგზის მშენებლობის საკითხი წამოაყენეს.
რკინიგზის აშენების სურვილი კაპიტალისტმა ვასილი კოკორევმა გამოთქვა, რომელმაც საამშენებლო სააქციო საზოგადოება დააფუძნა. კოკორევთან, როგორც ადგილობრივი, ისე ინგლისელი, ბელგიელი და ლუქსენბურგელი საქმოსნები გაერთიანდნენ.
საქმე ტყეების გაკაფვასთან ერთად, წიაღისეულის მოპოვებას და გადამუშავებას მოითხოვდა. ჩერევინის აზრით, ეს ყველაფერი რკინიგზის გამგეობას უნდა ეკისრა.
რკინის მადნის გადამუშავების მიზნით, სოფელ ჩათახში ქარხნა ააშენეს. ჩათახის ქარხანაში დამზადებული ლითონის ხიდი განჯაში დაამონტაჟეს.
ვიდრე ინჟინრები გზაზე საკვლევ სამუშაოებს აწარმოებდნენ, რეგიონის ადმინისტრაცია გზის აშენების მსურველთა შერჩევას განაგრძობდა. ამან, „ვოლგა-დონის რკინიგზის“, „ნაოსნობის და ვაჭრობის რუსული საზოგადოების,“ „ამიერკავკასიის სავაჭრო ამხანაგობის“, ვოლგა-კასპიის სანაოსნო საზოგადოება-„კავკასია და მერკურის“ და ბაქოს პირველი ნავთობჩამომსხმელი ქარხნის დამფუძნებელი ვასილ კოკორევი გაანაწყენა. ის მშენებლობას ჩამოშორდა.
კასპიის და შავი ზღვების სანაპიროების რკინიგზით დაკავშირების თაობაზე კავკასიის მეფისნაცვლის ალექსანდრ ბარიატინსკის წინადადება, რუსეთის იმპერატორმა ალექსანდრ მეორემ მოიწონა და ბარიატინსკის უფლება მისცა უცხოელ კაპიტალისტებთან მოლაპარაკებები გაემართა.
იმ დროს, თავისი საქმეების მოსაგვარებლად ევროპაში მოგზაურობდა გიორგი ერისთავი. გიორგი ერისთავი იხსენებდა: „კალედან პატარა პარახოდში ჩაგვსხეს, ზღვა მშვიდათ იყო. აქ ვნახეთ ერთი ბებერი რუსის სენატორი, იმან გვიამბო რომ კ. ბარიატინსკი ვისბადენში ვნახეო. ვენაშიაც გვითხრეს იქ არისო. სრულებით კარგად არის, დაგულაობს ფეხითაო, სხვათაშორის გვითხრა როჩილდი არის აქაო და ჰპირდება რკინის გზისთვის საქართველოში მე მოგცემთ ფულებსაო. ხარიტონოვიც იქ არის, წარმოიდგინეთ ჩემი სიხარული, ჰო როდის მომასწრებს ღმერთი რომ ჩვენ ქვეყანას გზა ეშველოს.“
პარიზელმა ჯეიმს როტშილდმა და ლონდონელმა ლაიონელ როტშილდმა ფოთი-ბაქოს პროექტი სამხედრო დანიშნულების პროექტად მიიჩნიეს და დახმარებისგან თავი შეიკავეს. ისინი, იმ შემთხვევაში გაირჯებოდნენ სესხისთვის, თუ რუსეთის მთავრობა თანხას ამიერკავკასიის კომერციული რკინიგზის მშენებლობისთვის გამოიყენებდა.
ჩუქება
