თავი I იმ დღეს სასეირნოდ არ გაისვლებოდა. დილით ერთი საათი კი ვიხეტიალეთ ფოთლებგაცვენილ ხეივანში, მაგრამ ნასადილევს (თუ სტუმრები არ ჰყავდა, მისის რიდი ადრე სადილობდა) ზამთრის ცივმა ქარმა ისეთი შავი ღრუბლები მორეკა და წვიმამ ისე დასცხო, რომ ხელმეორედ გასვლაზე ლაპარაკიც ზედმეტი იყო.
ძალიანაც კარგი: ისედაც არ მიყვარდა დიდხანს სეირნობა და საღამოს პირას, სუსხში ხომ – მით უფრო: ჭირივით მძულდა, ნესტიან ბინდბუნდში ხელფეხგაფიჩხული რომ ვბრუნდებოდი სახლში და ცალკე ჩვენი გამდელის, ბესის ტუქსვა მიღონებდა გულს, ცალკე კი იმის შეგნება მთრგუნავდა, რომ ფიზიკურად ელიზა, ჯონ და ჯორჯიანა რიდებზე სუსტი ვიყავი.
ზემოხსენებული ელიზა, ჯონი და ჯორჯიანა იმჟამად სასტუმრო ოთახში, ბუხრის წინ დივანზე ნახევრად მიწოლილ დედას შემოხვეოდნენ და იმასაც, თავისი ანგელოზებით გარშემორტყმულს (იმ წუთში არ კინკლაობდნენ და არც ყვიროდნენ), სახეზე სრული კმაყოფილება ეწერა. მე იმათში არ გამრია: მისივე თქმით, მართალია, გული მწყდება, რომ იძულებული ვარ, მოშორებით გიყოლიო, მაგრამ სანამ ბესისგან არ გავიგებ და ჩემი თვალითაც არ ვნახავ, რომ მოწადინებული ხარ, უფრო გულღია და ბავშვური გახდე, უფრო გულმისავალი და მხიარული – ერთი სიტყვით, უფრო ხალისიანი, ალალი და ბუნებრივი, სხვა გზა არა მაქვს – უნდა მოგაკლო ის სიამოვნება, რომელიც მხოლოდ ყველაფრით კმაყოფილ და ბედნიერ პატარებს ერგებათო.
– რაო ბესიმ, რა დავაშავე? – ვკითხე.
– ჯეინ, არ მიყვარს შარიანი და ზედმეტი კითხვებით შემწუხებელი ადამიანები. თანაც, მართლა საზიზღრობაა, როცა ბავშვი ბედავს და ასეთნაირად ლაპარაკობს უფროსებზე. წადი, სადმე დაჯექი და სანამ ზრდილობიან სიტყვა-პასუხს არ ისწავლი, ჩუმად იყავი.
სასტუმრო ოთახის გვერდით პატარა სასადილო იყო, იქ შევსხლტი. ოთახში წიგნების კარადა იდგა და ცოტა ხანში საკითხავიც ავირჩიე: ისეთი გამოცემა მოვნახე, შიგ ბლომად ნახატები რომ ყოფილიყო. ფანჯრის ნიშში, პატარა დივანზე ავძვერი და ჩამოვჯექი, თურქივით მოვირთხი ფეხი, თითქმის მთლიანად ჩამოვაფარე წითელი, მძიმე ფარდა და აქეთ-იქიდან მოვმყუდროვდი.
მარჯვნიდან ალისფერი ფარდის ნაკეცები მფარავდა, მარცხნიდან კი ფანჯრის გამჭვირვალე მინები მიცავდა ავდრისგან, თუმცა ნოემბრის უღიმღამო დღეს მაინც ვერ მავიწყებდა. შიგადაშიგ, წიგნს რომ გადავფურცლავდი, ვაკვირდებოდი, როგორ ახლოვდებოდა ზამთრის ბინდი: შორს ღრუბელ-ნისლის გაცრეცილი საბურველი ჩამოწოლილიყო, ახლოს კი ქარი კვნესოდა და მის ღონიერ ქროლაში გაუთავებელი წვიმა თავაწყვეტით შოლტავდა სველ გაზონსა და გალახულ ბუჩქებს.
ისევ წიგნს მივუბრუნდი – ბიუიკის „ბრიტანეთის ფრინველთა ისტორიას“ (ბიუიკის „ბრიტანეთის ფრინველთა ისტორია“ – თომას ბიუიკი (1755–1828) განთქმული ინგლისელი გრავიორი და ილუსტრატორი. მისი „ბრიტანეთის ფრინველთა ისტორია“ ორი ტომისაგან შედგება; პირველი ტომი ხმელეთის ფრინველებს ეძღვნება, მეორე – წყლისას. წიგნებში, გარდა ფრინველთა გრავიურებისა, არის სოფლის ცხოვრების ამსახველი ილუსტრაციები და მხატვრის ფანტაზიით შექმნილი სცენები.). კაცმა რომ თქვას, ტექსტი ნაკლებად მიზიდავდა; და მაინც, შესავლის ზოგიერთი გვერდი, თუმცა კი ბავშვი ვიყავი, წაუკითხავად ვერ გადავშალე. ეს ის გვერდები იყო, რომლებიც ზღვის ფრინველთა საცხოვრისებს ეძღვნებოდა, „მიყრუებულ კლდეებსა თუ კონცხებს“, სადაც მხოლოდ ეს ფრინველები ბინადრობენ – კუნძულებით მოფენილ ნორვეგიის სანაპიროს უკიდურესი სამხრეთიდან, ლიდენესიდან დაწყებული და ჩრდილოეთით – ნორკაპით დამთავრებული, სადაც
შორ და ტიტველ თულეს კუნძულს („შორ და ტიტველ თულეს კუნძულს...“ – ნაწყვეტი შოტლანდიელი პოეტის ჯეიმზ თომსონის (1700–1748) წიგნიდან „წელიწადის დრონი“)
ირგვლივ ოკეანე უდუღს,
ჰებრიდებს კი ზედ ეღვრება
ატლანტიკურ ტალღათ წყება.
ვერც ლაპლანდიის, ციმბირის, შპიცბერგენის, ახალი მიწის, ისლანდიისა და გრენლანდიის ყინულოვანი ნაპირების აღწერა დავტოვე უყურადღებოდ „არქტიკული ზონის ეს ვრცელი სივრცეები, ამ უღიმღამო ტერიტორიის უკაცრიელი ადგილები, ყინვა-თოვლის ეს საცავი, სადაც მკვრივი ყინულოვანი ველები, საუკუნოვანი ზამთრისგან ნაგროვები, ერთიმეორეზე მაღალ, ალპებივით ყინულოვან მთებად აწვდილან, პოლუსს შემორტყმიან და თავის თავში მოუქცევიათ უკიდურესი სიცივის გაათასმაგებული საფრთხენი“. ამ თეთრ, უსიცოცხლო სამეფოებზე ჩემი შეხედულება შემექმნა – ბუნდოვანი, როგორც ყველა ის ნახევრად გაუგებარი ხატი, გაურკვევლად რომ გაიელვებს ბავშვის გონებაში, მაგრამ მაინც უცნაურად შთამბეჭდავი. ამ პირველი გვერდების სიტყვები ნახატებს უკავშირდებოდა და აზრს აძლევდა ატალღულ-აშხეფებულ ზღვაში მდგარ ეულ კლდეს, უკაცრიელ ნაპირზე გარიყულ დამსხვრეულ ნავსა და ღრუბლების საფარიდან გამომსხლტარ ცივ, უფერულ მთვარეს, რომელიც ჩასაძირად გამზადებულ გემს დასცქეროდა.
ვერ აგიწერთ, რა გრძნობა აღმიძრა განმარტოებულმა სასაფლაომ და წარწერიანმა საფლავის ქვამ, ჭიშკარმა, ორმა ხემ, შორეულმა ჰორიზონტმა, ჩამონგრეული ყორე რომ ეფარებოდა და დაღამების მანიშნებელმა, ამომავალმა ნამგალა მთვარემ.
უძრავ ოკეანეში გაშეშებული ორი გემი ზღვიურ აჩრდილებად მეჩვენა.
იმ გვერდმა, სადაც ეშმაკი მოპარულ ფუთაში ჩაბღაუჭებოდა ქურდს, შიშის ზარი დამცა და სწრაფად გადავფურცლე.
არანაკლებ შემაშინა კლდეზე განმარტოებით მჯდარმა შავმა, რქოსანმა
ჩუქება
