წინასიტყვაობა ამ რამდენიმე წლის წინ საკითხავის ერთ-ერთი ავტორი, საქართველოს ერთ დაბაში მოხვდა სათემო შეხვედრაზე, რომელსაც ამერიკული ორგანიზაცია "მშვიდობის კორპუსის" მოხალისეც ესწრებოდა. მას პირობითად ჯეინს დავარქმევთ. ჯეინს აინტერესებდა, თუ რა პრობლემები აწუხებდათ ყველაზე მეტად პატარა დაბის მცხოვრებლებს, რა გამოწვევების წინაშე იდგნენ და რას აკეთებდნენ თვითონ ამ გამოწვევების და პრობლემების დასაძლევად. შეხვედრისას გამოირკვა, რომ ადგილობრივი მოსახლეობის ერთ-ერთი საწუხარი თბილისი-სენაკი-ლესელიძის მაგისტრალის იმ მონაკვეთს უკავშირდებოდა, რომელიც პატარა დაბას ორად ყოფდა, რის გამოც, ბავშვების ერთ ნაწილს გზატკეცილის გადაკვეთა უწევდა სკოლაში მოსახვედრად. ხელოვნური წინაღობის არარსებობის და ტრანსპორტის სწრაფი მოძრაობის გამო გზაზე გადამავალ ბავშვებს საფრთხე ემუქრებოდათ და რამდენიმე შემთხვევა ტრაგიკულადაც დასრულდა. შეხვედრაზე ითქვა, რომ სახელმწიფო უწყებებისადმი არაერთი მიმართვის მიუხედავად, პრობლემა მოუგვარებელი რჩებოდა. ამ ამბის მოსმენას ჯეინი მაინცდამაინც არ გაუკვირვებია. "ჩემს ქალაქშიც მსგავსი სიტუაციაა, მაგრამ ხალხმა თვითონ მოძებნა გამოსავალი", - უთხრა მან შეკრებილებს, რომლებსაც, ყველაფრიდან ჩანდა, ძალიან დააინტერესათ, როგორ გაუმკლავდნენ ადამიანები მსგავს პრობლემას ათეული ათასობით კილომეტრის იქით პატარა ქალაქში. "მეზობლებსა და უბნელებს მორიგეობა აქვთ დაწესებული: ყოველ დღე რომელიმე მათგანი "სდექ" ნიშნით დგება გზატკეცილზე და სკოლაში მიმავალ ბავშვებს აცილებს. ასევე ხდება გაკვეთილების დამთავრების შემდეგაც". პრობლემის ასე გადაჭრამ ცოტა არ იყოს დაბნეულობა გამოიწვია შეხვედრის მონაწილეებს შორის. "კი, მაგრამ, ფულს ვინ იხდის ამაში?", – "ყველას" შეკითხვა დასვა ქალმა, რომელიც ყველაზე მეტად აქტიურობდა. "არავინ, მოხალისეობრივად აკეთებენ საკუთარი შვილების და თემში მცხოვრები სხვა ბავშვების დასახმარებლად", – უპასუხა ჯეინმა. "ეგ იმიტომ, რომ თქვენ კარგად ცხოვრობთ და უფასოდ მუშაობის ხალისიც გაქვთ", – არ დაიბნა შეკითხვის ავტორი.
ეს საკითხავი მოხალისეობაზეა, რომლის ხალისიც ჩვენ ქვეყანაში ყოველთვის იყო, არის და იმედი გვაქვს, მომავალშიც იქნება. პარადოქსია, მაგრამ საქართველოში – ნადის და ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების ქვეყანაში – სხვა რომ არაფერი ვთქვათ, სადაც უანგაროდ დახმარება და მხარში დგომა ყოველდღიურობის ნაწილია და რამაც უამრავი ადამიანი გადაარჩინა თუნდაც ბოლო 30 წლის განმავლობაში, ჩვენზე თავსდამტყდარ მრავალ კრიზისს, კონფლიქტსა და ომს, მოხალისეობას ხშირად უცხოდ და გარედან თავსმოხვეულ პრაქტიკად აღვიქვამთ. ცხადია, საბჭოთა ტოტალიტარული რეჟიმის გამოცდილებამ თავისი დაღი დაგვაჩნია და დაგვავიწყა, რომ მთავრობების, ხელისუფლებებსა და საერთაშორისო ორგანიზაციებზე უწინ, ხშირ შემთხვევაში, პრობლემების მოგვარება ჩვენი, ამ პრობლემების "მესაკუთრეთა" პასუხისმგებლობაა და სიმართლე რომ ვთქვათ, პრობლემის გადაწყვეტაც ყველაზე უკეთ იმ ადამიანებს შეუძლიათ, რომელთა ცხოვრებაზეც უშუალოდ აისახება მათი სიმძიმე. ტოტალიტარულმა რეჟიმმა გაანადგურა ჩვენში თემის, მიკუთვნებულობის, საერთო საქმეში წვლილის შეტანისა და ამაგის განცდა, ხოლო შვიდი ათწლეულის განმავლობაში ჩამოწოლილმა რკინის ფარდამ და იზოლაციამ თითქოს მოგვწყვიტა დანარჩენ სამყაროს, რომელსაც ნელ-ნელა ვუბრუნდებით და თან ვაცნობიერებთ, რომ სამყაროს წინაშე დგას ისეთი გამოწვევები, რომელთა გადაჭრაც თითოეული ჩვენთაგანის წვლილზეა დამოკიდებული.
წინამდებარე საკითხავის შექმნას რამდენიმე მიზეზი აქვს და ჩვენთვის, როგორც ავტორების, ასევე იმ ადამიანებისთვის, რომელთა მონაწილეობის გარეშე წარმოუდგენელი იქნებოდა აქ მოცემული მასალის თავმოყრა, ყველა მათგანი მნიშვნელოვანია. უპირველეს ყოვლისა, ჩვენი მიზანია ფართო საზოგადოებას დავანახოთ ის სიკეთეები, რომლებიც მოხალისეობრივ საქმიანობას მოაქვს ჩვენი სამეზობლოების, თემების, ქვეყნისა და პლანეტისთვის. ასევე გვსურს, შეგახსენოთ ის მდიდარი გამოცდილება და ტრადიცია, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში საუკუნეების განმავლობაში დაგროვდა, დაბოლოს, ხელი შევუწყოთ მოხალისეობის კულტურის კიდევ უფრო განვითარებას, ჩვენი აზრით, სასარგებლო ინფორმაციისა და იმ გამოცდილების გაზიარებით, რომლებიც სხვადასხვა ქვეყნაში, მათ შორის საქართველოშიც, ხანგრძლივი დროის განმავლობაში დაგროვდა.
საკითხავი მკითხველთა ფართო წრისთვისაა განკუთვნილი, მათ შორის ახალგაზრდებისთვის, მასწავლებლებისთვის, სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების, კერძო სექტორის წარმომადგენელებისა და იმ ადამიანებისთვის, რომლებსაც სურთ მეტი შეიტყონ მოხალისეობის შესახებ. თუმცა, მასალის მრავალფეროვნებიდან გამომდინარე, ვფიქრობთ, რომ თითოეულ თავს თავისი მკითხველიც შეიძლება გამოუჩნდეს.
საკითხავის პირველ ნაწილში მკითხველი გაეცნობა მოხალისეობის განმარტებებს, რომლებიც სხვადასხვა ქვეყანასა და კონტექსტში განსხვავებულია, თუმცა, საერთო პრინციპებიც აკავშირებს; ასევე წაიკითხავთ, რა კავშირია მოხალისეობასა და სამოქალაქო აქტივიზმს შორის. გარდა ამისა, ამ ნაწილში გაეცნობით მოხალისეობის მაგალითებს ძველსა და შუა საუკუნეების მსოფლიოში და იმ სარგებლებს, რომლებიც მოხალისეობას სამ – პიროვნულ, სათემო და გლობალურ დონეზე მოაქვს.
მეორე ნაწილი – მოხალისეობიდან კორპორაციულ სოციალურ პასუხისმგებლობამდე, ყველაზე მეტად იმ კომპანიებს დააინტერესებს, რომლებსაც სურთ მოგების გარდა საზოგადოებისთვის სასარგებლო საქმეშიც მიიღონ მონაწილეობა და მოხალისეობრივი საქმიანობა პასუხისმგებლობის მქონე ბიზნესის სავიზიტო ბარათად აქციონ.
საკითხავის მესამე ნაწილი – მოხალისეობა საქართველოში, საქართველოში მოხალისეობის მდიდარ გამოცდილებაზე მოგითხრობთ და მასში მრავლადაა