წიგნი პირველი - I „ჯერაც აღუწერელნი ნივთნი და საქმენი ჩვენნი, წყვდიადით მოცულნი, მივიწყების სარეცელზე განისვენებენ, მხოლოდ აღწერილნი არიან ვითარმცა გასულიერებულნი...“ (მე-18 საუკუნეში პომორიეში მოღვაწე რუსი მოძღვრის, ივან ფილიპოვის ციტატა ხელნაწერიდან.)
ამ ნახევარი საუკუნის წინათ, შუაგულ რუსეთში, მამაპაპისეულ სოფლის სახლში დავიბადე.
საკუთარი თავის საწყისისა და აღსასრულის შეგრძნება ჩვენ არ გაგვაჩნია. ამიტომაც ვწუხვარ, რომ მითხრეს, როდის დავიბადე. არადა, რა კარგი იქნებოდა, სულაც არ მცოდნოდა ჩემი ასაკი, – მით უმეტეს, სრულიადაც არა ვგრძნობ მის სიმძიმეს, – ამგვარად დაზღვეული ვიქნებოდი იმ განცდისაგან, ათი ან ოცი წლის შემდეგ სიცოცხლეს რომ უნდა გამოვესალმო. უკაცრიელ კუნძულზე რომ დავბადებულიყავი და იქვე მეცხოვრა, სიკვდილზე წარმოდგენაც არ მექნებოდა. აქვე მინდა დავძინო: „ეს ხომ ნამდვილი ბედნიერება იქნებოდა-მეთქი!“ მაგრამ ვინ იცის? იქნებ ყველაზე დიდი უბედურება? ნუთუ მართლა არაფერი დამაეჭვებდა? იქნებ ყველა თანდაყოლილი სიკვდილის გრძნობით ვიბადებით? თუ ეს ასე არაა, თუკი არაფერში დავეჭვდებოდი, მეყვარებოდა კი სიცოცხლე ისე, როგორც მიყვარდა და მიყვარს?
არსენიევების გვარის წარმომავლობაზე თითქმის არაფერი ვიცი! ვიცი მხოლოდ ის, რომ ჰერალდიკის მიხედვით, ჩვენი მოდგმა იმ გვართა რიცხვშია, უხსოვარი დროიდან რომ იღებს სათავეს“. ვიცი, რომ ჩვენი გვარი „წარჩინებულია, მაგრამ დაკნინებული“ და მთელი ჩემი ცხოვრება თავი მომაქვს ამ წარჩინებულობით, ვამაყობ და მიხარია, იმ ხალხს რომ არ მივეკუთვნები, ვინც თავისი წარმოშობით ვერ დაიკვეხნის. სულიწმიდის მოსვლის დღეს, სულთმოფენობის წირვაზე, ეკლესია მოგვიწოდებს ხოლმე, მოვიხსენიოთ ჩვენი გარდაცვლილების სულები. ამ დღეს, ლიტურგიისას აღევლინება მშვენიერი და ღრმა შინაარსით განმსჭვალული ლოცვა:
– უფალო, ყველანი შენი მონები ვართ, აცხოვნე შენს ეზო-კარში და აბრაამის წიაღში, ადამის ჟამიდან დღემდე, შენი ალალი მსახურები, ჩვენი მამები, ძმები და სხვა ახლობლები!
განა აქ შემთხვევით არის თქმული მსახურება? განა ბედნიერება არაა გრძნობდე შენს კავშირს, თანამონაწილეობას ჩვენ მამებთან, ძმებთან და ახლობლებთან, რომლებმაც ეს მსახურება აღასრულეს? უხსოვარდროინდელი ჩვენი მამა-პაპანი „ყოველთა სიცოცხლის მამის წმინდა და უწყვეტი გზის შესახებ“ მოძღვრების მიმდევრები იყვნენ, ეს რწმენა გადადიოდა მოკვდავი მშობლებიდან მათ მოკვდავ შთამომავლობაზე – „უწყვეტი“, უკვდავი ცხოვრებით, იმის რწმენით რომ აგნის (ინდურ მითოლოგიაში ცეცხლის ღვთაება.) ნებით ნაბრძანებია ჯიშისა და სისხლის უწყვეტობისა და სისუფთავის დაცვა, რომ არ „წაიბილწოს“, ანუ არ შეწყდეს ეს „გზა“, რათა ყოველი დაბადებით უფრო და უფრო განიწმინდოს ახალშობილთა სისხლი და გამრავლდეს ნათესაობა და სიახლოვე ერთ მამასთან, ყოველთა არსთა გამრიგესთან.
ცხადია, ჩემს წინაპრებს შორის უხეიროც ბევრი ერია. მაგრამ მაინც ჩვენი მამა-პაპანი თაობიდან თაობას გადასცემდნენ, არ დაევიწყებინათ თავიანთი ჯიში და ჯილაგი, არ აერიათ სისხლი, ღირსეულად შეენახათ გვარის კეთილშობილება. როგორ გადმოგცეთ ის გრძნობა, რომლითაც შევყურებ ხოლმე ჩვენს საგვარეულო გერბს? რაინდული საჭურველი, ლატები და სირაქლემასფრთებიანი ჩაფხუტი. მის ქვემოთ ფარი, რომლის ლაჟვარდოვანი ფონის შუაში მოთავსებულია თვლიანი ბეჭედი – ერთგულებისა და მარადიულობის სიმბოლო. ბეჭდის გარშემო, ზემოდან და ქვემოდან, ერთმანეთს კვეთს სამი ჯვრისმაგვარი ვადიანი რაპირა.
იმ ქვეყანაში, სამშობლოს მაგივრობა რომ გამიწია, მრავალია იმ ქალაქისნაირი, სადაც თავშესაფარი ვპოვე. ყველა ეს ოდესღაც სახელგანთქმული, ამჟამად მიყრუებული და დაკნინებული ქალაქი თავის ყოველდღიურ წვრილმანებში ჩაფლული ცხოვრობს. და მაინც ამ ცხოვრებას მუდამ – ალბათ, ტყუილუბრალოდ არა, – თავს ადგას ჯვაროსნების დროინდელი რომელიმე ძველთაძველი კოშკი, საუკუნეების განმავლობაში წმინდანთა ქანდაკებებით გარშემორტყმული, ძვირფასპორტალიანი ვეება ტაძარი და მაღლა ცაში, ტაძრის კენწეროში, ჯვარზე შემოსკუპებული მამალი, უფლის მაუწყებელი, ზეციურ ქალაქში მოპატიჟე.
ჩუქება
