სიკვდილის ზარი 3 დეკემბერი, 1937 წელი
რეზომ სინანულით ამოიოხრა და შეშფოთებით შეხედა ცოლს, რომელიც სარკესთან აუჩქარებლად ივარცხნიდა თმას. ერთადერთი ნათურა მკრთალად ანათებდა საძინებელ ოთახს და უჩვეულო რომანტიკულ გარემოს ქმნიდა.
– ბერიას ხელი ურევია, მის გარეშე ვერ გაბედავდნენ.
– რეზო, დაველოდოთ როგორ განვითარდება მოვლენები, შენ გარდა, სამი პროფესორი გამოუშვეს კონსერვატორიიდან ბოლო თვეში, მთელ ინტელიგენციას თუ ხალხის მტრობას დააბრალებენ, დაცარიელდება ეს ქვეყანა.
– მეც ეგ მაფიქრებს მწარედ, ხომ ხედავ, რაც ხდება... შეიძლება დღე-დღეზე აქაც მოგვაკითხონ.
– ყველაფერი კარგად იქნება, – თქვა კატომ, თუმცა თვითონაც არ სჯეროდა ამ სიტყვების.
გარეთ სამარისებური სიჩუმე იდგა, თოვლი ნელა და მძიმედ ეფინებოდა მთაწმინდის უბანს, თითქოს სამყარო გაჩერებულიყო საბოლოო ამოსუნთქვის მოლოდინში. ასეთი მარტოხელა და გასაცოდავებული, ალბათ, 1921 წლის თებერვალში თუ იყო ბოლოს თბილისი, როცა მე-11 არმია მოადგა და ძლივს მოპოვებული სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობა, შინაური მტრების ძალისხმევით, ერთბაშად გაითელა. იმ საბედისწერო ღამეს კი ქალაქი შიშსა და პანიკას მოეცვა, გზააბნეულ ბავშვს დამსგავსებოდა, მშობლების პოვნის იმედი რომ დაუკარგავს.
...რეზო და კატო ვნებიანად მისცემოდნენ ცოლქმრულ ნეტარებას, თითოეული ამოკვნესა და ერთმანეთთან შეხება ახსენებდათ განვლილ ცხოვრებას და ეს ფაქიზი მოგონებები ფილმის კადრებივით ბრუნავდნენ მათ ზიარ სამყაროში. ...მერე ორივეს ტკბილად ჩაეძინა ისეთი საამო ძილით, საიდანაც აღარ სურთ ხოლმე გაღვიძება და მწარე რეალობის პირისპირ ყოფნა.
ღამის ოთხი საათი იქნებოდა, რეზოს ძლიერი, დამთრგუნველი და შიშისმომგვრელი ზარის ხმა რომ ჩაესმა. სწორედ იმგვარმა ხმამ გამოაფხიზლა, ნახევარი საუკუნის შემდეგ ერთმა მწერალმა სიკვდილის ზარი რომ უწოდა. მერე ერთბაშად ეს ხმა სადარბაზო კარზე გამეტებით ბრახუნმა შეცვალა. ძილ-ბურანიდან გამორკვეულმა ცოლ-ქმარმა შეშფოთებით გადახედა ერთმანეთს ისე, თითქოს მოულოდნელად ცივი წყალი გადაასხეს შიშველ სხეულებზე...
– ვაიმე, რეზო, მგონი, დავიღუპეთ! – უნუგეშოდ წამოიძახა კატომ.
– ნუ შიშობ, ეგება მეზობელს გაუჭირდა რამე... – დაამშვიდა რა ცოლი, მძიმედ წამოდგა ლოგინიდან, მოისხა თავისი ლურჯი ხალათი და საძინებელი ოთახი დატოვა.
უეცრად ცივმა ოფლმა დაასხა, ხელები აუკანკალდა, წელში მოიკუნტა და იგრძნო პანიკური შეტევა, ზუსტად ისეთი, ამ სამიოდე წლის წინ რომ დაეუფლა, როცა პირველად შეასრულა შოპენის პირველი კონცერტი ოპერის დარბაზში, დირიჟორ მიქელაძესთან ერთად. როგორც მაშინ, ახლაც მოთოკა ნერვები, თავი ხელში აიყვანა და მომეტებული სიმხნევით წელგამართული გაემართა დერეფნისაკენ.
ზარი და ბრახუნი უკვე მრისხანედ ისმოდა. რეზომ კარი გააღო და გაკვირვებული, თუმცა თავაზიანი ღიმილით მიესალმა სამ ჩეკისტს, კარის გასწვრივ რომ ჩამწკრივებულიყვნენ.
– გამარჯობა, რა გნებავთ?
– პიანისტი რევაზ ვაჩნაძე თქვენ ხართ? – იკითხა ჩეკისტმა.
– დიახ, რისთვის გარჯილხართ? შემობრძანდით.
– ჩაიცვით, ჩვენთან ერთად უნდა წამოხვიდეთ რამდენიმე საათით, არაფერი სერიოზული, უბრალოდ ფორმალობაა.
– გამთენიისას, 4 საათზე მომადექით და ფორმალობა ჰქვია ამას? – იკითხა რეზომ ოდნავ ირონიულად.
– ბატონო რევაზ, თქვენ, ხელოვანებს ცინიზმი არც გამოგდით და არც შეგეფერებათ, ახლა კი დროზე ჩაიცვით. ჩვენ აქვე, მისაღებში, დაგელოდებით.
რეზო გაბრუნდა საძინებელში, ნელა დაიწყო ჩაცმა, კატოს უკვე გადაეცვა ტანსაცმელი და კარადას მიყრდნობილი მთელი სხეულით ცახცახებდა. მშვენიერ სახეზე კი შიში და სასოწარკვეთა აღბეჭდვოდა.
ცოლის შემხედვარეს, ისევ დაეწყო პანიკური შეტევა და შევარდა საპირფარეშოში. ღებინების შემდეგ ოდნავ დაწყნარდა, პირი მოიბანა, უეცრად სარკეში თვალი რომ ჰკიდა თავის თავს, დაინახა ოცდაათი წლის მზერაჩამქრალი მამაკაცი, წუთების განმავლობაში ერთბაშად რომ მომატებოდა წლები. მერე ისევ საძინებელში შებრუნდა, შეეცადა სანუგეშო სიტყვებით გაემხნევებინა კატო. დაუპატიჟებელ სტუმრებთან როცა გავიდა, კატოც უკან მიჰყვა. მომხდურებს ქალის მიმართ არანაირი თანაგრძნობა არ გამოუხატავთ, მხოლოდ რეზოს ჰკითხეს მომეტებული სიმკაცრით:
– მზადა ხართ, ბატონო რევაზ?
– დიახ, წავიდეთ.
რეზომ კიდევ ერთხელ გახედა მეუღლეს და სევდიანად შეჰღიმა. თვალწინ წარმოუდგა ის საღამო, სპექტაკლის შემდეგ კულისებში რომ მიაკითხა და მორიდებულად გამოუტყდა სიყვარულში... მერე კი მოულოდნელობისაგან დაბნეულ კატოს თვალებზე ნაზად აკოცა და უსიტყვოდ დაემშვიდობა.
სადარბაზოში გამოსულმა რეზომ ნაღვლიანად შეათვალიერა იქაურობა, ამ ულამაზეს და გრილ კიბეზე ასვლა-ჩასვლაში განვლო მისმა ბავშვობამ და ახალგაზრდობის წლებმა. ამ კიბეს აეთვალა მისი ყოველი ნაბიჯი, ამ კიბეს ახსოვდა მისი დაბადება, უდარდელი ბავშვობა, მერე ყმაწვილკაცობა, დაოჯახება, საკონცერტო წარმატებები... ეგებ ახლა ეს კიბე სამუდამოდ აცილებდა ბედისწერასთან შესახვედრად...
გარეთ ისევ ხვავრიელად თოვდა. იქვე, სადარბაზოს გასწვრივ, იდგა ჩეკისტების შავი მანქანა, სუსტად განათებულ ქუჩაზე კუბოს რომ დამსგავსებოდა... ჩეკისტებმა უტიფრად ჩაავლეს ხელები რეზოს და სწრაფად ჩასვეს მანქანაში, რომელმაც რახრახით დატოვა მთაწმინდის უბანი და გაქრა როგორც უხილავი ლანდი...
ჩუქება
