კარლ კაუცკის ახალი ფილოსოფია

კარლ კაუცკის ახალი ფილოსოფია ა) კ. კაუცკის წიგნის შესახებ საერთოდ
 
რამდენიმე თვის წინად გამოვიდა კ. კაუცკის ახალი დიდი წიგნი: Die materialistische Geschictsaufassung-Berlin. 1927 - „ მატერიალისტური გაგება ისტორიისა - ბერლინი 1927 წ. “ . დასახელებული ნაშრომი გამოსულია ორ დიდ ტომად და შეიცავს არა ნაკლებ 1.800 გვერდისა. მის ავტორს ამ წიგნზე უმუშავნია ათი წელიწადი და თავისებურად გაუკვლევია მთელი კომპლექსი იმ თეორიული, თუ პრაქტიკული ხასიათის საკითხებისა, რომლებსაც ისტორიული მატერიალიზმი ეხება.
მაგრამ, მკითხველი რომ შეცდომაში არ შევიდეს ამ თავითვე აუცილებელია გავაცხადოთ, რომ ამ წიგნში მოცემული ისტორიული მატერიალიზმის თეორია არ შეიცავს მარქს-ენგელსის მსოფლმხედველობის კომენტატორულ და სისტემატიურ გადმოცემა-დალაგებას, არამედ აქ ჩვენ საქმე გვაქვს თვით კარლ კაუცკის საკუთარ ფილოსოფიასთან. წიგნის დასაწყისშივე აცხადებს ამის შესახებ ავტორი: „ ის რასაც მე აქ ვიძლევი, არის ჩემი საკუთარი დასაბუთება ისტორიის გაგებისა “ , (ტომი I გვ. 16) და შემდეგ მთელი ამ ათას რვაას გვერდიანი წიგნის ყველა ნაწილში განმეორებულია ის აზრი, რომ კაუცკის თეორია არ შეიცავს მარქსის დებულების უბრალო განმეორებას, არამედ დამყარებულია მეცნიერების ახალი მიღწევების ხანგრძლივ შესწავლაზე ერთის მხრივ, და იმ გამოცდილებაზე მეორეს მხრივ, რაც ჩვენს ავტორს მიუღია ინდუსტრიალური კაპიტალიზმის განვითარების შესწავლისგან მე-20 საუკუნის პირველს მეოთხედში.
მარქსი და ენგელსიო, ამბობს კაუცკი, თუმცაღა საუცხოვოთ იცნობდენ თავიანთ დროს და მე გენიალობის მხრივაც ბევრჯერ მჯობნიდენ, მაგრამ მათ ხელთ არ შეიძლება ჰქონებოდათ ის გამოცდილება, რომელიც მე ამ უკანასკნელი 25 წლის განმავლობაში მივიღეო და ამიტომ მათი მატერიალისტური გაგება ისტორიისა იყო არა სრული და მათი ფილოსოფია არა საკმარი. კაუცკის სურს მარქს-ენგელსის საქმის გამგრძელებელად გამოვიდეს და დასახელებული ნაკლი შეავსოს. ის ამჩნევს, რომ ამ საქმისათვის აუცილებელია მარქსიზმის საფუძვლების საფუძვლიანი რევიზია და კაუცკიც დაუფარავად თავის თავს რევიზიონისტის როლში გრძნობს.
მარქსიზმის ეს ახალი რევიზია გარეგნულად სავსებით განირჩევა ძველი რევიზიისაგან. ძველი რევიზიონისტები მარქსიზმს უბრალოდ უარყოფდენ, მასში ლოგიკურ და რეალურ წინააღმდეგობას ხედავდენ, კაუცკი კი სულ სხვაგვარად იქცევა. ის რჩება მარქსიზმის ნიადაგზე (ყოველ შემთხვევაში, ცდილობს დარჩენას). მარქსიზმს უძლიერეს და უმტკიცეს მსოფლგაგებათ აცხდებს, მაგრამ მის ჭეშმარიტებას და სამართლიანობას ის ამართლებს იმ დროის ფაქტიური და მეცნიერული მასალის მიხედვით, რომელშიაც მარქსი და ენგელსი ცხოვრობდენ და მოქმედებდენ.
მაგრამ, გვარწმუნებს კაუცკი, უკანასკნელი ათეული წლების განვითარებამ ძველი ისტორიული და ეკონომიური ხასიათის პირობები სავსებით შესცვალა და ამიტომ აუცილებელია შეიცვალოს მარქსიზმის თეორიული საფუძველიც. - როდესაც ამ ორმოცდაათი წლის წინად მე გერმანიის სოციალ-დემოკრატიულ პარტიაში შევდიოდი - მოგვითხრობს კაუცკი. - მაშინ ჩვენ ყველანი მარქს-ენგელსის მეთაურობით იმაში დარწმუნებული ვიყავით, რომ ევროპა ახალი დიდი რევოლუციის წინაშე იდგა, რომ ეს რევოლიუცია შინაარსით პროლეტარული, მაგრამ ფორმით საფრანგეთის დიდი რევოლუციის მსგავსი იქნებოდა; პროლეტარიატის პრაქტიკას და თეორიას ჩვენ ამ რწმენის მიხედვით ვადგენდით, მაგრამ შემდეგ ნათელი გახდა, რომ ეს შეხედულება შემცდარი იყო, რომ ევროპაში საფრანგეთის დიდი რევოლიუციის დაგვარი (ფორმის მიხედვით) აღარაფერი განმეორდებოდა, რომ ევროპის მომავალი რევოლიუცია, ე. ი. პროლეტარული რევოლიუცია, მასების მიერ დემოკრატიული რეჟიმით ზეგავლენა იქნებოდა კაპიტალიზმზე და არა ზარბაზნებითა და გილიოტინით.
კაუცკი სამართლიანად ამჩნევს, რომ ამ გამოცვლილ შეხედულებას გამოცვლილი თეორია სჭირდება და მართლაც ვინც ევროპის პროლეტარულ რევოლიუციაზე ასეთი შეხედულების გამხდარა, მას, რასაკვირველია, რევოლიუციონური მარქსიზმი არ დააკმაყოფილებს; სწორედ ამ სანიმუშო და პრაქტიკული მაგალითის მიხედვით კაუცკი მთელ ისტორიოსოფიურ თეორიას აყენებს იმის შესახებ, რომ ისტორიაში არაფერი არ მეორდება, რომ ისტორია მუდმივი თავისებურებაა, რომ ისტორიული გამოცდილებით არც ერთი ისტორიული ამოცანის გამოყვანა არ შეიძლება, რომ თუ მარქსის ისტორიოსოფია ხშირად ამის საწინააღმდეგო მოსაზრებისა იყო, ეს მარქსის მიერ იდეოლოგიური მემკვიდრეობის სახით მიღებული ჰეგელიანიზმის ცოდვები იყო და სხვა და სხვა.
ერთი სიტყვით, ტრადიციული მარქსიზმის პოლიტიკისა და ტაქტიკის იმ რევიზიას, რომელსაც მსოფლიო ომის შემდგ კ. კაუცკი ასაბუთებს და მეთაურობს, ამ წიგნში თეორიული და ფილოსოფიური გამართლება მოუნახავს.
მაგრამ, კაუცკის ისტორიულ მატერიალიზმს აქვს კიდევ განსაკუთრებული ისტორიული და ინდივიდუალური თვისება, რომელიც მას შემდეგ კი არ განსაზღვრულა, რაც კაუცკიმ თავის შეხედულება სოციალისტურ რევოლიუციაზე, პოლიტიკურ ბრძოლაზე და სხვ. გამოიცვალა, არამედ იმთავითვე ახასიათებდა მის ავტორს. „ ის გზა, - აცხადებს ამის შესახებ თვით კაუცკი. - რომლითაც მე აქ გადმოცემულ ისტორიული მატერიალიზმის თეორიამდე მივედი, სავსებით განსხვავდება იმ გზისაგან, რომლითაც მარქსი და ენგელსი მოდიოდენ “ (ტომი I გვ. 805). აქ ლაპარაკია მეცნიერული მომზადებისა და გზების შესახებ. ცნობილია, რომ მარქსი