შესავალი ატლანტიკის იქით მდებარე დიად ქვეყანაში, რომელიც დღესდღეობით მსოფლიოს თითქმის უძლიერესი სახელმწიფოა, ხოლო ახლო მომავალში უდავოდ იქცევა ასეთად, საარჩევნო უფლება დომინირებს. ასეთივეა საფრანგეთის პოლიტიკური კვალიფიკაცია 1848 წლის შემდეგ, ისევე, როგორც გერმანიის კონფედერაციისა, თუმცა არა მისი შემადგენელი ყველა სახელმწიფოსი. დიდ ბრიტანეთში საარჩევნო უფლება ასე ფართოდ გავრცელებული არ არის, მაგრამ უკანასკნელმა „ კანონმა რეფორმების შესახებ “ ე.წ. საკონსტიტუციო ჩარჩოებში იმდენად დიდი რაოდენობა მოაქცია მათი, ვინც ყოველკვირეული ჯამაგირით საზრდოობს, რომ როგორც კი და რაოდენ ხშირადაც მოისურვებენ ეს ადამიანები, ერთად იმოქმედონ, როგორც კლასმა, და ნებისმიერი საერთო მიზნისთვის გამოიყენონ მთელი საარჩევნო ძალაუფლება, რომელსაც ჩვენი მოქმედი ინსტიტუტები უბოძებენ მათ, ისინი უკიდურესად დიდ, თუმცა არა სრულ ზემოქმედებას მოახდენენ კანონმდებლობაზე. ეს სწორედ ის კლასია, რომელსაც, მაღალი წოდების ლექსიკით, წილი არ უდევს სახელმწიფოში. სინამდვილეში, რასაკვირველია, მათ ერთობ დიდი წილი უდევთ, რადგან მათი ყოველდღიური საზრდო მის კეთილდღეობაზეა დამოკიდებული. მაგრამ, ისინი არ არან დაინტერესებულნი (ჩვენ შეგვიძლია ვთქვათ: არ არიან მოსყიდულნი) თავისი განსაკუთრებული საკუთრების დაცვით, მით უმეტეს - საკუთრებაში უთანასწორობის დაცვით. იმ ოდენობით, რა ოდენობითაც მათი ძალაუფლებაა გავრცელებული ან მომავალში გავრცელდება, საკუთრების კანონები უნდა ეფუძნებოდეს საზოგადოებრივი ხასიათის მოსაზრებებს, მათი სარგებლიანობის შეფასებას საყოველთაო კეთილდღეობისთვის, და არა მხოლოდ პერსონალური ხასიათის მოტივებს, რომლებიც იმათ გონებებში ტრიალებს, ვინც მთავრობას აკონტროლებს.
ჩემი აზრით, ცვლილების სიდიადე ჯერჯერობით სრულებით არ არის რეალიზებული არც მათ მიერ, ვინც ეწინააღმდეგება მას, და არც მათ მიერ, ვინც უკანასკნელ საკონსტიტუციო ცვლილებას ატარებდა. სიმართლე რომ ვთქვათ, ინგლისელთა მიერ პოლიტიკურ ცვლილებათა ტენდენციების აღქმა უკანასკნელ ხანს ერთგვარად დაბლაგვდა. მათ იმდენი განხორციელებული ცვლილება იხილეს, რომელთაგან მხოლოდ პერსპექტივაში ხდებოდა დიად მოლოდინთა კვება, როგორც კეთილის, ისე ბოროტის, როდესაც რეალურად დამდგარი ორივე სახის შედეგი შორს იყო იმისგან, რაც ნაწინასწარმეტყველები გახლდათ, რომ დაეუფლათ გრძნობა, თითქოს ყველა პოლიტიკური ცვლილების ბუნება იყოს მოლოდინის დაუკმაყოფილებლობა, და ჩვევად ექცათ სანახევროდ არაცნობიერი რწმენა, რომ ასეთი ცვლილებები, როდესაც ისინი ძალადობრივი რევოლუციის გარეშე ხდება, პრაქტიკულად ქვეყნისთვის ჩვეულ მდინარებას მოვლენებისა დიდად ან უწყვეტად ვერ არღვევენ. მიუხედავად ამისა, ეს არის წარსულისა თუ აწმყოს შესახებ ზედაპირული თვალსაზრისი. უკანასკნელი ორი თაობის განმავლობაში განხორციელებული სხვადასხვა რეფორმები, სულ ცოტა, ისეთივე ნაყოფიერი იყო შედეგების მხრივ, როგორიც გაცემული დაპირება. წინასწარმეტყველება ხშირად არის მცდარი შედეგთა მოულოდნელობასთან, ზოგჯერ კი, შედეგთა სახეობასთან მიმართებითაც. ჩვენ გვეცინება მათ ფუჭ მოლოდინზე, ვინც ფიქრობდა, რომ კათოლიკური ემანსიპაცია დაამშვიდებდა ირლანდიას, ან ბრიტანეთის მბრძანებლობასთან შეარიგებდა. 1832 წლის „ რეფორმათა კანონის “ პირველი 10 წლის დასასრულს ერთეულებიღა ფიქრობდნენ, რომ ის ყველა მნიშვნელოვან პრაქტიკულ უკმაყოფილებას მოსპობდა, ან რომ ის კარს გაუღებდა საყოველთაო საარჩევნო უფლებას. მაგრამ, მისი მოქმედების კიდევ ოცდახუთმა წელიწადმა გასაქანი მისცა მისი არაპირდაპირი გავლენის ფართო გავრცელებას, რომელიც გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე პირდაპირი. უეცარი შედეგები ისტორიაში ზოგადად ზედაპირულია. მიზეზები, რომლებიც ღრმად ფესვგადგმულია მომავალ მოვლენებში, შედეგების ყველაზე მნიშვნელოვან ნაწილს უკიდურესი სიდინჯით იწვევენ, შესაბამისად კი, აქვთ დრო, რათა მოვლენათა ნაცნობი წესის ნაწილად იქცნენ, სანამ საყოველთაო ყურადღება იქნება მიპყრობილი მათ მიერ გამოწვეული ცვლილებებისკენ; ამგვარად, როდესაც ცვლილებები ხილული ხდება, ზედაპირული დამკვირვებლები ხშირად ვერ ამჩნევენ, რომ ისინი რაიმე სახით არიან დაკავშირებულნი მიზეზთან. ახალი პოლიტიკური ფაქტის დაშორებული შედეგები იშვიათად არის გასაგები მისი ხდომილებისას, გარდა შემთხვევისა, როდესაც მისი შეფასება წინასწარ ხორციელდება.
ასეთი დროული შეფასება განსაკუთრებულად იოლია ცვლილებათა ტენდენციასთან მიმართებით, რომლებიც ჩვენს ინსტიტუტებში განხორციელდა 1867 წლის „ რეფორმათა კანონის “ შესაბამისად. მნიშვნელოვანი ზრდა საარჩევნო ძალაუფლებისა, რასაც კანონი მუშათა კლასისთვის საწვდომად აქცევს, უწყვეტია. გარემოებები, რომლებიც დღემდე ამ ძალაუფლების მხოლოდ შეზღუდულად გამოყენების საშუალებას იძლეოდნენ, არსებითად, დროებითია. ყველაზე უყურადღებო ადამიანისთვისაც ცნობილია, რომ მუშათა კლასს აქვს და, სავარაუდოდ, ექნება პოლიტიკური მიზნები, რომელთა მიმართ ის მუშათა კლასს წარმოადგენს და რომლებთან მიმართებით მას, მცდარად თუ მართებულად, სწამს, რომ სხვა ძალმოსილი კლასების ინტერესები მის ინტერესებთან დაპირისპირებულია. რამდენადაც არ უნდა იყოს მის მიერ ამ მიზნებისკენ სწრაფვა დღესდღეობით შეყოვნებული საარჩევნო ორგანიზაციის არარსებობით, ერთმანეთს შორის შეუთანხმებლობით, ან იმის გამოისობით, რომ მას ჯერ კიდევ არ მიუნიჭებია თავისი სურვილებისთვის საკმარისად განსაზღვრული პრაქტიკული ფორმა, ისევე უდავოა, როგორც საერთოდ რაიმე შეიძლება უდავო იყოს პოლიტიკაში, რომ ის მალე გამოძებნის საშუალებებს თავისი კოლექტიური საარჩევნო ძალაუფლების ეფექტურ ინსტრუმენტად საქცევად მისი კოლექტიური მიზნების პროპორციულად. ხოლო, როდესაც ის ამას გააკეთებს, ეს არ მოხდება უწესრიგო და
ჩუქება
