გია გულედანი
მიღმა
რომანი
ჩვენც ეგრე ვცხოვრობთ – აქ და მიღმა. აქ ვართ ის, რასაც ერთმანეთს ვამჩნევთ, მიღმა კი – მხოლოდ
საკუთარი თავისთვის საცნაურები. ჩიკოს ძნელად
შესამჩნევი ფერისცვალება ამ ყველაფრის საუკეთესო ნიშანია – მეორე "მეს", მიღმა "მეს" აღმოჩენა. და ეს სკეფსისი, ცინიკური რევიზია დიდი ღირებულებებისა სწორედ ამგვარ უსაყრდენობას ეფუძნება. აი, ეს დიალოგიც:
_ სიყვარული გადაარჩენს სამყაროს...
_ სიყვარული? სიყვარულიო, რა თქვა ეს!
_ ჰო, სიყვარული, რა გაგიკვირდა?
_ შენი გულუბრყვილო მზერა, რომელიც სიყვარულს ყოვლისშემძლედ ხედავს, სინამდვილეში კი ეს მხოლოდ ილუზიაა. ამბობენ, სიყვარული ბრმააო და თუ ასეა,
გადაიჩეხება კიდეც უფსკრულში დღეს თუ ხვალ.
ეს მეტაფორული ირონია სიყვარულის სიბრმავესა და გადაჩეხვაზე კარგად გვაჩვენებს ახალი სამყაროს კრიზისს. ეს რომანი ამ კრიზისზეა. სამართლის
კრიზისზე. დარდიან თემიდაზე, რომელსაც თვალები
ახვეული არასდროს ჰქონია. ამბავი, რომელიც
პოსტმოდერნული ტექნიკით გვითრევს და გვხიბლავს – უკუღმა დანომრილი წიგნი, დაღმავალი გვერდების რიცხვი დიდი საიდუმლოს ამოხსნისკენ მიგვიძღვება – წინ, წარსულში.
წერის ლაღი მანერა, გამართული დიალოგები,
მოულოდნელი სიღრმეები – ეს და კიდევ არაერთი
მიზეზი გაქვთ ამ წიგნის ჩასაკითხად.
გიორგი კეკელიძე
ავტორისაგან
ჩვიდმეტი წლის წინ ჩემს ცხოვრებაში მნიშვნელოვანი ამბავი მოხდა, რამაც ბევრი რამე შეცვალა როგორც ჩემში, ასევე ჩემ ირგვლივ. ერთ ჩვეულებრივ საღამოს, ზუსტად იმ დროს, როცა მეგობრები ვისხედით ეზოში, საიდანღაც გონებაში ერთმა იდუმალებით მოცულმა კადრმა გამიელვა. სახლში მისულმა გასაანალიზებლად დილისთვის მოკლე ჩანახატი დავწერე. მოლოდინმა გაამართლა – მეორე დილითაც და კარგა ხნის მერეც, როცა ისევ გამახსენდა ჩანახატის ფურცელი. მაშინ გადავწყვიტე, პატარა სიუჟეტი ამეწყო და, როცა ლურჯი კალამი ავიღე ხელში, აღმოვაჩინე – თურმე ყველაფერი დამთავრებულიყო. ეს ამბავი რაღაც უფრო დიდის დასასრული უნდა ყოფილიყო, რაც ვეღარ გაგრძელდებოდა. გული დამწყდა და ფურცელი ისევ უჯრაში შევინახე.
ასე გადიოდა დრო და რაც მეტი, მით მეტად არ მასვენებდა ის კადრი. ბოლოს, მოუსვენრობამ უკუღმა ფიქრი დამაწყებინა და ამ სცენის უკან გადახვევა გადავწყვიტე. როგორც შევატყვე, წერისთვის აუცილებელი ორი პირობა მჭირდებოდა: ღამე და განმარტოება. მიუხედავად იმისა, რომ მანამდე არასოდეს დამეწერა არათუ წიგნი, არამედ წერილიც კი, პირველ ხანებში დიდად ვხალისობდი და ენთუზიაზმითაც ვაწყობდი ჩონჩხს, რომელიც სიუჟეტის ფორმატს მალევე გასცდა და უკვე მოთხრობა დავარქვი. სულ მალე კი ხელში მქონდა წიგნის ტანი და ბოლო, თავი კი ჯერ არ უჩანდა.
ამაზე ფიქრმა დიდი დრო წაიღო. აღმოჩნდა, რომ კვანძების გადაბმა ქირურგიულ სიზუსტეს მოითხოვს ლიტერატურაში და, თუ ყველა ძარღვი ერთმანეთს ზუსტად არ მიაკერე, ის ვერ გაცოცხლდება. ესეც რომ არა, ერთგვარი ინტრიგაც ხომ უნდა შეურჩიო პროლოგს ყურადღების მისაქცევად და სწორედ ამ ინტრიგამ გააჩინა ის ძაფი, რომელმაც ერთიან ორგანიზმად შეკრა აღნიშნული სხეულის სამი ნაწილი. ამ ყველაფერმა ის ერთგვარ გამოცანად აქცია ჩემთვის და მაშინვე უამრავი კითხვის ნიშანი გაჩნდა. უმთავრესი კითხვა კი იყო – თუ რა უნდა ეთქვა ამ წიგნს. ცხადია, პასუხი ერთფეროვანი ვერ იქნებოდა, იმ ჭრელ ლტოლვათა გამო, რომლითაც ადამიანები ვართ დასაჩუქრებულნი და სწორედ ამიტომ, ეს ფუნქცია ჩემს პერსონაჟებს დავაკისრე. მოგვიანებით მხოლოდ მთავარ გმირთან გაჭირდა ეს საქმე. არც ისე ხშირად ვეწინააღმდეგებოდით ერთმანეთს, მაგრამ, როცა მისთვის საბედისწერო ნაბიჯს ვდგამდით, ხანგრძლივი კამათისა და ყოყმანის შემდეგ, სოლიდარობის განცდამ წიგნშიც აღმომაჩინა მის პირისპირ. უკან სინდისდამშვიდებული დავბრუნდი, საბოლოო კითხვის პასუხთან ერთად.
შიგადაშიგ იმედგაცრუება მესტუმრებოდა, აღარ მომწონდა ადრინდელივით და დიდი ხნით ვათავსებდი ნახსენებ უჯრაში. გადიოდა წლები და ისევ იღებოდა უჯრა. ისევ ემოციები, ენთუზიაზმი და წერა. წერა ხმელეთზე, ცაში თუ ზღვაში. წიგნი მოგზაურობდა მსოფლიოს სხვადასხვა კონტინენტზე, იზრდებოდა, ისხამდა ხორცს, იდგამდა ფეხს და ისევ სადღაც მეკარგებოდა. ასე გავიდა თორმეტი წელიწადი, როცა ისევ შეტრიალდა ცხოვრების გზა და წიგნმა კვლავ გამახსენა თავი. აქედან წერა გაორმაგებული ჟინით გაგრძელდა, რა დროსაც შთაებერა სული და ის ახლა რომანად მოვნათლე, თუმცა ჩემი ცხოვრების წესი დროდადრო მაინც მაფერხებდა და წიგნზე მუშაობა კიდევ ხუთ წელიწადს გაგრძელდა. როგორც იქნა, დავასრულე და თითქოს მეხამუშა რაღაც. თითქოს ჩემივე გამოგონილი სიცოცხლის თილისმა გამომეცალა, რომელიც ყველაფრისგან დამიფარავდა, სანამ არ დამთავრდებოდა, როგორც უხილავი ძალის მიერ ბოძებული აღსასრულებელი მისია.
ახლა კი თვალს აყოლებ ასოთა წყობას და ფიქრობ, ნეტა რისი თქმა უნდათ ამ ჭიებს, ასე რომ იკრუნჩხებიან, ვიდრე სიტყვას, წინადადებასა და აზრს შობენ. პირველი ორი შენ წინ დევს. აზრს რაც შეეხება, თავადაც ვერ გეტყვი ერთმნიშვნელოვნად. ის ალბათ ჩვენ შორის, სადღაც აქვე, ახლოს უნდა ტრიალებდეს. თუმცა „შენ“ ხომ ბევრი ხარ, მე კი ერთი. ამიტომაც ვერ ვამბობ ერთმნიშვნელოვნად. ისე კი, მხოლოდ ჩემს აზრს თუ იკითხავ, მე მას თავგანწირვას დავარქმევდი, როგორც სიყვარულის ჭეშმარიტ საზომს. ვიცი, ბევრით ვერაფრით დაგეხმარე და ისევ ფიქრობ, ოღონდ უკვე არა წიგნზე, არამედ ჩემზე. მე კი – შენზე. შენ ხომ სულ რაღაც ერთი ხელის გაწვდენაზე ხარ!.. ერთი ხელის გაწვდენაზე შეგიძლია შეეხო ჰორიზონტს; ერთი ხელის გაწვდენაზე შეგიძლია გადაშალო წიგნი და... მთელი სამყარო! ერთი ხელის გაწვდენაზე შეგიძლია დაიჭირო აზრი.
**
ყველაზე ლამაზი ხე დედამიწის ყუნწია...
ყველაზე უკვდავი წიგნი…
და მე ვარ ის ხე, ცოდნის და ცოდვის,
ნების და ვნების, ვაშლის და ლეღვის,
რომ მოვკვდი, რათა მეცადა ბედი,
უკვდავი ცეცხლის, წიგნის თუ ფერფლის...
პროლოგი
ორი სიკვდილმისჯილი, შენ და ყველა დანარჩენი... – ამ სიტყვებით იწყებოდა წითელლაქებიანი წერილი, რომელსაც ხიდის მოაჯირს დაყრდნობილი, შავ მოსასხამში გახვეული უცნობი გაოგნებული დაშტერებოდა. ახალამოსული სავსე მთვარე ბუნდოვან ნაწერს კიდევ უფრო იდუმალს ხდიდა.
ასოებს გაყოლილი თითები ნერვიულად თრთოდნენ აცახცახებულ ქაღალდზე. გაწელილი სიტყვები უმისამართოდ გარბოდნენ თაბახის ფურცლიდან. ჩქარობდა ხელი. არ სურდა არცერთი სიტყვის დაკარგვა. ანკი როგორ უნდა დაეკარგა ის, რაც ყველაფერს შეცვლიდა; ის, რაც ყველაზე მეტად იყო ახლა, ამ ადგილას საჭირო. თუნდაც მერე სულ გამქრალიყო ლექსიკონიდან! არა, ეს სიტყვებს აღემატებოდა. აქ უნდა ყოფილიყო წამიერი გადაწყვეტილება, რომლის მომდევნო წამისთვის გადაცემაც დანაშაული იქნებოდა...
უცნობმა თავი გააქნია. თაბახი თითქოს ვიღაცამ ქვიშის საათივით ამოატრიალაო, ყველა ასო წვრილ ყელში გაიცრა და ახალი წყობით, თავდაყირა გაიფანტა ფურცლის მეორე ნახევარზე. წერილი, უცნობის ხელში, ას ოთხმოცი გრადუსით შემოტრიალდა.
– როდის მესტუმრა ასე შეუმჩნევლად?! – სიმწრით ჩაიცინა უცნობმა და კითხვა განაგრძო.
სტუმარი დაბნეულიყო. აშკარად ბევრი ჰქონდა საფიქრალი კალამზე დაყრდნობილს.
სიტყვები აღარსად ჩქარობდნენ, ანკი რაღა იყო საჩქარო... ყველაფერი ხომ უკვე დაუპატიჟებელ სტუმარს ედო წინ და არჩევანიც მასვე ელოდა. ასოებიც წელში გასწორდნენ და გალამაზდნენ. თითქმის ყველა წინადადება მელნის გაბერილი ბურთით იწყებოდა.
* *
ხანსარი ხმაურით ეხეთქებოდა აქა-იქ ამოშვერილ ლოდებს და უცნობის სახეს შხეფებით ნამავდა. ხის მოაჯირზე, მისგან მარჯვნივ, უკანა ფეხებზე ამხედრებული ცხენივით, ჩახმახშეყენებული შავი რევოლვერი ელვარებდა.
უცნობმა ფურცელი ხელში მოკუჭა, თავი სიმწრით დახარა და მისი ფიქრი დინებამ გაიტაცა.
– წავიდა!.. – ჩუმად ჩაილაპარაკა, თვალი მდინარეს გააყოლა და შორეულ წარსულში ჩაიძირა.
1
ახალი საუკუნე იწყებოდა. რომელი? რომელიც გინდათ. განა ყველა ერთნაირად არ იწყება? ომით და მშვიდობით?! დანაშაულით და სასჯელით?! წითელით და შავით?! ეს ყველაფერი მასშია, თუმცა ვერანაირად ვერ უწყობს ხელს მომდევნო საუკუნის ფერისცვალებას. წითელი ისევ წითლობს, შავი კი შავობს...
არაკიც ახალ საუკუნეში ახალი იმედებით შეაბიჯებდა. ისტორიის მორიგი ფურცელი იშლებოდა, რომელშიც ყველას შეეძლებოდა თავისი სიტყვის ჩაწერა; სადაც უცილობლად იქნებოდნენ ისეთებიც, რომელთა ხელიც ამ წიგნს ვერ მისწვდებოდა, თუნდაც ყველაზე მეტად ყოფილიყო მათგან დავალებული. ალბათ, ამ საუკუნესაც, ისევე როგორც ყველა დანარჩენს, გარდაუვლად უნდა ეშვა ანტაგონიზმის ყველა გამოვლინება, რათა მარადიული შფოთის სვლა არ არეულიყო.
ჩუქება
