ლურსმანი
ბავშვებს ბოშებით ბავშვობიდან აშინებენ, მე ბოშები ბავშვობიდან მიყვარს.
დედაჩემს უყვარდა: ბოშებიც, ბავშვებიც, ბოშა ბავშვებიც, ბოშათა სიმღერებიც, ცეკვები, ბოშათა და ბავშვთა ბანაკებიც და ყველაფერი, რაც ბავშვობასთან აკავშირებდა.
დედა ბოშებთან ერთად იზრდებოდა უპატრონო ბავშვთა სახლში. უპატრონობის რა მოგახსენოთ, უპატრონო ბავშვთა სახლის დირექტორის ქალიშვილი კი გახლდათ.
უპატრონო ბავშვთა სახლის კოხტა კოტეჯები და პომპეზური, სვეტებიანი ადმინისტრაციული კორპუსი კორტოხზე იდგა. დედას და უპატრონოებს ერთნაირად ეცვათ, აბა, გულს ვინ მოუკლავდა ობოლ-მიტოვებულებს, ფუშფუშებით და თისმა-ბაფთებით ვინ გაანებივრებდა დირექტორის ასულს. დირექტორი, ანუ ბებიაჩემი ასე თვლიდა საჭიროდ.
რუხი სატინის კაბა-ხალათებით, ერთნაირად თმააჭრილი, ხუთიდან რვა წლამდე კატეგორია, მწვანე მდელოზე საპირველმაისო დღესასწაულისთვის ემზადებოდა. დედას საუკეთესო მეგობრებს, ტყუპ ბოშებს მეგი და რომანი ერქვათ. და-ძმა მხოლოდ კრაველის თმის სიგრძით განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან.
უპატრონო ბავშვთა სახლი საჩვენებელი კონცერტისთვის ემზადებოდა. ეზოს რთავდნენ, ხის ფიცარნაგზე ფორტეპიანოს მიათრევდნენ. აკოშკოშკოლავებულ თმაზე ლურექსიან კაპრონგადაჭიმული მარიეტა გუმაროვა მრგვალ, სახრახნისიან სკამს ერგებოდა დიდის სერიოზულობით. დედას, მეგის და რომანს ბოშური უნდა ეცეკვათ. ორ შავტუხას შორის თეთრფითქინა, ბამბაქულა დედა სახალისოდ გამოიყურებოდა და მათი ნომერი პროგრამის, ასე ვთქვათ, „მთავარ ლურსმნად“ ითვლებოდა. ლურსმანზე კი ქვემოთ მოგახსენებთ.
იმ დღეს მიმშვილებლებიც უნდა ამოსულიყვნენ კოხტა კორტოხზე, კოხტა სახლიდან, კოხტა-კოხტა ბავშვები უფრო კოხტა სახლებში უნდა წაეყვანათ და სხვანი, არანაკლებ კოხტანი... კვლავ კოხტა კორტოხზე დაეტოვებინათ.
სახლი ცრემლიან-სიხარულიანი დღისთვის ფუსფუსით, ფაციფუცით, ფორიაქით ემზადებოდა.
უეცრად, განიხვნა ჭიშკარი და საბავშვო ბანაკის ეზოში ბოშათა ბანაკი შემოიშალა.
თავი ქალი, ძალიან გულმოსული და საგულემოსულიც, ნაკვერჩხლებივით გიზგიზა თვალებით, ვიღაცას, ან რაღაცას ეძებდა. ისე განივრად დაიარებოდა, გეგონებოდა, ტერფს კი არ ადგამდა, ორმხრივი დოინჯით გადააადგილებდა თეძოებს. ეზოს შუაგულისკენ აიღო გეზი. იმგანიერი-თქო შემოზვინდა და შემოჭრელყვავილდა, რომ აკომპანიატორმა მარიეტა გუმაროვამ დაკვრა შეწყვიტა და ყურებად იქცა.
– დირექტორთან საქმე არის! – ღირსეული დაბალი ბანით გვაუწყა, სიტყვებდაგემოვნებით.
ხმა გაიღო და დანარჩენ ბოშათა ყაყანი შეწყდა.
დირექტორი გამოეგება, სკამი შესთავაზა.
– დასაჯდომად კი არ მოდის. შენი სახლი ჩემი სისხლი ინახავს – ორი, – თითებითაც დაანახვა, გაუგებრობას რომ არ ჰქონოდა ადგილი.
დირექტორი უმალ ჩაწვდა მოვლენის არსს. დირექტორის ასულის გული პაწია საგულედან ჯერ აყლანწულ ყელში ამოუხტა, მერე ხერხემალზე მიკრულ მუცელში ჩაუვარდა, ენასთან ერთად. დიდი, თაფლისფერი თვალებიც ცრემლმა აულივლივა. მეგის და რომანს უჩუმრად გადახედა.
ბოშათა დედას ეს არ გამოჰპარვია. ქამრიდან ჩიბუხი ამოიღო. მშვიდად გააჩაღა, კარგად გამოწრუპა და ტყუპებს გამომცდელი მზერა დაადგა.
ბავშვები აიწურნენ, ხელებით თმები დაიტკეპნეს, ტანსაცმელი ჩაისწორეს, მაგრამ თვალები ჯიქურ არ დაუხრიათ.
– ჩვენი სისხლია, – ეამა, – წყალი არ გაუვლის, – მოგვიქართულა, – ბავშვებს გული არ უცინის, – დაღონდა.
დირექტორი გაბრაზდა, მაგრამ, რა გაბრაზდა. მისი საბავშვო სახლი, რესპუბლიკაში იყო განთქმული. ბავშვებს შვილებივით ევლებოდა თავს.
– ვერ გაგატანთ! რა უფლებით?! თქვენი ვინ არიან?! რას ჰქვია, გული არ უცინით?! საბუთები?
დიდმა დედა ბოშამ დიდი ლიფიდან დიდი დასტა საბუთები გააძრო:
– განა არ იცის, ცხოვრება ვირთხაა. ვაუროკრატი. შენ კარგი ქალი არის. მე ბებია არის, – დაიშაქრა და დაითაფლა.
– აქ დამიცადეთ! მე თქვენ გაჩვენებთ, უცინის, თუ არ უცინის ჩვენს ბავშვებს გული, – ძალიან განაწყენებულმა დირექტორმა ბავშვები ტანსაცმლის გამოსაცვლელად გაგზავნა.
მარიეტა გუმაროვამაც სცადა სახლის ღირსების დაცვა:
– რუსულს ვასწავლით, ნემცურს, მუზიკა, მანერები. ცოტაა? რომ მიგყავს, სად მიგყავს?! ქუჩაში? რა უნდა ასწავლო? ქურდობა?
ქურდობაო?!! ისეთი წამოაფორაჯა ბოშათა თავქალს, თავშლის და წელსარტყელის სიწითლე გვერდზე მორჩა.
ბედად, ბოშურად გამოწყობილი ბავშვები ხის ფიცარნაგზე გამოცვივდნენ და შეშინებულმა მარიეტა გუმაროვამაც პიანინოს დასცხო ნერვიული თითები.
„ოჩი ჩორნიე!“ – დადგმული, აკადემიური ბოშურით, ხუთიანზე ჩააბაკიბუკა ზედმიწევნით მოწადინებულმა ტრიომ.
ბოშებმა ცეკვას დარბაისლურად და წარბგაუხსნელად უყურეს. ხანდახან თუ წამოენთებოდათ თვალები. ზოგმა პირში ორი თითი გაიჩარა და დაუსტვინა, ბულბულ-ყაჩაღს რომ დაუდგებოდა თვალი, ისე. მოცეკვავე ბოშათა ბებიას ხანდახან თუ აეზიდებოდა შუბლის ნაოჭი და ჩაეცინებოდა, მოწონების ნიშნად.
ბავშვები ტაშით დააჯილდოვეს.
– ცეკვა ასეთი ვიცითს! უყურე! – თან თვალები გამარჯვებულ გუმაროვას გადაუბრიალა, შენი „დორემი“ აღარ გავიგოო. ბარძაყის სიმსხო მკლავები თავზე აიზიდა, „კოსა“ ჩამოიშალა. „ჩაველა, როომაალეოოო!!!“ დასძახა და მრავლისმეტყველი ჟესტით ბრძანა გუგუნი.
ბოშები წამოიშალნენ, მინდორზე გაიშალნენ, ხმებში გაშალეს და თმა-შალი გადაშალეს – დუნია გაითავისეს და ჩაიჯიბეს. ბავშვთა სახლის ღობეს სოფლელები მოაწყდნენ. ბოშათა ხმა ოთხივ კუთხის ორღობეებს გასწვდა. ჩიტებმა სტვენას უმატეს, ის კი არა, გაკვირვებითაც წაუსტვინეს,