წინასიტყვაობა ხელოვნების ადგილი შეიძლება განისაზღვროს შემდეგი სქემატიური მსჯელობით.
გამარჯვებულ პროლეტარიატს რომ არ შეექმნა თავისი ჯარი, მშრომელთა სახელმწიფო ადრე გაფშეკდა ფეხებს და ჩვენ არ ვიმსჯელებდით დღეს სამეურნეო და იდეურ კულტურულ პრობლემებზე.
დიქტატურას რომ ვერ მოეწყო უახლოეს წლებში მეურნეობა, რომელიც უზრუნველყოფს მცხოვრებთ მატერიალურ ქონების მინიმუმით, პროლეტარული რეჟიმი - უთუოდ მტვრად იქცეოდა. დღეს მეურნეობა - ამოცანათა ამოცანაა.
მაგრამ დადებითი გადაჭრა გამოკვების, ტანსაცმელის, სითბოსა და სწავლა-განათლების ელემენტარულ საკითხების თუმცა წარმოადგენს უდიდეს საზოგადოებრივ მიღწევას, არასდროს არ ნიშნავს ახალი ისტორიული პრინციპის, ესე იგი სოციალიზმის, სრულ გამარჯვებას. მხოლოდ წინსვლა მეცნიერული აზრისა ხალხურ ნიადაგზე და ახალი ხელოვნების განვითარება იქნებოდნენ იმის მაჩვენებელი, რომ ისტორიულ მარცვალმა არამც თუ მოგვცა ღერი, არამედ თვით ყვავილი. ამ თვალსაზრისით ხელოვნების განვითარება არის უმაღლესი გამოცდა იმისი, თუ რამდენათ მნიშვნელოვანი და სასიცოცხლოა ესა თუ ის ეპოქა. კულტურა იკვებება მეურნეობით, და საჭიროა მატერიალური სიჭარბე, რომ კულტურა გაიზარდოს, გართულდეს და გამახვილდეს. ჩვენი ბურჟუაზია იმორჩილებდა მწერლობას მეტად ჩქარა იმ პერიოდში, როდესაც იგი უეჭველი თანდათანობით მდიდრდებოდა. პროლეტარიატი შესძლებს ახალი სოციალისტური კულტურის და ლიტერატურის შექმნას არა ლაბორატორული გზით, დღევანდელი ჩვენი სიღატაკის და უსწავლელობის ნიადაგზე, არამედ საზოგადოებრივ-სამეურნეო და კულტურულ საშუალებებით. ხელოვნებისათვის საჭიროა ზედმეტი ქონებრივი ძალა. საჭიროა, რომ ღუმელი კარგად იყოს დანთებული, რომ სწრაფად ბრუნავდენ ბორბლები, რომ უფრო ჩქარა მოძრაობდენ მაქოები, რომ უკეთესად მუშაობდენ სკოლები.
ჩვენი ძველი მწერლობა და კულტურა იყო აზნაურული და ბიუროკრატიული, აშენებული გლეხურ ნიადაგზე. აზნაურმა, რომელსაც თავი არ ეეჭვებოდა და მონანიებულმა აზნაურმა - დაასვეს თავისი ბეჭედი რუსული მწერლობის მნიშვნელოვან ნაწილს.
შემდეგ გლეხურ და მეშჩანურ ნიადაგზე აიმართა ინტელიგენტი - რაზნოჩინელი, რომელმაც შეიტანა ცალკე თავი რუსული მწერლობის ისტორიაში.
ინტელიგენტმა რაზნოჩინელმა გაიარა ნაროდნიკული „ გაუბრალოვების “ სტადია და შემდეგ გამოიცვალა, მას მეტი დიფერენციაცია და ინდივიდუალიზაცია დაეტყო ბურჟუაზიისკენ გადახრით. ამაშია დეკადენტობის და სიმბოლიზმის ისტორიული როლი. უკვე საუკუნის დასაწყისიდან, უფრო კი 1907-08 წლებიდან ინტელიგენციის და მასთან მწერლობის ბურჟუაზიული გარდაქმნა ჩქარი ნაბიჯით მიდის წინ. ომი აძლევს ამ პროცესს პატრიოტულ დაბოლოვებას.
რევოლუცია დაამხობს ბურჟუაზიას და ეს გადამწყვეტი ფაქტი შეიჭრება მწერლობაში. ბურჟუაზიული გზით მიმავალი მწერლობა იმსხვრევა. ყველაფერი რაც კი დარჩა საიმედო მწერლობის და გონებრივ შრომის დარგში, ცდილობს ნახოს ახალი ორიენტაცია. მისი ღერძი იყო, მას შემდეგ, რაც ბურჟუაზია ტირაჟში გამოვიდა, ხალხი ბურჟუაზიის გამოკლებით. რა არის ეს? უპირველესად ყოვლისა - გლეხობა, ნაწილობრივ ქალაქის მეშჩანური მასა, შემდეგ მუშები, რამდენადაც კიდევ შეიძლება მათი არგამოყოფა ხალხურ-მუჟიკური პროტოპლაზმიდან. ასეთია ძირითადი მისვლა ყველა თანამგზავრებისა. ასეთია განსვენებული ბლოკი, ასეთნი არიან ცოცხლები: პილნიაკი, სერაპიონები, იმაჟინისტები. ასეთი არიან რამდენიმე ფუტურისტებიც (ხლებნიკოვი, კრუჩიონიხი, ვ. კამენსკი). მუჟიკური საფუძველი ჩვენი კულტურისა - მართალი რომ ვთქვათ უკულტურობისა, იჩენს თავის პასიურ ძლიერებას.
ჩვენი რევოლუცია - ეს არის გლეხი, რომელიც შეიქნა პროლეტარი, რომელიც ემყარება გლეხს და იკვლევს ახალ გზას. ჩვენი ხელოვნება - ეს არის ინტელიგენტი, რომელიც განიცდის მერყეობას გლეხსა და პროლეტარს შორის, რომლისთვისაც ორგანიულად შეუძლებელია შეუერთდეს ან ერთს, ან მეორეს, მაგრამ რომელიც თავის მდგომარეობით უფრო უახლოვდება გლეხს: არ შეუძლია გახდეს მუჟიკი, მაგრამ შეუძლია ტეტიაობა. იმავე დროს რევოლუცია შეუძლებელია, თუ მას ხელმძღვანელად მუშა არა ჰყავს. ამით აიხსნება ის ძირითადი წინააღმდეგობა, რომელიც არის თვით თემასთან მისვლაში. ისიც კი შეიძლება ითქვას, რომ ახლანდელ გარდატეხის პოეტები და მწერლები იმით განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან, თუ როგორ გამოდიან ისინი წინააღმდეგობიდან და რითი ავსებენ უფსკრულებს: ერთი - მისტიკით, მეორე - რომანტიკით, მესამე - ფრთხილი „ უკლონისტობით “ , მეოთხე - გამაყრუებელი ყვირილით. თუმცა დაძლევის საშუალებები სხვადასხვაა, არსებითად წინააღმდეგობა ერთი და იგივეა: წარმოშობილი ბურჟუაზიულ საზოგადობისაგან გონებრივი შრომის და აგრეთვე ხელოვნების განდეგილობა ფიზიკურ შრომისაგან; - რევოლუცია კი იყო საქმე იმ ადამიანთა, რომელნიც ეწევიან ფიზიკურ შრომას. რევოლუციის ერთ მიზანს შეადგენს სძლიოს ამ ორ მოღვაწეობათა ერთმანეთისაგან დაშორება. ამნაირად ახალი ხელოვნების შექმნის ამოცანა მთლიანად მიდის კულტურულ-სოციალისტურ აღმშენებლობის ხაზით.
სასაცილო უაზრობაა და დიდი სიბრიყვეა ვიფიქროთ, რომ ხელოვნებას შეუძლია გვერდი აუხვიოს ეხლანდელ ეპოქის მოვლენებს. ამ მოვლენებს ადამიანები ამზადებენ წინდაწინ, თვითონვე ასრულებენ, ეს მოვლენები სცვლიან მათ და მათვე თავზე ემსხვრევა. ხელოვნება პირდაპირ ან ირიბულად იძლევა ანარეკლს ადამიანთა ცხოვრებისას, რომელნიც ამ მოვლენებს ქმნიან, ან განიცდიან. ეს დამახასიათებელია მთელ ხელოვნებისათვის, როგორიც არ უნდა იყოს იგი - მონუმენტალური თუ ინტიმური. ენოქის სოციალურ სულთან რომ
ჩუქება
