წინასიტყვაობა
დაე, გაშალონ მამებმა ფრთები
დაე, იცოდნენ შვილებმა სახელი მათი.
დიდი ხანია, მძაგს ხელოვანთა ჭიჭინი მუზების შესახებ, აქაოდა, ჩვენი გამჭრიახობა იმ „ხმების“ დამსახურებაა, რომლებიც ჩაგვესმის, თორემ ჭკუა რომ გვიჭრის, ამას სხვა რა მიზეზი უნდა ჰქონდესო, ჩემი აზრით კი, ადამიანებმა მუზები საკუთარი გონიერების შესანიღბად გამოიგონეს - აღარავინ გვკითხავს, ეს აზრები საიდან მოგდისო, არავინ შეეცდება, გაარკვიოს, სად გადის ზღვარი ერთმანეთში არეულ ავტობიოგრაფიასა და გამოგონილ ამბებს შორისო. ჩემთვის ამგვარი „გამოცანა“ ხელოვანის მიერ საკუთარი შემოქმედებითი უნარების დასაფარავად აღმართულ ფარს წარმოადგენდა, ფარს, რომელიც არავის მისცემდა სხვისი შემოქმედებითი პროცესის ფორმულირების, გაანალიზებისა და თუნდაც მასთან დაკავშირებული დეტალების შეტყობის შესაძლებლობას.
„ქებათა ქება სოლომონისა“... ამ წიგნმა ჩემი შეხედულებები დაანგრია. მამაჩემის სიკვდილამდე ჩემთვის მიუწვდომელი იყო ის, რაზეც ვაპირებდი წერას. წარმოუდგენელ სევდას, რომელიც მამაჩემის გარდაცვალებას მოჰყვა, არაფერი ახლდა, არც და-ძმების ძიძგილაობა, არც გამოუყენებელ შესაძლებლობათა გამო განცდილი დანაშაულის გრძნობა და არც დაპირისპირება, მშობლის სახსოვრად ვის რა დარჩებოდა. მისი ოთხი შვილიდან თითოეული დარწმუნებული ვიყავით, მამას ყველაზე მეტად სწორედ მე ვუყვარდიო - ერთ-ერთი ჩვენგანისთვის მეტისმეტად ბევრი გაეღო, მის გამო სასწორზე შეეგდო სახლიცა და სამსახურიც; მეორეს ზაფხულობით ბეისბოლის თამაშებზე დაატარებდა, მასთან ერთად ბალახზე იწვა, პორტატიულ რადიოს უსმენდა და მინდორზე ნანახი მოთამაშეების შესახებ ელაპარაკებოდა; მესამის, უფრო ზუსტად, თავისი პირმშოს გვერდით ყოველთვის უბრწყინავდა მამას სახე და მისი ნახელავიც ამქვეყნად ნებისმიერი ადამიანის, მათ შორის საკუთარი ცოლის, მომზადებულ საჭმელს ერჩივნა; რაც შემეხება მე, ჩემგან მიღებულ წერილს წლობით დაატარებდა ქურთუკის ჯიბით, ისეთ ქარბუქში კი, თვალთან თითსაც რომ ვერ მიიტანდი, ჩემს დასახმარებლად მანქანით მოდიოდა, თუმცა ყველაზე მნიშვნელოვანი მაინც ის გახლავთ, რომ მამა თითოეულს ჩვენ-ჩვენს ენაზე გველაპარაკებოდა, ვის რისი გაგება შეგვეძლო, სათქმელს იმის მიხედვით გვისადაგებდა. მიხაროდა, საინტერესო, ნიჭიერ, გონებამახვილ, სხარტ და ხალისიან ადამიანად რომ მთვლიდა. არა, ჩემთან დაკავშირებით მის აზრს სულაც არ ვიზიარებდი, მიკვირდა კიდეც, ასეთი რატომ უნდა ვეგონო-მეთქი, მაგრამ როდესაც გარდაიცვალა, მამის სიკვდილზე მეტად სწორედ იმ გოგონას სიკვდილს ვგლოვობდი, მანამდე მის ფიქრებში რომ ცხოვრობდა - იმ ადამიანის დაკარგვას ვჯავრობდი, რომელიც მამაჩემს ვეგონე. ალბათ, მამასთან მეტი საერთოც კი მქონდა, ვიდრე საკუთარ თავთან, რადგან უკვე გარდაცვლილს განზრახ ვკითხე რჩევა, ბოლოს და ბოლოს, დამეწერა თუ არა რომანი, რომელიც სულ მუდამ მისხლტებოდა.
„სინამდვილეში როგორი არიან ადამიანები, რომლებსაც იცნობ?“
ჰქონდა ამ კითხვაზე პასუხი მამას.
მას შემდეგ მეც მწამს მუზის არსებობა, მისი მრავალგვარი გამოხატულებით, და სულერთია, რასაც უნდა ეძახდნენ: გონიერებას, შთაგონებას, ხელს, რომელიც გზას მიგითითებს, თუ მანათობელ ანგელოზს.
ჩემთვის „სოლომონის ქებათა ქებაში“ გამოწვევას ქალური წარმოსახვის ორბიტიდან მამაკაცურ ორბიტაზე რადიკალური გადანაცვლება წარმოადგენდა. გარდა ამისა, სახლიდანაც უნდა გამოვსულიყავი, უნდა გავცდენოდი ჩვეული სამუშაო გარემოს ფარგლებს - უნდა მემოგზაურა, უნდა მეფრინა... ვთვლიდი, რომ ჩემს დაუფარავად, სტერეოტიპულად მამაკაცურ მონათხრობს უბრალო ქრონოლოგია უფრო შეეფერებოდა, ვიდრე დროითა და მოვლენათა თანამიმდევრობით იმგვარი თამაში, რომლისთვისაც წინა რომანებში მიმემართა. გზა, ფრენა, მიწის წიაღში, ხმელეთსა თუ წყალში მოგზაურობის ტრიუმფალური დასასრული და ბოლოს ჰაერში ფრენა. საგას ჰგავს, არა? ისეთს, ძველებურს, საგმიროს, რაღაც დაფარულს რომ შეიცავს... რომანის დაწყება დაზღვევის თვითმკვლელი აგენტის გადმოხტომით და საფრთხისკენ გაჭრილი მთავარი გმირის ფრთაშესხმით დასრულება სათაურში ნახსენები სოლომონის მისტიკური და ბუნდოვანი გაფრენის მოსაცავად...
მეტ-ნაკლებად დაწვრილებით სხვაგანაც მითქვამს, როგორ და რისთვის იწერებოდა ზოგიერთი წინადადება. ნება მომეცით, ერთ-ერთი მათგანი აქ განვავრცო:
„ჩრდილოეთ კაროლინას სიცოცხლის ურთიერთდაზღვევის კომპანიის ერთ-ერთმა აგენტმა პირობა დადო, დღის სამ საათზე მოწყალების სახლიდან ზემო ტბის მეორე ნაპირზე გადავფრინდებიო“.
ამ თხრობითი წინადადების მიზანს ჟურნალისტური სტილის მასხრად აგდება წარმოადგენდა - მცირედი ცვლილება და ზედგამოჭრილი დასაწყისი გამოვიდოდა პატარა ქალაქის გაზეთში დასაბეჭდი სტატიისთვის. ასეთივე კილო ახასიათებს სტატიებს, რომლებშიც თითქმის ყველასთვის უინტერესო ყოველდღიურ ამბებზე წერენ, თუმცა მინდოდა, მასში მნიშვნელოვანი მინიშნებები და ინფორმაციაც ჩამეტია. შავკანიანების კუთვნილი და შავკანიან კლიენტებზე დამოკიდებული ცნობილი კომპანიის სახელწოდებაც გამოვიყენე აქ ნახსენები სადაზღვევო კომპანიისთვის. ურთიერთსიცოცხლე... წინადადება იწყება სიტყვებით: „ჩრდილოეთი კაროლინა და ზემო ტბა“... გეოგრაფიული ადგილები, რომლებიც სამხრეთიდან ჩრდილოეთით მოგზაურობას გულისხმობს. ჩვეულებრივ ასეთივე მიმართულება ჰქონდა შავკანიანთა იმიგრაციასაც, რომელმაც ლიტერატურაშიც პოვა ასახვა, თუმცა ამ წიგნში საპირისპირო ხდება - იმისთვის, რომ დაკაცდეს, მთავარ გმირს სამხრეთში უწევს გამგზავრება. ასევე მნიშვნელოვანია სიტყვები „მოწყალების სახლი“ და „გადაფრენა“. მთელი ამბისთვის მნიშვნელოვანია ორივე სიტყვა - გაფრენა, როგორც გაქცევა ან დაპირისპირება; მოწყალება, გამოუთქმელი სურვილი რომანის გმირებისა... ვიღაც
ჩუქება
