აია - ამბავი სიყვარულზე
ვუძღვნი სანდროს
ხუთშაბათ დილით, თერთმეტს ოცი რომ დააკლდება, მატარებელი ნაძვნარიდან გამოყოფს ხოლმე კვამლში გახვეულ ცხვირს და მზისგულზე ჩერდება. ბაქანზე ხალხი ვაგონებს აწყდება. აია მოშორებით დგას. დროდადრო ფეხის წვერებზე იწევა და უამრავ სახეს შორის ვიღაცას ეძებს.
ვაგონები სწრაფად იცლება. დამხვდურები ბარგაკიდებულ მგზავრებს ეგებებიან, ეხვევიან, ჩანთებს ართმევენ და ლაპარაკ-ლაპარაკით ტოვებენ სადგურს. აია იღრუბლება. ცრემლებით ევსება თვალები და თავს ხრის, რომ არავინ შეამჩნიოს.
– დღესაც არ ჩამოვიდა შენი სატრფო, აია? – ზურგიდან ონავარი ბიჭების გუნდი წამოეწევა.
– გადამთიელს რატომ ელოდები, მე აქ არა ვარ?
– რა მოსაწონი კი შენა ხარ, – თავზე წამოუტყაპუნებს ერთი მეორეს.
ბიჭები სიცილ-ხორხოცით გასცილდებიან თუ არა, ცოცხმომარჯვებული მეეზოვე დაუდგება წინ: „ვაი, შენს დედას, უუბეედუუურს“; ერთს აათვალიერ-ჩაათვალიერებს, მერე კი ოვალურ სარკმელს მიუახლოვდება, დიდი ასოებით რომ აწერია „სალარო“ და ოქროსფერთმიან ქალს გადაულაპარაკებს: „აბა, ამისთანა უწყინარს გიჟი უნდა ერქვას და ჩემს უფროსს, მართლაც ქაჯსა და გადარეულს, ჭკუასრული? არაა ამქვეყნად სამართალი, არა...“ გაბრაზებული ღონივრად მოუსვამს ცოცხს და მტვრის ისეთ კორიანტელს დააყენებს, მოლარე მაშინვე მოსცილდება სარკმელს.
ეს თავგზააბნეული სიტყვები აიას არ ეხება, თითქოს მთელი სამყარო გაღმაა, ის კი – გამოღმა. დასევდიანებული ერთხელ კიდევ მოავლებს თვალს დაცარიელებულ ბაქანს და სახლში ბრუნდება.
ბილიკი ნაძვნარში გადის.
ტყეს გაივლის და ყვავილებით მოპენტილ მინდორს დაადგება.
შუადღეა. ყვითლად, ძოწისფრად, ზურმუხტისფრად ციმციმებს მდელო. შორს აყვავებული ვაშლის ხე მოჩანს. მიუახლოვდება და ხასხასა ბალახზე მოიკეცება. ხის ტანს მიეყრდნობა და ფუტკარდახვეულ მოვარდისფრო ყვავილებს ასცქერის.
ბზუუუ... ბზუუუ... ზუზუნებენ ფუტკრები.
„იქნებ, საპყრობილეშია... მომიკლეს... ავად გახდა... სხვა ქალი შეუყვარდა...“, ფიქრები ფუტკარივით ეხვევა აიას.
ვინ მოსთვლის, მერამდენე წელიწადია, რაც ყოველ ხუთშაბათს მატარებელს ბაქანზე ხვდება. არც ერთი კვირა არ გაუცდენია. არა აქვს მნიშვნელობა, წვიმაა, ქარია, თოვლია, ჭყაპია თუ პაპანაქება სიცხე.
ერთხელ ავად გახდა. მთელი ღამე ხან სიცივისგან ძაგძაგებდა, ხანაც ოფლად იღვრებოდა საბრალო. დედა არ მოსცილებია მის სასთუმალს, ძმრიან საფენებს ადებდა შუბლზე, გავარვარებულ ფეხებზე სველ წინდებს აცვამდა. მამობილი ბოლთას სცემდა კართან, დიდხანს ორჭოფობდა, ბოლოს ვეღარ გაუძლო გულმა და ექიმთან გააჭენა ცხენი. როცა ექიმი მოვიდა, თხის ქონითა და ათასნაირ ბალახბულახზე დამზადებული მალამოთი დაუზილა სხეული, მერე მატყლის საბანში შეახვია და დედას დაუბარა, ათ წუთში ერთხელ უცნაური ფერის სითხე დაელევინებინა. გამთენიისას აიას აწითლებული სახე მიუნელდა, კანკალმაც უკლო და მშვიდად დაიძინა. „მგონი, გადავრჩით“, ქმარს გადაუჩურჩულა ოსიამ და მთელი ღამის განაწამებს ჩაეძინა.
ხუთშაბათი დღე თენდებოდა და როცა ოსიას გაეღვიძა, აია ლოგინში აღარ დახვდა.
ზამთარი იყო და მეორე დღეს უარესად გახდა. ის ღამე ძლივს გაათია, ოთხჯერ დაზილა ექიმმა თხის ქონზე დამზადებული მალამოთი, თავშავასა და კრაზანას ნაყენსაც ყოველ ხუთ წუთში ასხამდა პირდაფჩენილს.
„ჯიუტი, ჯიუტი“, ბრაზმორეული ჩურჩულებდა დედა, თუმცა შვილის საცოდაობით ეთუთქებოდა გული.
მანამდე კი, ერთ ხუთშაბათს, ჩვეულებისამებრ, ბაქანზე ჩამოდგა მატარებელი. და როცა ბარგაკიდებული მამაკაცებით, ბავშვებატატებული ქალებითა და ხელჯოხიანი მოხუცებით სულ მთლად დაიცალა ვაგონები, ახალგაზრდა მამაკაცი გამოჩნდა. ლაღად ჩამოხტა მატარებლიდან, შუბლზე თექის პანამა ჩამოიფხატა, მიათვალიერ-მოათვალიერა სადგური და ერთი ჩანთის ამარა უკან გაჰყვა მგზავრებს.
არავინ იცოდა, საიდან მოვიდა.
იქვე, სადგურთან ახლოს, აბრაჩამოფხრეწილ სასადილოში შევიდა. ერთი კათხა ლუდი შეუკვეთა. მერე არხეინად გააბოლა. დახლთან თავმოყრილი ხმაურიანი გლეხკაცები შეათვალიერა, სარკმლიდან პირდაუბანელ ბავშვებს უცქირა, გუნდ-გუნდად რომ დარბოდნენ ვიწრო ორღობეებში და გზა განაგრძო.
ღამის გასათევის ძებნა არ გასჭირვებია. სადგურთან დილიდანვე თავმოყრილმა ბიჭებმა აიას მამობილთან მიაგზავნეს.
სოფლის განაპირას, პაწაწინა ბორცვზე, ყვავილებით მორთულ მინდორს გასცდებოდი თუ არა, მსხვილ ფიჭვის კოჭებზე შემდგარი ხის სახლი აეშენებინა ბუდუს. წნელის მესერით დაუდევრად შემოღობილ ეზოში ერთი პაწაწინა ქოხიც ედგა – მშობლებისეული. უცხო მგზავრებზე იქ აქირავებდა ოთახებს და დამატებით შემოსავალს ასე შოულობდა.
ნიკომ ის ოთახი აირჩია, ხის აივანი რომ ჰქონდა. გამთენიისას, როცა ცაზე მზეც არ იყო ამოწვერილი, აივანზე გამოდიოდა, მოლბერტს გაშლიდა და შუბლზე ქუდჩამოფხატული დიდხანს ხატავდა უკიდეგანო მინდვრებს, ხან გვირილებით გადათეთრებულს, ხანაც – ლილიფარებით გადაცისფრებულ, ნაძვის წვერებით ტეხილად მორკალულ ბორცვებს, თოვლით დაფარულ მწვერვალებს, ხის სახლებს, გულუბრყვილო შვლებს, ირმებს. მერე – აიას, მის ცისფერ თვალებს, ხორბლის თავთავებივით ჩაწნულ ნაწნავებს, ჟოლოსფერ ტუჩებს და ჰაერში პეპელასავით აფარფატებულ ნაზ ხელის მტევნებს.
მაშინ ჩვიდმეტი წლისა იყო აია. მას