1. ინდივიდუალური ფსიქოლოგიის პრინციპები დიდმა ფილოსოფოსმა უილიამ ჯეიმსმა ერთხელ თქვა: „ მხოლოდ ის მეცნიერება, რომელიც უშუალოდაა დაკავშირებული ცხოვრებასთან, არის ჭეშმარიტი მეცნიერება “ . სხვაგვარად ამ აზრის გამოთქმა ასე შეიძლება: მეცნიერებაში, რომელიც უშუალოდაა დაკავშირებული ცხოვრებას, თეორია და პრაქტიკა თითქმის გაუმიჯნავია. ცხოვრების შესახებ მეცნიერება სწორედ იმიტომ იქცევა ცხოვრების მეცნიერებად, რომ ქმნის საკუთარ თავს უშუალოდ ცხოვრების მოძრაობაში. ყველა ეს მოსაზრება განსაკუთრებით სამართლიანია ინდივიდუალური ფსიქოლოგიისთვის.
ინდივიდუალური ფსიქოლოგია ადამიანის ცხოვრებას განიხილავს, როგორც მთლიანობას, აქვს რა დამოკიდებულება ყოველ ერთეულ რეაქციასთან, ყოველ მოქმედებასა და იმპულსთან, როგორც ინდივიდუალური ცხოვრებისეული მიდგომის გამოვლენილ ნაწილთან. ჩვენი მეცნიერება გამოწვეულ იქნა პრაქტიკული აუცილებლობის მიერ, რადგან განსაზღვრული ცოდნის მეშვეობით შესაძლებელია ადამიანთა მიდგომების კორექტირება და შეცვლა. ამგვარად, ინდივიდუალური ფსიქოლოგია ორმაგად წინასწარმეტყველურია: ის არა მარტო წინასწარმეტყველებს იმას, თუ რა მოხდება, მაგრამ იოანე წინასწარმეტყველის მსგავსად, წინასწარმეტყველებს, რა მოხდება, რათა ეს არ მოხდეს.
მიზნისკენ სწრაფვა
ინდივიდუალური ფსიქოლოგია, როგორც მეცნიერება, განვითარდა ცხოვრების იდუმალი შემოქმედებითი ძალის წვდომის დაჟინებული სწრაფვიდან, ძალისა, რომელიც ხორცს ისხამს განვითარების, ბრძოლის, მიღწევის, უპირატესობის სურვილში, და მეტიც, სურვილში ერთ სფეროში წარუმატებლობის კომპნესირებისა სხვა სფეროში. ეს ძალა ტელეოლოგიურია: ის მიზნისკენ სწრაფვაში ვლინდება, რომელშიც ყველა სულიერი და ხორციელი მოძრაობა ურთიერთქმედებაში ხდება. ამგვარად, აბსურდულია სხეულებრივი მოძრაობებისა და მენტალური მდგომარეობების შესწავლა აბსტრაქტულად, ინდივიდის, როგორც მთლიანისაგან დამოუკიდებლად. მაგალითად, აბსურდულია ის ფაქტი, რომ სასამართლო ფსიქოლოგიაში მეტი ყურადღება დანაშაულს ეთმობა, ვიდრე დამნაშავეს, როდესაც მნიშვნელოვანი სწორედ ეს უკანასკნელია, და საერთოდ არ აქვს მნიშვნელობა იმას, თუ რამდენ ხანს ვაკვირდებით დანაშაულებრივ ქმედებებს: შეუძლებელია მათი დანაშაულებრივი ხასიათის გაგება მანამ, სანამ ისინი ჩვენს წინაშე კონკრეტული პიროვნების ცხოვრებისეული ეპიზოდის სახით არ წარმოდგება. გარეგნულად ერთნაირი მოქმედებები შესაძლოა დანაშაულებრივი იყოს ერთ შემთხვევაში და არ წარმოადგენდნენ დანაშაულს - სხვაში. უკიდურესად მნიშვნელოვანია ინდივიდუალური კონტექსტის გაგება - ადამიანის ცხოვრების მიზნისა, რომელიც ყველა მისი საქციელისა და განზრახვის მიმართულებას განსაზღვრავს. ცხოვრების მიზნის გაგება ჩვენთვის შესაძლებლად აქცევს ფარული აზრის გაგებას, რომელიც განსხვავებულ დაშორიშორებულ ქმედებათა საფუძვლად დევს, ვინაიდან ჩვენ მათ ვხედავთ ერთი მთლიანობის ნაწილებად. და პირიქით, ჩვენ უკეთ ვაღწევთ მთლიანის აზრში, როდესაც ნაწილებს ვიკვლევთ, იმ პირობით, რასაკვირველია, რომ ჩვენ მათ ამ მთლიანის ნაწილების სახით ვხედავთ.
ფსიქოლოგიისადმი ჩვენი ინტერესი სამედიცინო პრაქტიკიდან განვითარდა, რომელმაც ტელეოლოგიური (მიზანზე ორიენტირებული) მიდგომა უზრუნველყო, რაც ფსიქოლოგიური ფაქტების გაგებისთვისაა აუცილებელი. სამედიცინო თვალსაზრისით ყველა ორგანო სასრული მიზნის მიმართულებით ვითარდება: სიმწიფის პერიოდისთვის ყოველ მათგანს განსაზღვრული ფორმა გააჩნია. უფრო მეტიც, ჩვენ ბუნების დამატებით ძალისხმევას ვხვდებით, მიმართულს არასრულყოფილების გადალახვის ან მისი კომპენსირებისკენ სხვა ორგანოს განვითარების გზით ორგანული დეფექტის შემთხვევაში. ცხოვრება ყოველთვის განგრძობისკენ ისწრაფვის, ხოლო ცხოვრების ძალა უკანასკნელ წუთამდე არ ნებდება უბრძოლველად.
სულის განვითარება ორგანული ცხოვრების განვითარების ანალოგიურია. ყოველ ადამიანს გააჩნია მიზნის კონცეფცია ან იდეალი, რომელიც იმისთვისაა აუცილებელი, რომ იმაზე მეტს მიაღწიოს, რაც მისთვის აქტუალურ ცხოვრებისეულ სიტუაციაშია შესაძლებელი, გადალახოს აწმყოს ნაკლოვანებები და სირთულეები მომავლის კონკრეტული მიზნის პოსტულირების წყალობით. გააჩნია რა ასეთი კონკრეტული მიზანი ან განზრახვა, ადამიანი გრძნობს უნარს ნებისმიერი პრობლემის გადალახვისა, რადგან მასში მისი მომავალი წარმატება ცოცხლობს. მიზნის შეგრძნების გარეშე ინდივიდის მოღვაწეობას არანაირი აზრი არ ექნებოდა.
სრულიად ცხადია, რომ ასეთი მიზნის ფიქსაცია - მისთვის კონკრეტული ფორმის მინიჭება - უნდა ხორციელდებოდეს ცხოვრების ადრეულ ეტაპზე, ბავშვობის პერიოდის ფორმირების დროს. მომავალი ზრდასრული პიროვნების პროტოტიპის ან მოდელის ხასიათის ჩამოყალიბება სწორედ ამ დროს ხდება. შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ, როგორ მიმდინარეობს ეს პროცესი. სანამ სუსტია, ბავშვი გრძნობს თავის არასრულყოფილებას და იმყოფება სიტუაციაში, რომლის გადატანა რთულად შეუძლია. თუმცა, მასში ჩადებულია სწრაფვა, განვითარდეს მიმართულებით, რომელიც მის მიერ საკუთარი თავისთვის არჩეული მიზნის მიერაა განსაზღვრული. ამ ეტაპზე მასალა, რომელიც განვითარებას ემსახურება, ნაკლებად მნიშვნელოვანია, ვიდრე თვით მიზანი, რომელიც ცხოვრების მიმართულებას განსაზღვრავს. რთულია იმის თქმა, თუ როგორ ხდება ამ მიზნის ფიქსირება, თუმცა ცხადია, რომ ის არსებობს და ზემოქმედებას ახდენს ბავშვის ყოველ სულიერ მოძრაობაზე. სინამდვილეში ჩვენ მცირედი ვიცით ადრეულ პერიოდში მამოძრავებელი ძალების, იმპულსების, მიზეზების, უნარებისა და მათი არარსებობის შესახებ. ჯერ კიდევ არ გაგვაჩნია გასაღები მათი გაგებისთვის, რადგან ცხოვრების მიმართულება განისაზღვრება მხოლოდ ცხოვრების მიზნის ფიქსირების შემდეგ. ხოლო როდესაც ვხედავთ მიმართულებას, რომლისკენაც იხრება ადამიანი, უკვე შეგვიძლია მივხვდეთ, რა ნაბიჯების გადადგმა მოხდება მომავალში.
მართალია ისიც, რომ სიტყვის „ მიზანი “ გამოყენება მკითხველში, სავარაუდოდ, ერთობ ბუნდოვან წარმოდგენებს იწვევს: რის შესახებაა საუბარი?
ჩუქება
