წინასიტყვაობა ამ წიგნის დაწერის საბაბი შეიქნა კაუცკის მეცნიერული პასკვილი ამავე სახელწოდებისა[1]. ეს მუშაობა დავიწყე იმ დროს, როდესაც ცხარე ბრძოლას ვაწარმოებდით დენიკინთან და იუდენიჩთან და არა ერთხელ შეწყვეტილ იქნა ფრონტებზე მომხდარი ამბების გამო. იმ მძიმე დღეებში, როდესაც ამ წიგნის პირველი თავები იწერებოდა, საბჭოთა რუსეთის მთელი ყურადღება მიპყრობილი იყო მარტო სამხედრო საქმეებზე. უპირველეს ყოვლისა უნდა დაგვეცვა თვით შესაძლებლობა სოციალისტური მეურნეობის შემოქმედებისა. მრეწველობის დარგში ოდნავ იმაზე მეტის გაკეთება შეგვეძლო, რაც აუცილებელი იყო ფრონტის საჭიროებისათვის. იძულებული ვიყავით კაუცკის ეკონომიური ცილისწამების გამოსააშკარავებლად მიგვემართა უმთავრესად მისი პოლიტიკური ცილისწამების ანალოგიისათვის. კაუცკის საზარელი მტკიცება, ვითომც რუსეთის მუშებს არ ჰქონდეთ უნარი შრომის დისციპლინისა და სამეურნეო თვითშეზღუდვისა, ჩვენ შეგვეძლო ამ შრომის დასაწყისში თითქმის ერთი წლის წინეთ უარგვეყო უმთავრესად იმ უდიდესი დისციპლინისა და სამხედრო გმირობის აღნიშვნით, რომელიც რუსეთის მუშებმა სამოქალაქო ომის ფრონტებზე გამოიჩინეს. ეს გამოცდილება საკმარისზე მეტი იყო მეშჩანური ცილისწამების უარსაყოფად. ხოლო ეხლა, რამდენიმე თვის შემდეგ, ჩვენ შეგვიძლია მივმართოთ ფაქტებს და საბუთებს, რომელთაც უშუალოდ იძლევა საბჭოთა რუსეთის სამეურნეო ცხოვრება.
როგორც კი შესუსტდა სამხედრო ზეგავლენა - მას შემდეგ, როცა კოლჩაკი და იუდენიჩი გავანადგურეთ, ხოლო დენიკინს გადამწყვეტი ზარალი მივაყენეთ, როცა ესტონეთთან ზავი შევკარით და ლიტვასა და პოლონეთთან მოლაპარაკება დავიწყეთ, მთელმა ჩვენმა ქვეყანამ პირი იბრუნა სამეურნეო დარგისაკენ. მარტო ის ფაქტი, რომ ხალხის ყურადღება და ენერგია სწრაფად და გულდასმით გადატანილ იქნა მეორე ამოცანებზე, რომელნიც ღრმად განსხვავდებიან პირველი ამოცანისაგან და მოითხოვენ არა ნაკლები მსხვერპლის გაღებას, უდაოდ მოწმობს საბჭოთა წესწყობილების ძლიერს ცხოველმყოფელობას. მიუხედავად ყოველგვარი პოლიტიკური გაჭირვებისა, ფიზიკური უბედურების და საშინელებისა, მშრომელი მასები შორს არიან პოლიტიკური რღვევის, ზნეობრივი გახრწნილებისა თუ აპატიისაგან. იმ რეჟიმის წყალობით, რომელმაც ამ მასებს, მართალია, დიდი სიმძიმე დააკისრა, მაგრამ მათს ცხოვრებას შინაარსი მისცა და მაღალი მიზანი დაუსახა, ისინი ინარჩუნებენ განსაკუთრებულ ზნეობრივ შეუდრეკლობას და კოლექტიურ ამოცანებზე ყურადღების და ნებისყოფის მიპყრობის ისეთ უნარს, რომლის მაგალითიც ისტორიას ჯერ არ ახსოვს. ამჟამად მრეწველობის ყოველ დარგში სწარმოებს ენერგიული ბრძოლა შრომის მკაცრი დისციპლინის დაწესებისა და შრომის ნაყოფიერების წარმატებისათვის. პარტიული ორგანიზაციები, პროფესიონალური კავშირები, საქარხნო-საფაბრიკო სამმართველოები ერთმანეთს ეჯიბრებიან ამ დარგში, ხოლო მთელი მუშათა კლასის საზოგადოებრივი აზრი უყოყმანოთ უჭერს მათ მხარს. ქარხნები ნებაყოფლობით, კრებების დადგენილებით, ადიდებენ სამუშაო დღეს. პეტერბურგი და მოსკოვი მაგალითს იძლევიან, პროვინცია ფეხდაფეხ მისდევს პეტერბურგს. შაბათობა და კვირაობა, ე. ი. ნებაყოფლობით და უსასყიდლო მუშაობა დასასვენებლად დანიშნულ საათებში, ფართოდ ვრცელდება და ასი ათასობით იზიდავს მუშას, კაცსა და ქალს. შრომის ნაყოფიერება და სიძლიერე იმ მუშაობისა, რომელიც შაბათობით და კვირაობით სწარმოებს, სპეციალისტების აზრით და ციფრების მოწმობით, განსაკუთრებული სიმაღლით განირჩევა.
ნებაყოფლობითი მობილიზაცია შრომითი ამოცანებისათვის პარტიასა და ახალგაზრდათა კავშირში ტარდება ისეთივე ენტუზიაზმით, როგორც წინეთ იგი ტარდებოდა სამხედრო მიზნებისათვის. შრომის მოხალისეობა ავსებს და აცხოველებს შოომის ბეგარას. ამას წინად შექმნილი შრომის ბეგარის საქმეთა კომიტეტების ქსელი მთელ ჩვენს ქვეყანას მოედო. მოსახლეობის ჩათრევა მასიურ სამუშაოებში (თოვლისაგან გზების გაწმენდა, რკინის გზის ლიანდაგის რემონტი, ტყის მოჭრა, შეშის დამზადება და გადაზიდვა, მარტივი სააღმშენებლო სამუშაოები, ფიქალის და ტორფის ამოღება) უფრო და უფრო და გეგმა-შეწყობილ ხასიათს ღებულობს. სამხედრო ნაწილების შრომაში ჩაბმა, რაც უფრო და უფრო ფართოვდება, განუხორციელებელი დარჩებოდა შრომისადმი მაღალი სულიერი განწყობილების გარეშე.
მართალია, ჩვენ ვცხოვრობთ ისეთ პირობებში, როდესაც მეურნეობა ძალზე დაცემულია და გამოფიტული, როდესაც გარს სიღატაკე და შიმშილი გვახვევია, მაგრამ ეს გარემოება არ არის საბჭოთა რეჟიმის საწინააღმდეგო საბუთი: ყველა გარდამავალ ეპოქას ახასიათებდა ასეთივე ტრაღიკული თვისებები. ყოველი კლასობრივი საზოგადოება (მონური, ფეოდალური, კაპიტალისტური), ამოწურავს რა თვის სასიცოცხლო ძალებს, თავისით კი არ მიდის სცენიდან, იგი ძალით განადგურებულ უნდა იქნეს გაძლიერებული შინაგანი ბრძოლით, რომელიც მებრძოლთ ზოგჯერ უფრო მეტ მწუხარებას და ტანჯვას აყენებს, ვიდრე ისინი აყენებდენ, ვის წინააღმდეგაც ეს მებრძოლნი აჯანყებულან.
ფეოდალური მეურნეობიდან ბურჟუაზიულზე გადასვლა, - ეს უდიდესი პროგრესიული მნიშვნელობის აღმაფრენა, წარმოადგენდა გულშემზარავ მარტიროლოგიას. დიდად იტანჯებოდენ ბატონყმური მასები ფეოდალიზმის დროს, მძიმე იყო და მძიმეა პროლეტარიატის ცხოვრება კაპიტალიზმის დროს, მაგრამ არასოდეს მშრომელთა ვაება ისე მწვავე არ ყოფილა, როგორც იმ ეპოქებში, როდესაც ძველი ფეოდალური წესწყობილება ძალით იმსხვრეოდა და ახალ რეჟიმს ადგილს უთმობდა. საფრანგეთის მე-18 საუკუნის რევოლიუციამ, რომელიც გიგანტურად გაიშალა განაწვალები მასების შეტევის გამო, უკიდურესად და დიდი ხნით გააღრმავა და გაამწვავა ამ მასების უბედურება. განა შეიძლებოდა სხვანაირად მომხდარიყო?
სასახლის