ნაწილი პირველი თავი I. ზღვის უცნაური ცხოველი
ის შემაძრწუნებელი ამბავი, 1866 წელს რომ დატრიალდა, დიდხანს ახსოვდა ზღვისპირა ქვეყნებს. ვისაც კი რაიმე კავშირი ჰქონდა ზღვაოსნობასთან, საშინელ საგონებელს მისცემოდა. შეფიქრიანდნენ საზღვაო თუ სამხედრო გემების უფროსები და მეზღვაურებიც. გემის პატრონებსა და უცხო ქვეყნებთან მოვაჭრე სოვდაგრებს ალიაქოთი შეუდგათ. მრავალი სახელმწიფოს მთავრობა დააფიქრა ამ ამბავმა.
იმ სამახსოვრო წელს ნაოსნობიდან დაბრუნებულ გემებს მეტად უცნაური, ამაფორიაქებელი ამბები მოჰქონდათ ნავსადგურებში. პირდაპირ გასაოცარი და დაუჯერებელი! სინამდვილეში კი ეჭვის შეტანა შეუძლებელი იყო, რადგან ნათქვამის დამადასტურებელი საბუთებიც მოიპოვებოდა.
საქმე ისაა, რომ ზღვაზე, ხან ერთ, ხან მეორე ადგილას გემებს შეეფეთებოდა ხოლმე უზარმაზარი, სწრაფად მოძრავი საგანი თუ ცხოველი, თითისტარის მოყვანილობისა, რომელიც დროდადრო ღამის სიბნელეში შუქს გამოსცემდა.
1866 წლის 20 ივლისს მას წააწყდა გემი „ ჰოვერნორ ჰიგინსონი “ ავსტრალიის აღმოსავლეთ სანაპიროდან ხუთი მილის მანძილზე.
გემის კაპიტანს ბეკერს ეგონა, რომ წყალქვეშა კლდეს წავადექითო. ამ კლდიდან საშინელი ძალით უცებ ორ ტოტად ამოვარდა წყლის შადრევანი. ეს ან კლდიდან ამოხეთქილი გეიზერი იყო, ან რომელიმე უცნობი ცხოველის ნესტოებიდან ამოსროლილი წყლის შადრევანი.
იმავე წელს, 23 ივლისს, სწორედ ასეთივე მოვლენა შეამჩნია „ ქრისტეფორე კოლუმბმა “ წყნარ ოკეანეში. მაშასადამე, ცხოველს სამი დღის განმავლობაში 700 მილი უნდა გაევლო, ე. ი. მანძილი პირველი და მეორე გემის დაკვირვების ადგილებს შორის.
აქედან ცხადი გახდა, რომ იგი გასაოცარი სისწრაფით მოძრაობდა,
ასეთივე ამბის მოწმე გახდნენ „ პერეირა “ და „ ეტნა “ , საფრანგეთის სამხედრო გემი „ ნორმანდია “ , ინგლისის „ ლორდ კლეიდი “ და მრავალი სხვა.
პატარა ქვეყნებში ეს ამბავი სიცილად არ ყოფნიდათ, დიდრონ და პრაქტიკულ ქვეყნებში კი, მაგალითად ინგლისში, ყველა შეშფოთებული იყო, ამ შემთხვევის გარშემო მეცნიერთა შორის დიდი კამათი ატყდა. უცნაურ ცხოველზე ლაპარაკობდნენ ქუჩებში, თეატრებში, წერდნენ გაზეთებში.
1867 წლის დამდეგს ამ საგანზე მითქმა-მოთქმა თითქმის მიწყდა: ახალი ცნობები აღარ მოსულა და შიშიც მინელდა. სულაც დაივიწყებდნენ ამ ამბავს, რომ უცებ კვლავ არ დარხეულიყო ახალი ხმა.
ეს კი სახუმარო ამბავი აღარ იყო.
1867 წლის 13 აპრილს ეს საშინელი ცხოველი ატლანტის ოკეანეში შეეფეთა სამგზავრო გემ „ შოტლანდიას “ . ეს გემი ეკუთვნოდა ცნობილ გემების პატრონს კიუნარს.
საქმის ვითარება ასეთი იყო: წყნარი ამინდი იდგა. ზღვა გარინდულიყო. „ შოტლანდია “ საათში ცამეტი ვერსის სისწრაფით მისრიალებდა. მოსაღამოვდა. მგზავრები დიდ კაიუტაში სასადილო მაგიდას შემოუსხდნენ. უცებ გემი რაღაცას წაეჯახა, რყევა ყველამ იგრძნო.
მაგრამ იქნებ ამ ამბისათვის ყურადღება არავის მიექცია, რომ ტრიუმიდან გემბანზე ამოცვენილი მეზღვაურების ყვირილი არ გაეგონათ:
- ვიძირებით! ვიღუპებით!
სინამდვილეში „ შოტლანდია “ სახიფათოდ არ დაზიანებულა. რადგან იგი შვიდკედელა იყო და მხოლოდ მკერდის წყალქვეშა ნაწილის გარეთა კედელი ჰქონდა შენგრეული. საორთქლე ქვაბები, საბედნიეროდ, იმ ნაწილში არ იყო მოთავსებული. კაპიტანმა ანდერსენმა მგზავრები დაამშვიდა და „ შოტლანდიამ “ სამი დღის დაგვიანებით, როგორც იყო, მიაღწია ლივერპულის ნავსადგურს. ამ ამბავმა მთელი ქალაქი ფეხზე დააყენა.
კიუნარის გემის დაგვიანება დიდი მითქმა-მოთქმის საბაბს იძლეოდა.
„ შოტლანდია “ საგემო ხიდზე შეაგორეს. ხუროები ათვალიერებდნენ და თვალებს არ უჯერებდნენ.
წყალხაზიდან ორ-ნახევარი მეტრის ქვემოთ გემს მკერდი ერთი საჟენისოდენა ტოლფერდა სამკუთხედად ჰქონდა შენგრეული.
გოჯნახევრიანი რკინის კედელი ისეთი სისწორით იყო გაჭრილი, თითქოს საგულისგულოდ ღოჯით გამოუჭრიათო. ამ გარემოებამ აფიქრებინათ, რომ საშინელ ცხოველს ძალიან მაგარი და უშველებელი სარქენი ან ეშვი უნდა ჰქონოდა. ადვილი წარმოსადგენია, როგორ შეაშფოთებდა და ააფორიაქებდა ეს ამბავი ხალხს.
ის დღე იყო და ის დღე, ყოველი გემის დაღუპვას იმ საშინელ ცხოველს აწერდნენ.
თავი II. მითქმა-მოთქმა
ეს ამბავი მოხდა იმ დროს, როდესაც შეერთებული შტატების მიერ ნებრასკას შეუსწავლელი ოლქის გამოსაკვლევად მოწყობილი ექსპედიციიდან ვბრუნდებოდი. საფრანგეთის მთავრობამ ამ ექსპედიციაში მიმავლინა, როგორც პარიზის საბუნებისმეტყველო-საისტორიო მუზეუმის პროფესორი. ნებრასკაში ექვსი თვე დავყავი, შევაგროვე ძვირფასი კოლექციები და მარტის ბოლოს უკვე ნიუ იორკში გახლდით.
აქ ყველას ამ უცნაური ცხოველის ამბავი ეკერა პირზე. საიდუმლოებით მოცული ხმები მეც მიღვიძებდა ცნობისმოყვარეობას. ყველა ჟურნალ-გაზეთი გადავიკითხე. ბევრი ვიმტვრიე თავი, მაგრამ ეს მოვლენა მაინც გამოუცნობი დარჩა ჩემთვის.
საზოგადოებაში ათასნაირი აზრი ტრიალებდა, მაგრამ ორი მოსაზრება უფრო უახლოვდებოდა სინამდვილეს: ეს უნდა ყოფილიყო ან შესანიშნავად მოწყობილი წყალქვეშა ნავი, ან ზღვის რომელიმე უცნობი ცხოველი.
პირველი მოსაზრება უფრო ნაკლებად იყო დასაჯერებელი. აბა, ვინ იფიქრებდა, რომ ასეთ სრულყოფილ გემს ვინმე კერძო პირი ააგებდა? თუნდაც მოეხერხებინა მისი
ჩუქება
