წინათქმა
წარსული ჩვენი აწმყოთი გამოთქვამს თავს. ჩვენს ისტორიულ სიმწიფეს თითქმის მთლიანად მისი ყურისგდების უნარი განაპირობებს. თუ არა და იგი სახეშეცვლილი კვლავ და კვლავ დაგვიბრუნდება და გვაიძულებს, კიდევ ერთხელ გავნვლოთ ის გზა, რომელმაც წინა ჯერზე, თურმე, ვერაფერი გვასწავლა. ამიტომაც არის წარსულთან დიალოგი საზოგადოების სიცოცხლისა და ცხოველმყოფლობის აუცილებელი ნიშანი - არა პრეტერისტული უტოპიით ტკბობა, არა კოლექტივისტური მითისმთხზველობით შექმნილი წარმოდგენების ბანგი, არამედ სწორედ მხილება იმ კოლექტიური დემონებისა, წარსულში რომ გაჩნდნენ და დღემდე ლამობენ ჩვენი არსებობის დაუფლებას. ამიტომაც არის, რომ წარსულთან დიალოგში ჩვენი თვითობის კონტურებსაც მოვსინჯავთ და „იქ“ შობილ ავსულთა განდევნასაც ვცდილობთ.
წინამდებარე მცირე წიგნი სხვადასხვა დროს გამოქვეყნებული წერილების კრებულს წარმოადგენს. მათი თავმოყრა არის მცდელობა, რომ თითქოს და ჩვენთვის კარგად ნაცნობ ისტორიულ ეპოქებსა და ისტორიულ პირებთან მიბრუნებით ჩვენი დღევანდელი შინაგანი და გარეგანი ყოფის შეფასება ერთხელაც ვცადოთ. თვალსაჩინო პიროვნებები და, მით უმეტეს, ხანგრძლივი ისტორიული პერიოდები ყოველთვის მეტს გულისხმობენ, ვიდრე, ერთი შეხედვით, აღვიქვამთ. ამიტომაცაა აუცილებელი, კიდევ და კიდევ მივუბრუნდეთ მათ და კითხვები დავუსვათ იმ სინამდვილის შესახებ, რომელშიც ვცხოვრობთ.
ყველაზე მნიშვნელოვანი პასუხი, რომელიც მათი მეშვეობით შეიძლება მოვიპოვოთ, ალბათ, შემდეგია: ჩვენ, როგორც ისტორიის სუბიექტებს, გვაქვს თუ არა ის, რასაც შეგვიძლია დავეყრდნოთ? არსებობს თუ არა ის ღერძი, რომელიც გაამართლებდა უმძიმეს რამდენიმე საუკუნეს, ბოლშევიზმის ათწლეულებს, სხვის კოშმარულ სიზმარში ცხოვრება რომ შეარქვეს ერთხელ, დამოუკიდებლობის წლებს - ომებს, სამოქალაქო დაპირისპირებას, ტერიტორიების დაკარგვას, რადიკალურ და ირაციონალურ განწყობილებათა ფონზე ხელისუფლებათა მონაცვლეობას, ადამიანურ მსხვერპლს, მძიმე სოციალურ გარემოსა და მრავალი ადამიანის სულში გაბატონებულ უიმედობას, მთელს ამ კონტექსტში უადგილოდ და ზერელედ იმპორტირებულ სოციალურ იდეათა დიქტატს და ა.შ.
ამ კითხვაზე პასუხის ძიების გარეშე დამოუკიდებლობა მხოლოდ უსაზრისო პოლიტიკური აქტი, მხოლოდ მხოლოდ უსიცოცხლო ორეული იქნება დამოუკიდებლობისა. ჩვენ ხომ ჯერაც ვერ ჩამოგვიფერთხავს წარსულიდან გადმოყოლილი ქიმერები. ბედნიერება ისაა, რომ ქართული სახელმწიფოებრიობა არსებობს და დღევანდელი მდგომარეობა ჩვენთვის შესაძლებლობაა იმისა, რომ ცალკეულმა ინდივიდებმა, საზოგადოებამ და მთლიანობაში ჩვენმა სულიერებამ თავი დააღწიოს განვლილი საუკუნეების უმძიმეს კვალს და ახალ დროებაში კვლავ მოვიპოვით ჩვენი ღირსება.
სხვა, უფრო დიდი მნიშვნელობა ვერ ექნება ქვეყნის პოლიტიკურ დამოუკიდებლობას. დღეს ჩვენ თავისუფალი პიროვნებისა და საზოგადოებისაკენ, ჩვენი სულიერების ღირსეულობის დადასტურებისაკენ სვლის შესაძლებლობა მოგვეცა; დღეს შეგვიძლია დავადასტუროთ, რომ საუკუნეების განმავლობაში გამოტარებული სახელმწიფოებრიობის ნება არ ყოფილა ფუჭი რამ და რომ საკმაოდ დიდ სასიცოცხლო ენერგიას ვფლობთ საიმისოდ, რათა ის ზნეობრივი და რაციონალური კონტურები შევქმნათ, რომლებშიც ჩვენი ერთობლივი სხეული - სახელმწიფოებრიობა - განთავსდება.
ეს არის მთავარი და ეს ნება ჩვენ შევინარჩუნეთ, მიუხედავად იმისა, რაც თავს გადაგვხდა; თანაც იგი შევინარჩუნეთ ჩვენ, მთელმა ქართულმა საზოგადოებამ და არა რომელიმე კონკრეტულმა პოლიტიკურმა ლიდერმა ან პოლიტიკურმა ჯგუფმა. ბოლშევიზმმა შეძლო ბევრი რამ გადაეგვარებინა ჩვენში, მაგრამ ვერ შეძლო თავისუფლებისა და სახელმწიფოებრიობის ნება აღმოეფხვრა. მართალია, ეს ნება ჯერაც ამორფულია, მართალია, მას ჯერაც ვერ დაუღწევია თავი წარსულში შობილი დემონებისაგან, მაგრამ ის მაინც არსებობს და ჭირვეულად ცდილობს საკუთარი საარსებო გარემოს შექმნას.
ჩვენში ძალზე ძლიერია, ზოგადად, არსებობისა და, კონკრეტულად, სახელმწიფოებრივი არსებობის ნება. ამასთან, ისიც აშკარაა, თუ როგორი შესუსტებულია ერთობლივი სახელმწიფოებრივი და საზოგადოებრივი ძალისხმევის სურვილი და უნარი. ჩვენთვის არ არის უცნობი ერთად ყოფნის სიხარული, მაგრამ დღემდე უცხო რჩება საკუთარი საარსებო გარემოს შექმნისაკენ მიმართული ერთობლივი ძალისხმევა. გარემო, რომელშიც ჩვენ ვცხოვრობთ, ჯერაც მიტოვებულია, ერთეულთა შრომას არის მინდობილი და ამ სიცარიელეს მყისიერად ავსებენ იდეოლოგიათა ექსტრემისტული სუროგატები და სახელმწიფოებრივ კონცეფციათა საპნის ბუშტები.
როგორც ჩანს, ჩვენ ჯერაც ვერ ვქმნით იმ ისტორიულ ფორმებს, რომლებშიც ჩვენს თავს განვათავსებდით და ამით ჩვენი სულიერების სხეულს გამოვძერწავდით. საამისო საზოგადოებრივი შემოქმედების ადგილს ექსტრემისტული განწყობებით ორგიასტული თრობა იკავებს და ამიტომაც იქცა მიტინგის ირაციონალური და არსებული სინამდვილის რადიკალურ უარყოფაზე ან რადიკალურ მიღებაზე აგებული ისტორიულად უნაყოფო ვნებათაღელვა საზოგადოებრივი ცხოვრების უმთავრეს ფორმად. ერთად ყოფნის სიხარულს განვიცდით არა ჩვენი სასიცოცხლო გარემოს შექმნისაკენ მიმართულ ერთობლივ ძალისხმევაში, არამედ ექსტრემალური განწყობების ნატკოტიკში. ისტორიული არსებობის იდეოლოგიური და კონცეპტუალური ფორმები ჯერ კიდევ წარმოადგენენ არა ჩვენი ძალისხმევის პროდუქტებს, არამედ ერთგვარ ზერელე ასახვას იმისა, რასაც პრეტერისტული ილუზიები, ჩვენივე რადიკალური განწყობები და „პრესტიჟული“ იდეოლოგიები გვთავაზობენ. შემდეგ ვრწმუნდებით, თუ როგორი უსაზრისოა მათთვის ბედის მინდობა და ახალი კოლექტიური ენთუზიაზმით აღვსილნი კვლავ აღვიძრებით. შესაბამისად ვიღებთ იმას, რასაც ვიღებთ და ამ წრეს თითქოს დასრულება