ფილოსოფიის შესავალი

1. რა არის ფილოსოფია? რა არის ფილოსოფია და რითია ის ღირებული? ეს კითხვა მრავალრიცხოვან კამათთა საგანს წარმოადგენს. ფილოსოფიისგან ან არაჩვეულებრივ განმარტებებს ელიან ან გულგრილად ახდენენ მის უგულვებელყოფას, როგორც უსაგნო აზროვნებისა. მის წინაშე სიმხდალეს იჩენენ, თითქოს სრულებით უნიკალურ ადამიანთა გამორჩეული მიღწევა ყოფილიყოს, ან სძულთ, როგორც მეოცნებეთა უსარგებლო ნააზრევი. მას ისეთ რამედ მიიჩნევენ, რაც ყველას ეხება და ამიტომ საფუძველშივე ყველასთვის გასაგები და მარტივი უნდა იყოს, ან რაღაც იმდენად რთული, რომ ამ საქმით დაკავება სრულიად უიმედო საქმედ წარმოდგება. ამგვარად, ის, რასაც ფილოსოფია ეწოდება, სრულიად მკვეთრად დაპირისპირებულ შეხედულებათა საფუძველს წარმოადგენს.
იმ ადამიანისთვის, ვისაც მეცნიერების სწამს, უარესს ის წარმოადგენს, რომ ფილოსოფიას არ გააჩნია საყოველთაოდ აღიარებული შედეგები, ანუ ის, რაც შეიძლება სრულიად განსაზღვრულად ვიცოდეთ და ვფლობდეთ. იმ დროს, როდესაც მეცნიერებებმა უდაოდ მიაღწიეს საკუთარ სფეროებში სანდო და საყოველთაოდ აღიარებულ ცოდნას, ფილოსოფიამ ეს ვერ შეძლო, მიუხედავად ათასწლოვანი ძალისხმევისა. ვერ უარვყოფთ: ფილოსოფიაში არ არსებობს ის ერთსულოვნება, რომლის ჩამოყალიბება სასრულად შეცნობილთან მიმართებით ხდება. ის, რასაც ყველა აღიარებს, ეყრდნობა რა უცილობელ საფუძვლებს, და რაც ამასთანავე მეცნიერულ ცოდნად ითვლება, ფილოსოფიას აღარ წარმოადგენს, არამედ შემეცნების კონკრეტულ სფეროს ეკუთვნის.
მეცნიერებებისაგან განსხვავებით ფილოსოფიისთვის პროგრესი არ არის დამახასიათებელი. ჩვენ ერთმნიშვნელოვნად, არსებითად წინ წავედით ძველბერძენ ექიმ ჰიპოკრატესთან შედარებით, მაგრამ რთულია იმის თქმა, რომ პლატონს მნიშვნელოვნად დავშორდით. მხოლოდ მასალაში მეცნიერული შემეცნებისა, რომლითაც ის სარგებლობდა, წავედით ჩვენ წინ. თავად ფილოსოფიურ აზროვნებაში კი შესაძლოა მას არც გავტოლებივართ.
იმას, რომ ფილოსოფიის ვერც ერთი ფორმა, განსხვავებით მეცნიერებებისგან, ვერ იხვეჭს საყოველთაო აღიარებას, ფესვი თავად ფილოსოფიის საგანში უნდა ჰქონდეს. უტყუარობის ფორმა (Gewi ß heit), რომელიც გვხიბლავს მასში, მაგრამ არ არის რა მეცნიერული ანუ ერთი და იგივე ყველა გონებისთვის, ერთგვარ შეხედულებას, ან დაჯერებულობას (Vergewisserung) წარმოადგენს, რომლის მიღწევაში ადამიანის მთელი არსი იღებს მონაწილეობას.
იმ დროს, როდესაც მეცნიერული კვლევები ცალკეულ დისციპლინებში მიმდინარეობს, რომელთა ცოდნა სულაც არ არის აუცილებელი, ფილოსოფიას საქმე აქვს ყოფიერებასთან მთლიანად, რომელიც ეხება ადამიანს, როგორც ადამიანს, და ასევე ჭეშმარიტებასთან, რომელიც, სადაც კი ამოფეთქავს, უფრო ღრმად გვითრევს, ვიდრე ნებისმიერი მეცნიერული ცოდნა.
თუმცა კი განვითარებული ფილოსოფია დაკავშირებულია მეცნიერებებთან - იგი მეცნიერებებს გულისხმობს მათი განვითარების მდგომარეობაში, რასაც მათ კონკრეტულ ეპოქაში მიაღწიეს - თუმცა აზრს სხვა წყაროდან იძენს. ყოველგვარ მეცნიერებამდე იგი იქ ჩნდება, სადაც ადამიანი იღვიძებს.
ასეთი ფილოსოფია მეცნიერების გარეშე ჩვენს წინაშე რამდენიმე საინტერესო გამოვლინებით წარმოდგება.
პირველი: თითქმის ყველა ადამიანი თვლის, რომ უნარი შესწევს განიხილოს ფილოსოფიური საკითხები. იმ დროს, როდესაც მეცნიერების სფეროში აღიარებენ, რომ მისი გაგებისთვის აუცილებელია სწავლა, მომზადება და მეთოდი, ფილოსოფიასთან მიმართებით იმის პრეტენზია აქვთ, რომ ყოველგვარი პირობის გარეშე ეზიარონ მას, თვლიან რა, რომ ნებისმიერს შესწევს უნარი, მონაწილეობა მიიღოს ფილოსოფიური პრობლემების განხილვაში. ადამიანის საკუთარი ყოფა, საკუთარი ბედი და საკუთარი გამოცდილება ამისათვის საკმარის საფუძვლად ითვლება.
უნდა ვაღიაროთ, რომ ფილოსოფია ყველა ადამიანისთვის უნდა იყოს მისაწვდომი. ფილოსოფიის ყველაზე საფუძვლიანი გზები, რომლებსაც პროფესიონალი ფილოსოფოსები მიუყვებიან, აზრს მხოლოდ მაშინ იძენენ, როდესაც ისინი ადამიანის ყოფიერებას მიმართავენ, რაც განსაზღვრებას ყოფიერებასა და მასში საკუთარ ადგილთან მიმართებით თავდაჯერებულობის მოპოვების პროცესში პოულობს.
მეორე: ფილოსოფიური აზროვნება ყოველ ჯერზე ხელახლა უნდა იწყებოდეს. ყოველი ადამიანი მას დამოუკიდებლად უნდა ახორციელებდეს.
გასაოცარ ნიშანს იმისა, რომ ადამიანი იმთავითვე ფილოსოფოსობს, ბავშვების კითხვები წარმოადგენს. ხშირად ბავშვთა ბაგეთაგან შეიძლება გავიგონოთ ისეთი რამ, რაც თავისი აზრით უშუალოდ ფილოსოფიის სიღრმისკენ მიემართება. რამდენიმე მაგალითს მოვიტან:
ბავშვი გაკვირვებულია: „ მე ყოველთვის ვცდილობ ვიფიქრო, რომ სხვა ვარ, მაგრამ ყოველთვის ისე აღმოჩნდება, რომ მე - მე ვარ “ . ეს ბიჭუნა ყოველგვარი თავდაჯერებულობის საწყისს, თვითშეგნებაში ყოფიერების შეგნებას   ეხება. მას ანცვიფრებს მე-ს ყოფიერების (Ichsein) ამოცანა, ის, რასაც სხვა ვერაფერში ჩაწვდები. ის კითხვითაა გამსჭვალული ამ საზღვრის წინაშე.
სხვა ბავშვი სამყაროს წარმოშობის ისტორიას ისმენს: „ თავდაპირველად ღმერთმა შექმნა ცა და მიწა... “ და მყისიერად სვამს კითხვას: „ მანამდე რა იყო? “ ეს ბიჭუნა მიხვდა, რომ კითხვების დასმა უსასრულობამდე შეიძლება, რომ გონებას არ ძალუძს შეჩერება, იმ აზრით, რომ მას არ შეიძლება გააჩნდეს საბოლოო პასუხი.
გოგონას, რომელმაც სეირნობისას ველური მდელო იხილა, უყვებიან ზღაპარს ელფების შესახებ, რომლებიც ღამ-ღამობით ფერხულში ებმებიან... „ მაგრამ ისინი ხომ არ არსებობენ. “ მას რეალური საგნების შესახებ მოუთხრობენ. აკვირდებიან რა მზის მოძრაობას, განმარტავენ საკითხს იმის შესახებ, მზე