ქრისტე

წინასიტყვაობა თავმდაბლად მოვიდა,
ამაზრზენ ღვთიურ თავს მალავდა ის,
სახის ქვეშ ადამიანის,
სახელი მისი უცნობი ყოვლად
დატოვებული აქვს ქალაქს მოვლად.
მღვდელი-დემაგოგი გაუძღვა როს,
სიმართლე ყალბი აუწყა ბრბოს,
სული და გული ჟინით აუვსო
მახვილი მსვრელი თან მას დაურთო
სისხლით ძღებოდა თავისუფლების
არრად მიაჩნდა მათი სულები.
ბოლოს კი სიკვდილს ეწია ჩონჩხი,
მე გვერდით ვიდექ, ვით კაცი მორცხვი
ზეციურ განცდას ტკივილი ასცდა
კვნესოდა მაინც. და შევაჯამე
სისხლი დაღვრილი მისი სახელით
ნებადართული ჩემს ქვეყანაში, და ვიყვირე
დამცინავად: „ წადი! წადი! “
 
შელი[1]  
 
„ თავი უნდა დავაღწიოთ ქრისტეს, ჩვენ თავი უნდა დავაღწიოთ ქრისტეს! “ - ასე ამბობდა ერთ-ერთი ყველაზე ბრძენი და სათნო ადამიანი, რალფ უოლდო ემერსონი[2], კარლაილმა[3] კი თქვა: „ ჩემი ნება რომ იყოს, სამყაროს უდრეკ ბრძანებას მივცემდი - განშორდით ქრისტეს! “ ემერსონისა და კარლაილის შემდეგ ადამიანთა აზროვნებამ რევოლუცია განიცადა. მათ შორის ყველაზე განათლებულებმა თავი დააღწიეს ქრისტეს. მან დატოვა ამ ადამიანთა გონება. პროფესორ გოლდვინ სმითის სიტყვებით „ ძლევამოსილი და უზენაესი იესო, რომელმაც მთელი სამყარო შეცვალა მისი ღვთიური გონებითა და წყალობით, ეს იესო განქარდა. “ ახალი აღთქმის ზებუნებრივი ქრისტე, ორთოდოქსული ქრისტიანობის ღმერთი, მკვდარია. მაგრამ სამღვდელოება ცოცხლობს და ამ მკვდარი ღმერთის აჩრდილს უხმობს კაცობრიობის დაშინებისა და დამონებისთვის. ქრისტეს სახელით მეტი უბედურება, ტანჯვა და ომია მომხდარი, ვიდრე ნებისმიერი სხვა სახელით. ყველაზე ბნელ საქმეებს კვლავ იგი შთააგონებს. კვლავ გაისმის ჩვენს ყურებში კიშინიოვიდან, ოდესიდან და ბელოსტოკიდან მომავალი ტანჯვის გოდება.
უკანასკნელ საუკუნეში გამოჩნდა ორი შესამჩნევი ნაშრომი, რომელმაც ქრისტეს ღვთიურობაში შეიტანა ეჭვი: შტრაუსის[4] Leben Jesu და რენანის[5] Vie de Jesus. შტრაუსი მის ნაშრომში, თავისუფალი აზროვნების ლიტერატურის ერთ-ერთ შედევრში, ცდილობს დაამტკიცოს, და მკითხველთა უმრავლესობისთვის ახერხებს ამას, რომ იესო ქრისტე ისტორიული მითია. ნაშრომს მარადი ღირებულება გააჩნია, მაგრამ იგი დაწერილია სწავლულის და, შესაბამისად, არა ყველა მკითხველისთვის. გერმანულ და ლათინურ ვერსიებში, ისევე, როგორც მარიან ევანსის შესანიშნავ ინგლისურ თარგმანში, სახარებისეული ციტატები, ასეთი კი მრავლად არის, ბერძნულ ენაზეა.
რენანის „ იესოს ცხოვრება “ , დაწერილი პალესტინაში, და განსაკუთრებით შემოკლებული ფორმით ფართოდ იყო გავრცელებული და ტახტიდან ქრისტეს ჩამოგდების ძლიერ ფაქტორად იქცა. ეს მომაჯადოებელი წიგნია, რომელიც ღრმა განსწავლულობას გვიჩვენებს. მაგრამ ეს არის რომანი და არა ბიოგრაფია. რენანის იესო, ისევე, როგორც მილტონის[6] სატანა, მიუხედავად იმისა, რომ ბიბლიიდან იღებს სათავეს, თანამედროვე ქმნილებებია. ძაფი ოთხი სახარებიდან არის აღებული, თუმცა მისაქსელი დიადი ფრანგის გონებაში დატრიალდა. რენანის ამ წიგნის შესახებ მისი თანამემამულე ჟიულ სური შემდეგს ამბობს: „ უნდა ვუფრთხოდეთ იმას, რომ მშვენიერი, „ ღვთიური “ , ოცნება, როგორც იგი იტყოდა, რასაც   გამოჩენილი სწავლული გამოცდიდა სახარების შექმნის ქვეყანაში, იგივე ბედს გაიზიარებს, რასაც და ვინჩის „ ჯოკონდა “ და რაფაელისა და მიქელანჯელოს მრავალი რელიგიური ტილო. ასეთი ოცნებები თვალწარმტაცია, მაგრამ ისინი აუცილებლად გაქრება... იესო, რომელიც იუდაიზებული ტექსტებიდან (სინოპტიკოსები) აღზევდება, არა იდეალური პერსონაჟი, თავმდაბალი მეოცნებე ან თავაზიანი მორალისტია. საპირისპიროდ ამისა, იგი უფრო მეტად ებრაელი ფანატიკოსია, რომელიც მედგრად უტევს მისი დროის საზოგადოებას, შეზღუდული და ჯიუტი მეოცნებე, ნაწილობრივ გაგებული სასწაულმოქმედი, მოწყვლადი აფექტებისადმი, რომელთა გამო საკუთარ ხალხშიც კი შეშლილად ითვლებოდა. მის თანამედროვეთა და თანამემამულეთა თვალში იგი ყველა ამ თვისებით იყო აღჭურვილი და ასეთია იგი ჩვენთვისაც. “
რენანმა მნიშვნელოვანწილად უკუაგდო იესოს შესახებ საკუთარი შეხედულებები. როდესაც იგი თხზულებას ქმნიდა, ავთენტურად იოანეს სახარება მიაჩნდა და სწორედ ამ სახარებას უნდა უმადლოდეს იგი მისი გმირის მეტად მომხიბვლელ შტრიხებს. შემდგომ მან უარყო იოანე. სახარებათა შორის უძველესად და ყველაზე ავთენტურად მან მარკოზის ტექსტი ჩათვალა, რომლის შესახებ ამბობს: „ ვერ უავრყოფთ იმას, რომ ამ სახარებაში იესო დასურათებულია არა როგორც მოკრძალებული მორალისტი, რომელიც ჩვენს სიყვარულს იმსახურებს, არამედ როგორც საზარელი გრძნეული. “
წინამდებარე ნაშრომი შექმნილია ავტორის მიერ, ვინც შტრაუსისა და რენანის იესოს ორთოდოქსულ ქრისტიანობასა და რადიკალურ თავისუფალ მოაზროვნეობას შორის შუალედურ, მაგრამ არა საბოლოო საფეხურად მიიჩნევს. ქრისტეს ქვეშ გაგებულია ახალი აღთქმის იესო. ახალი აღთქმის იესოა ქრისტიანობის ქრისტე. ახალი აღთქმის იესო ზებუნებრივი არსებაა. ქრისტეს მსგავსად, ისიც მითია. ის არის ქრისტეს მითი. თავდაპირველად „ ქრისტე “ , რაც ებრაული „ მესიას “ ანუ „ ცხებულის “ ბერძნული თარგმანია, ადამიანის თანამდებობას ან ტიტულს აღნიშნავდა, როდესაც იესო იყო სახელი ადამიანისა, ვისაც მისმა მიმდევრებმა აღნიშნული