რუდინი -
I ზაფხულის წყნარი დილა იყო. მზე უკვე საკმაოდ მაღლა იდგა მოწმენდილ ცაზე, მაგრამ ცვარი მინდორში ჯერ კიდევ ბრწყინავდა; ახალგამოღვიძებული ველებიდან სურნელოვანი სიგრილე მოქროდა, ხოლო ჯერ კიდევ ნესტიან და მდუმარე ტყეში მხიარულად ჭიკჭიკებდნენ ადრეული ფრინველები. დაქანებული ბორცვის თხემზე, რომლის ფერდობები დაფარული იყო ახალაყვავებული ჭვავით, პატარა სოფელი მოჩანდა. ამ სოფლისკენ ვიწრო ბილიკით მიდიოდა ახალგაზრდა ქალი; თეთრი მარმაში ეცვა, ჭილის მრგვალი ქუდი ეხურა და ხელში ქოლგა ეჭირა, მოსამსახურე ბიჭი კი შორიახლოს მოჰყვებოდა.
აუჩქარებლად მიდიოდა, თითქოს სეირნობით ტკბებაო. ირგვლივ, მაღალ, მობიბინე ჭვავზე, ხან მომწვანო-ვერცხლისფერი, ხანაც მოწითალო ციმციმით, რბოდნენ ნაზად მოშრიალე ტალღები; ცაში ტოროლები გალობდნენ. ახალგაზრდა ქალი მიდიოდა თავისი სოფლიდან, რომელიც მხოლოდ ერთი ვერსით (ვერსი - სიგრძის საზომი ერთეული ძველ რუსეთში; 1 ვერსი = 1.06 კმ-ს) იყო დაშორებული იმ სოფელს, საითაც ახლა მიემართებოდა. მას ალექსანდრა პავლოვნა ლიპინა ერქვა. ქვრივი, უშვილო და საკმაოდ მდიდარი იყო; მასთან ცხოვრობდა ძმა, სამსახურიდან გადამდგარი შტაბროტმისტრი სერგეი პავლოვიჩ ვოლინცევი. იგი უცოლო იყო და დის მამულს განაგებდა.
ალექსანდრა პავლოვნამ მიაღწია სოფელს, შეჩერდა განაპირა, ერთობ დახავსებულ და დაბალ ქოხთან, მიიხმო მოსამსახურე ბიჭი და უბრძანა, ქოხში შესულიყო და დიასახლისის ჯანმრთელობა გამოეკითხა. ბიჭი მალე დაბრუნდა; მას დაუძლურებული თეთრწვერა მოხუცი მოჰყვა.
- როგორაა? - შეეკითხა ალექსანდრა პავლოვნა.
- ჯერ კიდევ ცოცხალია... - ჩაილაპარაკა მოხუცმა.
- შესვლა შეიძლება?
- რატომაც არა? შეიძლება.
ალექსანდრა პავლოვნა ქოხში შევიდა. იქ სივიწროვეც იყო, დახშული ჰაერიც და კვამლიც იდგა... საწოლზე ვიღაც შეირხა და აკვნესდა. ალექსანდრა პავლოვნამ მიმოიხედა და სიბნელეში დედაბრის ყვითელ და დანაოჭებულ სახეს მოჰკრა თვალი; დედაბერს კუბოკრული თავსაფრით ჰქონდა თავი შეხვეული; მკერდამდე მძიმე არმიაკი (უხეში ქსოვილისგან შეკერილი, მამაკაცის ზედა სამოსი ძველ რუსეთში) გადაეფარებინათ და გაჭირვებით სუნთქავდა, გამხდარ ხელებს ძლივს ასავსავებდა.
ალექსანდრა პავლოვნა დედაბერს მიუახლოვდა, მის გახურებულ შუბლს თითები შეახო და ჰკითხა:
- როგორ გრძნობ თავს, მატრონა?
- ო-ოჰ! - ამოიკვნესა დედაბერმა და ალექსანდრა პავლოვნას შეაშტერდა, - ცუდად, ცუდად, გენაცვალე! მოაღწია სიკვდილის საათმა, ჩემო კეთილო!
- ღმერთი მოწყალეა, მატრონა, იქნებ მომჯობინდე. დალიე თუ არა წამალი, მე რომ გამოგიგზავნე?
დედაბერი მწუხარედ აკვნესდა და არ უპასუხია. შეკითხვა არ გაუგონია.
- დალია, - ჩაილაპარაკა კართან მდგარმა მოხუცმა.
ალექსანდრა პავლოვნამ ახლა მას მიმართა:
- შენ გარდა ამასთან სხვა არავინ არის? - შეეკითხა.
- არის გოგო, მაგისი შვილიშვილი, მაგრამ აქ არ ჩერდება. სულ გარბის, მოუსვენარია. დედაბრისთვის წყლის მიწოდებაც ეზარება. მე კი მოვხუცდი, სადღა შემიძლია!
- ხომ არ გადმოვიყვანოთ ჩემთან, საავადმყოფოში?
- არა! რა საჭიროა საავადმყოფო? სულერთია, მაინც მოკვდება. საკმარისად იცოცხლა, ჩანს, ასე სწადია უფალს. საწოლიდან ვეღარ ჩამოდის. სადღა შეუძლია საავადმყოფოში წასვლა! ასწევენ და სულსაც განუტევებს.
- ოჰ, - აკვნესდა ავადმყოფი, - ლამაზო ქალბატონო, ჩემს ობოლს უნუგეშოდ ნუ დატოვებ; ჩვენი ბატონები შორს იმყოფებიან, შენ კი...
დედაბერი დადუმდა. ძალა აღარ შესწევდა.
- ნუ გეშინია, - ჩაილაპარაკა ალექსანდრა პავლოვნამ, - ყველაფერი გაკეთდება. აი, ჩაი და შაქარი მოგიტანე. თუ მოგესურვოს, დალიე... სამოვარი ხომ გაქვთ? - იკითხა და მოხუცს შეხედა.
- სამოვარი? სამოვარი არა გვაქვს, მაგრამ შოვნა შეიძლება.
- მაშ, იშოვე, თუ არა და, ჩემსას გამოგიგზავნი. უბრძანე შვილიშვილს, ავადმყოფს არ მოშორდეს. უთხარი, სირცხვილია-თქო.
მოხუცმა არაფერი უპასუხა, ხოლო ჩაი და შაქარი ორივე ხელით ჩამოართვა.
- მაშ, მშვიდობით, მატრონა! - ჩაილაპარაკა ალექსანდრა პავლოვნამ, - კიდევ გნახავ, გულს ნუ გაიტეხ, წამალი თავის დროზე მიიღე...
დედაბერმა თავი წამოსწია და ალექსანდრა პავლოვნასკენ წამოიმართა.
- ხელი მიბოძეთ, ქალბატონო, - ჩაილუღლუღა მან.
ალექსანდრა პავლოვნამ ხელი არ გაუწოდა, დაიხარა და შუბლზე აკოცა.
- ხომ გესმის, - უთხრა მან წასვლისას მოხუცს, - წამალი აუცილებლად მიაღებინე ისე, როგორც წერია... ჩაიც დაალევინე...
მოხუცმა კვლავ არაფერი უპასუხა, მხოლოდ თავი დაუკრა.
თავისუფლად ამოისუნთქა ალექსანდრა პავლოვნამ, სუფთა ჰაერზე რომ გავიდა. ქოლგა გაშალა და შინისკენ წასვლა დააპირა, როცა უეცრად ქოხის კუთხიდან დაბალი, მსუბუქი სადოღე ეტლით გამოვიდა ოცდაათი წლის კაცი, რომელსაც ძველი, რუხი კოლომიანკის (კოლომიანკა - სქელი ქსოვილი, უმეტესად, ძვირად ღირებული) პალტო ეცვა და ასეთივე ქუდი ეხურა. დაინახა თუ არა ალექსანდრა პავლოვნა, ცხენი მაშინვე შეაჩერა და სახე მისკენ მიაბრუნა. ეს სახე, ფართო, ფერმკრთალი, უღიმღამო, ნაცრისფერი თვალები და მოთეთრო ულვაში მისი ტანისამოსის ფერს ეხამებოდა.
- გამარჯობა, - ჩაილაპარაკა
ჩუქება
