წიგნი I -
ტარტარენ ტარასკონელის უჩვეულო თავგადასავალი -
ეპიზოდი პირველი ტარასკონში -
I -
ბაობაბის ბაღი
თხუთმეტ წელიწადზე მეტი იქნება მას შემდეგ, რაც პირველად ვნახე ტარტარენი და მაინც ისე მახსოვს ის დღე, თითქოს გუშინ იყოო. ან რაღა დამავიწყებს იმ დიდებულ დღეს? სახელოვანი ტარტარენი სწორედ ქალაქის შესასვლელთან ცხოვრობდა, ავინიონის გზაზე, მხარმარცხნივ მესამე სახლში. კოპწია პატარა სახლი ეჭირა, სწორედ ტარასკონულ გემოვნებაზე აგებული: წინ - ბაღი, უკან - აივანი, თეთრად შელესილი კედლები, ლურჯი ფარდები და ჭიშკართან მთელი რაზმი პატარა ბიჭებისა, ზოგი კოჭებს რომ თამაშობდა, ზოგს იქვე, მზეზე მისძინებოდა.
გარედან სახლი საკვირველს არას წარმოადგენდა, სრულიად არაფერს! ვინ იფიქრებდა, გმირის სახლს შევცქერიო?! მაგრამ შინ რომ შებრძანდებოდით...
სარდაფიდან ბანამდე მთელ სახლს გმირული იერი ჰქონდა, თვით ბაღსაც კი!
ტარტარენის ბაღი! მთელ ევროპაში ვერ ნახავდით იმისთანას! ერთი ხე არ იდგა, ყვავილი რა არის, ყვავილს ვერ იპოვიდით, რომ ადგილობრივი ყოფილიყო; სულ შორეული ქვეყნებიდან ჩამოტანილი მცენარეებით იყო აყვავებული ეს ბაღი და რა გინდა, სულო და გულო, იქ არ გენახათ: ეს ბამბაო, ეს ბაობაბიო, ნეოპალი, კაქტუსი, ალჟირული ლეღვი... ვინ მოთვლის! გეგონებოდათ, შიგ შუაგულ აფრიკაში, ტარასკონიდან ცხრა მთას იქით გადამაფრინა რაღაც უცნაურმა ძალამო. რა თქმა უნდა, ამ მცენარეებმა სახეცვლილება განიცადეს: ბამბა სწორედ სტაფილოს სიმაღლის იყო და ბაობაბი - Arbos gigantea, ხე ვეშაპი - იის ჩასარგავად დამზადებულ თიხის ქოთანში მოთავსებულიყო. მაგრამ ეგ არაფერი! ტარასკონისთვის ესეც დიდი რამ იყო და ქალაქში მხოლოდ რჩეულნი თუ ეღირსებოდნენ, ისიც კვირაობით, ბაობაბის ნახვით დამტკბარიყვნენ და ტარტარენის ხელოვნებით განცვიფრებულიყვნენ!
წარმოიდგინეთ, რა მღელვარებას იგრძნობდა გული, როდესაც პირველად მეღირსა ამ საკვირველ ბაღში გავლა.
მაგრამ გმირის ოთახში რომ შემიყვანეს...
უშველებელ დარბაზს კედლები აღარ უჩანდა! იატაკიდან ჭერამდე იარაღის მეტს ვერაფერს დაინახავდით. რა დროის ან რა ხალხის იარაღი არ იყო იქ: შაშხანები, თოფები, დაშნები, კორსიკული და კატალონიური ბებუთები, დამბაჩები, ხანჯლები, ყარაიბული და ტალის ისრები, თავსამტვრევი, ჰოტენტოტური კომბალი, მექსიკური ქამანდი... ვინ მოთვლის?
ზედ კიდევ ტარასკონული გახურებული მზე ედგა და ისე ელავდა და ბრჭყვიალებდა ფოლადი, რომ მონუსხულს სისხლს გაგიყინავდათ! კიდევ კარგი, რომ ყველა რიგზე იყო დალაგებული, გაწმენდილი, გაკრიალებული, ყველა თავის ალაგას იდო, ყველას თავისი სახელი ეწერა და ისეთი წყობით იყო გამწკრივებული, გეგონებოდათ, აფთიაქში შევედიო. აქა-იქ ამგვარ წარწერას შეხვდებოდით:
მოწამლული ისარი!.. ხელი არ ახლოთ!
ან არადა:
- გატენილია!.. ფრთხილად!
თქვენს მტერს! ეს გაფრთხილება რომ არ ყოფილიყო, იქ რა შემიყვანდა?!
შუა ალაგას მაგიდა იდგა, ზედ კი ერთი ბოთლი რომი, თუთუნიანი თათრული ქისა და წიგნები! წიგნებს აევსო აქაურობა! ერთმანეთში არეულიყო „კაპიტან კუკის მოგზაურობა“, გუსტავ ემარისა და კუპერის რომანები, მოთხრობები ნადირობის შესახებ, სპილოზე, დათვსა თუ მგელზე, ან კიდევ ბაზიერით ნადირობის შესახებ. მაგიდასთან ერთი პატარა კაცი დაბრძანებულიყო, ასე, ორმოცი ან ორმოცდახუთი წლისა, ტანდაბალი, სქელი, ჩამრგვალებული, წითური, ფლანელის პერანგის ამარა! მოკლე, მაგრამ სქელი წვერი ჰქონდა, თვალები ანთებოდა... ერთ ხელში წიგნი ეჭირა, მეორეში - სამი ადლის სიგრძე ჩიბუხი... რაღაც უცნაური ნადირობის ამბით გართულიყო; ქვედა ტუჩი წაეშვირა, თითქოს უხილავ მტერს ურისხდებაო. და მის ბუნებრივად მშვიდ, ტარასკონულ სახეს რაღაც საშინელი, სისხლით გაუმაძღარი გამომეტყველება მისცემოდა... ისეთივე გმირული გამომეტყველება, როგორიც მთელ სახლს ედო.
ეს გახლდათ ტარტარენი, ტარტარენ ტარასკონელი, უშიშარი, დიდებული, შეუდარებელი ტარტარენ ტარასკონელი.
II -
ქალაქი ტარასკონი და ქუდზე მონადირენი
მაშინ ტარტარენი ის ძლიერი ტარტარენი კი არ იყო, ახლა რომ ბრძანდება. ახლა მას მთელი სამხრეთი საფრანგეთი იცნობს, ქვეყანაზე გმირის სახელი აქვს გავარდნილი, მაშინ კი... მაგრამ ტარტარენი მაშინაც მეფე იყო ტარასკონისა. მოგახსენებთ, როგორ მოიპოვა ეს მეფობა.
უნდა იცოდეთ, რომ ტარასკონში ყველა მონადირე გახლავთ, ყველა - დიდიდან პატარამდე. ვნებათაღელვაო, რომ იტყვიან - სწორედ ნადირობა აღელვებდა და ახელებდა ტარასკონელებს. მათ ოდითგანვე გამოუჩენიათ თავი ნადირობით; ზღაპარ-თქმულება მოგვითხრობს, ტარასკონელებმა მედგარი ბრძოლა აუტეხეს ჭაობებში დაბუდებულ გველეშაპსაო...
აბა, წარსული ამასა ჰქვია, აი!
ჰოდა, გათენდება თუ არა კვირა, მთელი ტარასკონი სანადიროდ მიდის! ზურგზე გუდა ჰკიდიათ, მხარზე - თოფი და მიდიან! არის ერთი ძაღლების წკმუტუნი, შოლტის ტლაშუნი, ძახილი, ჟივილ-ხივილი! მშვენიერი სანახავია...
მაგრამ ნადირი კი არსად არის! სრულიად არსად!
ხომ სულელია ნადირი და ისიც კი მიხვდა ტარასკონელთა ხასიათს და, რაკი მიხვდა, კიდევაც მოერიდა.
ტარასკონის გარშემო ერთი დღის სავალზე ბეღურა ჩიტსაც ვერსად ნახავთ, არამც თუ მწყერი შეგხვდეთ, ან იხვი, ან კურდღელი.
ამასთან, ისიც უნდა იცოდეთ, რა მშვენიერია, რა მდიდარია ტარასკონის ბუნება თავის მინდვრებითა და გორაკებით. თვალი აყვავებულ
ჩუქება
