პირველი მოქმედება
ჭიათურელი მაღაროელის სიზმარი
(ორ მოქმედებად)
“ვისაც არ უნახავს შენი გაზაფხული, მან არ იცის რა არის სამოთხე.”
არტურ ლაისტი
მოქმედი პირები:
გოჩა - ზე ენერგიული ახალგაზრდა მაღაროელი,
ბაბუა კოტე ღვალაძე - ყველაზე ასაკოვანი მაღაროელი კაცობრიობის ისტორიაში,
მუშა-კომენტატორი,
ჭიათურელი გიდი გამგეობიდან - ახალგაზრდა ქალი
მთავარი სტუმარი სამინისტროდან,
სხვა სტუმრები იმავე სამინისტროდან,
ჟურნალისტი გოგო,
ბრიგადირი,
ფარისეველი ხვიჩა (შემთხვვეითი მაღაროელი)
ქვევრიპიდე, ამჟამად მაღაროელი,
ბახვა ბრეგვაძე (მსახიობობაზე მეოცნებე მაღაროელი),
დანარჩენი მაღაროელები (მათი რაოდენობა ამ პიესის მომავალმა დამდგმელმა რეჟისორმა თავად უნდა გადაწყვიტოს იმის მიხედვით, თუ როგორ სცენაზე განხორციელდება სპექტაკლის დადგმა),
და ადგილობრივი ანგელოზები...
სცენაზე რამდენიმე მაღაროელია (დიდი ბოთლებით ხელში) და ისინი ნელა, აუჩქარებლად მიირთმევენ რძეს ან მაწონს. ზოგიერთები სხედან, ზოგიერთები დგანან (და ისე მიირთმევენ) და მათ შორის ერთი კი (ფარისეველი ხვიჩა), შეუსვენებლად მოძრაობს და მიდი-მოდის და ჭამის დროს, საშინლად აწკლაპუნებს პირს და მაღაროს სიჩუმეს, სწორედ ეს ხმა არღვევს.
სცენაზე ჩანს მატარებლის პატარა ვაგონიც, რომელიც ისეთი ზომისაა, როგორიც მაღაროებში გამოიყენება და მაღაროელი მუშებიც, ამ პატარა ვაგონებით გადაადგილდებიან. (ამ ვაგონს ქართულად, სხვათა შორის, რონოდი ჰქვია, მაგრამ ეს სიტყვა, ჩვენ ლექსიკაში, უბრალოდ ვერ დამკვიდრდა).
მალე სცენაზე ბრიგადირიც ჩნდება, რომელიც ყველას გასაგონად, ხმამაღლა ამბობს:
ბრიგადირი (საათს დახედავს):
- ათ წუთში ვაგრძელებთ
(ბრიგადირის რეპლიკას არავინ აქცევს ყურადღებას და მაღაროელებიც ჭამას ისევ აგრძელებენ და ცოტა ხანში კი, სცენაზე, ჰალსტუღიანი ადამიანების ჯგუფი შემოდის. სტუმრების ამ პატარა ჯგუფს, წინ ადგილობრივი გიდი მოუძღვება (ალბათ ადგილობრივი გამგეობიდან), რომელიც განსაკუთრებული მონდომებით, კონკრეტულად ერთ ადამიანს, აშკარად მთავარ სტუმარს მიმართავს):
გიდი (მთავარ სტუმარს):
- და როგორც ხედავთ, ჩვენს მაღაროელებს, აქ დასვენების დრო და საშუალებაც კი აქვთ...
სტუმარი:
- დიახთ...
გიდი:
- სწორედ ეს არის ზემოხსენებული ისტორიული მაღარო, რომელიც ჯერ კიდევ ჰარიმანის დროს არსებობდა
სტუმარი:
- დიახთ
(მუშებს გამოეყოფა ერთ-ერთი მათგანი, რომელიც ავანსცენისკენ გადმოინაცვლებს და მაყურებელს ხმადაბლა, თითქმის ჩურჩულით მიმართავს)
კომენტატორი:
- დიახ, ეს არის მაღარო, რომელიც ჯერ კიდევ ჰარიმანის დროს არსებობდა, ჯერ კიდევ ასი წლის წინ და მე კი ვარ ამ პიესის პერსონაჟი, რომელიც ავტორმა, თქვენი დახმარების მიზნით მოიგონა - თან მუშა ვარ და თან კომენტატორი. რაც შეეხება ჰარიმანს...
გიდი (მთავარ სტუმარს):
- თუმცა ჭიათურაში, ყველაზე ძველი მაღარო, არა ამერიკელი კომერსანტი ჰარიმანის, არამედ ქართველი პოეტის, აკაკი წერეთლის სახელთან არის დაკავშირებული
სტუმარი:
- დიახთ
კომენტატორი (მაყურებელს):
- ბოდიში რომ გამაწყვეტინეს, მაგრამ მინდოდა თქვენთვის ორიოდე სიტყვა მაინც მეთქვა იმ კომერსანტ ჰარიმანის შესახებ, რომელიც ამერიკიდან ჭიათურაში, ოციან წლებში ჩამოიყვანეს, თორემ აკაკის შესახებ, ალბათ ისედაც ყველაფერი იცით...
გიდი (სტუმარს):
- აკაკის ლექსი ხომ გახსოვთ ჭიათურაზე?
სტუმარი:
- დიახთ...
(თუმცა მთავარ სტუმარს ის ლექსი აშკარად არ ახსოვს და ამას სხვებიც ხვდებიან).
კომენტატორი:
- მოკლედ იმის თქმა მინდოდა, რომ საქართველოში, აკაკი წერეთლის შესახებ, ისედაც ყველამ ყველაფერი იცის (კომენტატორი მთავარი სტუმრისკენ გაიხედავს), ზოგიერთების გარდა რასაკვირველიადა ამიტომ მხოლოდ იმ ამერიკელ ჰარიმანზე მოგახსენებთ, რომელიც ოციან წლებში საბჭოთა კავშირში ჩამოიყვანეს როგორც უმდიდრესი კომერსანტი, ვისაც ჭიათურაში მარგანეცის წარმოება უნდა აეღორძინებინა...
(სანამ კომენტატორი დარბაზს მიმართავს და ჰარიმანზე საუბრობს, მთავარი სტუმარი, დანარჩენებთან ერთად, მაღაროს ათვალიერებს და ცდილობს რომ ძალიან სერიოზული და კომპეტენტური სახე ჰქონდეს).
გიდი:
- აკაკი პოეტი იყო, მაგრამ მაშინ პოეტები, მხოლოდ ლექსებს არ წერდნენ და მაგალითად ილია, როგორც მოგეხსენებათ, ბანკშიც კი მოღვაწეობდა
სტუმარი:
- დიახთ...
გიდი:
-ჰოდა აკაკიმაც გადაწყვიტა რომ მშობლიური იმერეთისთვის მაინც ეშველა და ფული ისესხა რომ მარგანეცის წარმოება დაეწყო (უცებ გიდი მაღაროელებს შორის ასაკოვან ბატონ კოტეს აღმოაჩენს და ხელის ჩამორთმევით მიესალმება) აი, ბატონ კოტეს კი ემახსოვრება აკაკის მონდომება...
(ყველას ეღიმება ამ ხუმრობაზე და მათ შორის ბატონ კოტე ღვალაძესაც, რომელიც მართლა ძალიან ასაკოვანი ჩანს).
კომენტატორი:
- თუმცა ამერიკელ ჰარიმანს, ოცი წლით დადებული ხელშეკრულება, ბოლშევიკებმა ორ წელიწადში გაუუქმეს და ჭიათურაც, ტიპიურ საბჭოთა სამრეწველო ქალაქად იქცა.
გიდი (ბატონ კოტეს):
- ვხუმრობ რასაკვირველია, ბატონ კოტე, აკაკი წერეთელი როგორ უნდა გახსოვდეთ, მაგრამ ის კი გეცოდინებათ, რომ მაშინ ჩვენი დიდი პოეტისგან, დიდი კომერსანტი ვერ დადგა...
ბატონი კოტე:
- მახსოვს
გიდი (ბატონ კოტეს):
- თქვენც ხომ გახსოვთ ეგ ამბავი?
ბატონი