ოთხი მხედარი
ეკატერინე კაპანაძე
პოემა
ოთხი მხედარი
(სიცოცხლის მხედრები)
I
გაიპო კლდე და გამოვიდა მხედარი წითელი ცხენით და წითელი მოსასხამით. გაიპო მიწა და ამოვიდა მხედარი შავი ცხენით და შავი მოსასხამით. გაიპო თეთრი ნისლი და გამოვიდა მხედარი თეთრი ცხენით და თეთრი მოსასხამით. გაიპო წყალი და გამოვიდა მხედარი ზღვასავით ლურჯი თვალებით, ვითარცა ძე პოსეიდონისა.
ჩამავალი მზე ხატავდა ტრამალს,
გრილი ჰაერი უხმობდა მგზავრებს,
მეგალითები იდგნენ უძრავად,
კოსმიურ არეს უწვდიდნენ სახეს.
ქართული მიწის, მესხეთის ქარი,
ვით გამჭვირვალე სხეულის ბერი,
ეძებდა რითმებს სტრიქონებისთვის
და იყო მთვარის ოცნებით მჭერი.
ხანაც ვარსკვლავებს სჭვრეტდა სინაზით,
მიმოდიოდა ზეცის სიღრმეში
და ზამბახების მელნისფერ კვირტებს
კრეფდა, იდებდა მერე უბეში.
შორს კლდეთა ფერდებს ედგათ ჩრდილები
და წახნაგებით ხაზავდნენ ფორმებს,
ზოგს ჰქონდა სახე სასტიკი ლომის,
ზოგნი კი ჰგავდნენ ფრთამახვილ ორბებს.
კლდის ძირას მდელო სთვლემდა ბავშვურად,
ამოსუნთქვა კი აკრთობდა ყვავილთ,
მინდვრის სამყურებს შეეცნოთ შიში,
გარინდულიყვნენ ღამეში წამით.
ცუღლუტი სიო მოპარულ სურნელს
წყაროს გადაღმა სჩუქნიდა მუხას,
მის დიდრონ მკერდში დაედო ბინა,
თავს ევლებოდნენ ფოთლები სტუმარს.
და ყოველ ღამით როცა მნათობნი
ამოდიოდნენ მუქ-ლურჯ გორებზე,
მორიგეობით ჰყვებოდნენ ამბებს
წარსულ დროზე, ხან თავის ტოლებზე.
ეს მეცხრამეტე თვის შუაწლებში,
იდგა დრო-ჟამი სულ მოლოდინით,
ახალ ქარტეხილს უწვდიდა დიდ შუბლს,
იყო აღვსილი დიადი მიზნით.
კლდის ფერდთან ახლოს, ნაცრისფერ ქვებთან,
როგორც დევებთან, მცველებთან ღამის,
ენთო კოცონი ლამაზ ენებად
გულის საამოდ დაღლილი მგზავრის.
და იშლებოდა ყვავილი ცეცხლის,
ალისფერ ფორმებს ხატავდა ვნებით,
ენთო სიგიჟით და თავგანწირვით,
სურდა შეხება ცის კიდის ხელით.
ალისფერს სცვლიდა იისფერები
და ცახცახებდა ჰაერი მორცხვად,
სკდებოდა ძარღვი დიდი მორების,
ხე იპობოდა შუაზე სწორად.
შეშის ტკაცუნი დაჰქროდა ექოდ
და გრილი ღამე ჩუმი აპრილის,
იდუმალების ნისლით მოსილი,
იშვა სამხელად სხვათა წადილის.
ცეცხლს უსხდა ოთხი მდუმარე მგზავრი,
მათ სახეები ჰქონდათ გმირების,
ერთურთს ესროდნენ იდუმალ მზერას,
შიშველი იყო ხმალთა პირები.
დაღვინებული ჰქონდათ ასაკი,
ოცდაათი თუ ოცდათხუთმეტი,
სული იძვროდა მაძიებელთა,
აქ ქარტეხილიც არ იყო მეტი.
მათ შორის უმცროსს, ოცდაათის მჭერს,
წითური თმები სწვდებოდა მხრებზე,
თითქოს მოჰქონდა ცეცხლი ციური
გასამარჯვებლად ურჯულო მტერზე.
ათას ხვეულებს ცეცხლით დაფერილს
და წითურ სახეს ჩრდილები ადგა,
დაძაბულ მზერას თან ახლდა ფიქრი,
არ ჰყავდა არვინ მოძმეთა გარდა.
მას მოსასხამის ძოწისფერ ატლასს
ართმევდა ქარი ჩვეულ ანცობით,
ხუმრობა მისი იყო უზადო,
თუმცა ყველასთვის ძლიერ ნაცნობი.
მზერა გამჭოლი ჰქონდა, ვით დევგმირს,
ლომის იერით ზვერავდა სივრცეს,
ხან ცეცხლის ენებს უმზერდა უტყვად,
მიწით ამომსკდარს, ქვესკნელისმიერს.
მათი ცახცახი, თბილი თან მწველიც,
ზომიერ საზღვარს ითხოვდა მისგან
და სახეები სხვადასხვა არსის
ჩამოდიოდნენ მრავალნი ციდან.
ცეცხლის ენები ხან ჰგავდნენ ბრძენკაცს,
ხელში ეკავათ ძველი გრაგნილი,
ხანაც ქალწულის იძენდნენ იერს
და ცეცხლში თრთოდა მათი მანდილი.
ხანაც პატარა ფრთოსან ამურებს,
მშვილდებით შემკულ ოქროს ბიჭუნებს,
დაჰქროდნენ მთრთოლავ არეში ლაღად,
ცაში ზეიმი მოეწყოთ სულებს.
მეორე გმირი ჰგავდა პრომეთეს,
სინათლის მომტანს დედამიწაზე,
ძლიერი მტევნით იჭერდა ხმლის ტარს,
ხედნიდა აზრებს სულის მიჯნაზე.
მისი ხშირი თმა ყორნისფერების
და მკაცრი წარბი ზეაზიდული,
გამოხატავდა უმტკიცეს ნებას,
მზერა კი ჰქონდა მთლად დანისლული.
მესამე გმირის თოვლივით თეთრ თმას
ქარი თავისკენ ეზიდებოდა,
სწორი ხაზები ნაკადულების
სხვადასხვა მხარეს მიმოდიოდა.
იერი ჰქონდა უფრო ბრძენკაცის,
თხელი და სწორი ოვალი სახის,
როგორც ნათოვლი მარტის ხეები,
ჭრიალით აქეთ-იქით რომ დადის.
მეოთხე გმირის ზღვისფერ თვალებში
მთელი სამყარო ირეკლებოდა,
ზვირთები