ჩიტები სასიკვდილოდ პერუში მიფრინავენ ადამიანი... მაგრამ, რა თქმა უნდა, მაგრამ, რასაკვირველია, სავსებით ვეთანხმებით – ერთ დღეს მისი დროც მოვა! ცოტა მოთმინებაა საჭირო, ცოტა სიმტკიცე. სულ რაღაც ათიოდე ათასი წელი დარჩა. ჩემო საყვარელო მეგობრებო, მოცდა უნდა ვიცოდეთ და, განსაკუთრებით, ფართო მასშტაბით დანახვა, დროის გეოლოგიური ეპოქებით ათვლა, წარმოსახვა უნდა გვქონდეს – ასეთ შემთხვევაში ადამიანად გახდომა სრულიად შესაძლებელიც კია. საკმარისია, ისევ აქ ვიყოთ, როდესაც ის გამოჩნდება. ახლა კი, სხვა არაფერია, გარდა ნაკვალევებისა, ოცნებებისა, წინათგრძნობებისა... ამწუთას ადამიანი მხოლოდ საკუთარი თავის პიონერია (პიონერი – რაიმე სფეროში ახალი გზის გამკვლევი, რაიმე საქმის წამომწყები). დიდება ჩვენს გამოჩენილ პიონერებს!
საშა ციპოჩკინი
„სენტიმენტალური სეირნობანი მთვარის შუქზე“
აივანზე გამოვიდა და კვლავ დაეუფლა საკუთარ მარტოობას – დიუნებს, ოკეანეს, ქვიშაში დახოცილ ათასობით ჩიტს, ნავს, დაჟანგულ ბადეს. ამ ყველაფერს ხანდახან ემატებოდა რაღაც ახალი ნიშნები: ნაპირზე გამორიყული ვეშაპის ჩონჩხი, ნაბიჯების კვალი, სათევზაო ნავების მწკრივი შორს, იქ, სადაც გუანოს კუნძულები სიქათქათით ცას ეჯიბრებოდა.
კაფე დიუნების შუაგულში, ხიმინჯებზე იყო აშენებული. გზა ასიოდე მეტრის დაშორებით გადიოდა, მაგრამ მანქანების მოძრაობის ხმაური აქამდე არ აღწევდა. საფეხურებიანი ბილიკი პლაჟამდე ჩადიოდა. მას შემდეგ, რაც ლიმის ციხიდან გამოქცეულმა ორმა ბანდიტმა ბოთლის ჩარტყმით მძინარეს გონება დააკარგვინა, ამ ბილიკს ყოველ საღამოს ამოწმებდა. ბანდიტები კი დილით კაფეში იპოვა, გალეშილი მთვრალები იყვნენ.
მოაჯირს დაეყრდნო და დღის პირველი სიგარეტი გააბოლა, თან ქვიშაზე დაყრილ ჩიტებს უყურებდა – ზოგი ჯერ კიდევ ფართხალებდა. ვერავის გაეგო, რატომ ტოვებდნენ ჩიტები ოკეანეში მდებარე კუნძულებს და სიცოცხლის უკანასკნელ წუთებს ატარებდნენ ლიმიდან ათი კილომეტრით დაშორებულ, ჩრდილოეთით მდებარე ამ პლაჟზე. არასოდეს მიფრინავდნენ უფრო ჩრდილოეთით ან უფრო სამხრეთით. სულ რაღაც სამიოდე კილომეტრის სიგრძის ქვიშის ვიწრო ზოლს ირჩევდნენ. შესაძლოა მათთვის ეს იყო ისეთივე წმინდა ადგილი, როგორიც ინდოეთში ბენარესია, სადაც მორწმუნეები სიცოცხლეს ეთხოვებიან. აქ მოდიოდნენ საკუთარი ფიზიკური გარსის დასატოვებლად, ვიდრე მართლაც გაფრინდებოდნენ. ან იქნებ გუანოს კუნძულებიდან – მოშიშვლებული და ცივი კლდეებიდან – მოფრინავდნენ რბილ და თბილ ქვიშაზე, მაშინ, როდესაც მათ სისხლის მიმოქცევა თანდათან უწყდებოდათ და მხოლოდ ოკეანის გადმოლახვის ძალაღა შერჩენოდათ.
წესს უნდა დავემორჩილოთ, ყველაფერს აქვს მეცნიერული ახსნა. რა თქმა უნდა, შეგიძლია პოეზიას შეაფარო თავი, ოკეანეს დაუმეგობრდე, მის ხმას ყური უგდო და ისევ გჯეროდეს ბუნების საიდუმლოებების. ცოტათი პოეტი, ცოტათი მეოცნებე... ლიმაში აფარებ თავს, ანდების ძირში, პლაჟზე, სადაც ყველაფერი სრულდება მას შემდეგ, რაც იბრძოლე ესპანეთში, პარტიზანი იყავი კუბასა და საფრანგეთში. ასეა თუ ისე, ორმოცდაშვიდი წლისა მაინც სწავლობ საშენო გაკვეთილს და აღარაფერს ელი აღარც მომხიბლავი მიზნებისგან და აღარც ქალებისგან. ლამაზი ხედით იმშვიდებ თავს. ხედმა იშვიათად, რომ გიღალატოს. ცოტათი პოეტი, ცოტათი მეო... დადგება დღე და პოეზიასაც მეცნიერულად ახსნიან, შეისწავლიან ჩვეულებრივი სეკრეტორული მოვლენის სახით. მეცნიერება ყოველი მხრიდან ტრიუმფით მიიწევს ადამიანისკენ.
პერუს დიუნებიან სანაპიროზე კაფეს მფლობელი ხდები. ერთადერთი კომპანიონი ოკეანეა, მაგრამ ამასაც მოეძებნება ახსნა – განა ოკეანე მარადიული ცხოვრების, გადარჩენის დაპირების, უკანასკნელი ნუგეშის სურათ-ხატი არ არის? ცოტათი პოეტი... იმედი უნდა გქონდეს, რომ სული არ არსებობს. სულისთვის ესაა ერთადერთი გზა, თავიდან აირიდოს... არ შეეხონ. სულ მალე მეცნიერები გამოითვლიან მის ზუსტ მასას, შემადგენლობას, ზეასვლის სიჩქარეს... როდესაც გახსენდება, ისტორიის დასაბამიდან რამდენი მილიარდი სული გაფრინდა, ტირილი გინდება. ცად ასვლაში მათთვის ხელის შესაშლელად ჯებირები რომ აეგოთ, ახლა მთელი დედამიწა განათებული იქნებოდა. ცოტა ხანში ადამიანი სრულიად მარიონეტი გახდება. მისი საუკეთესო ოცნებები უკვე აქციეს ომებად და ციხეებად.
ჩიტების ნაწილი ჯერ ისევ იდგა ქვიშაში. ესენი ახალმოფრენილები იყვნენ, კუნძულებს უმზერდნენ. ოკეანეში მდებარე კუნძულები გუანოთი (გუანო – ზღვის ფრინველების გამომშრალი სკორე (სკინტლი). იყენებენ სასუქად) იყო დაფარული, რასაც ინდუსტრიაში სარფიანად იყენებდნენ – ერთი თევზიყლაპიის მიერ სიცოცხლის განმავლობაში დატოვებული სკორე ერთ ღარიბ ოჯახს მთელი ცხოვრება ეყოფოდა. ამრიგად, ფრინველები, როცა მიწაზე თავიანთ მისიას შეასრულებდნენ, სასიკვდილოდ აქ მოფრინდებოდნენ ხოლმე. თუ გავითვალისწინებთ ყველაფერს, რაც თავს გადახდენია, მანაც ამოწურა თავისი მისია – ეს სიერა-მადრეზე მოხდა, კასტროსთან ერთად. იდეალიზმის მიმართ კეთილშობილი სულის რწმენას შეუძლია, დროის იმავე მონაკვეთში, პოლიციური რეჟიმის არსებობა უზრუნველყოს. ცოტათი პოეტი, ესაა და ეს. მალე მთვარეზეც გაფრინდებიან და მთვარეც აღარ იქნება. სიგარეტი სილაში ჩააგდო. ბუნებრივია, ამ ყველაფრის მოგვარება დიდ სიყვარულს შეუძლიაო, გაიფიქრა დამცინავად, რასაც თან ახლდა ჩაძაღლების დაუძლეველი სურვილი. ზოგჯერ, დილაობით, ასე დარევდა ხოლმე ხელს მარტოობა, ცუდი მარტოობა – ის, რომელიც განადგურებს, იმის
ჩუქება
