ძარცვა - 1
არც ვიცი, არის ვითომ ჩემი ამბავი ისეთი მნიშვნელოვანი, რომ ტრაგედიად ჩაითვალოს? რის მოყოლასაც ვაპირებ, რა თქმა უნდა, სიყვარულის ამბავია, მაგრამ ეს რომ დაიწყო, ჩემი უბედურებების ნახევარი უკვე მომხდარი იყო. იმ დროისთვის მარტო ჩემი რვა წლის ბიჭი კი არ მყავდა დაკარგული! სიდნეიში, სადაც ოდესღაც ისეთი სახელი მქონდა, ბევრი მხატვარი რომ ოცნებობს, სახლიც დავკარგე და სახელოსნოც. იმ წელს კინაღამ ავსტრალიის ორდენი მივიღე, ან ვითომ რატომ არ უნდა მიმეღო, მით უფრო, როცა ვიცი, ვის აძლევენ ხოლმე ჩვენს დროში ამ ორდენს. მაგრამ ორდენი არ მიმიღია, პირიქით, ბავშვი წამართვეს, მერე ადვოკატებმა გაყრის საქმეებით სული ამომხადეს, ჩემი საუკეთესო ნამუშევრის დაბრუნების მცდელობისთვის კი, რომელიც ქორწინების წლებში მეუღლეების ერთობლივ შენაძენად მიიჩნიეს, ციხეში მიკრეს თავი.
ლონგ ბეის ციხიდან 1980 წლის სუსხიან გაზაფხულზე გამოვედი და მაშინვე შევიტყვე, რომ ახალი სამხრეთ უელსის ჩრდილოეთში უნდა გადავბარგებულიყავი. იმის ფულიც არ მქონდა, ცოტა თავისთვის მიმეხედა, თუმცა, თუ სასმელზე დავზოგავდი და შიგადაშიგ შეკვეთილ ნამუშევრებს გამოვაცხობდი, თავსაც გავიტანდი და ჩემს 220-ფუნტიან ჭკუანაკლულ ძმას, ჰიუსაც ვუპატრონებდი.
ჩემმა ადვოკატებმა, დილერებმა და კოლექციონერებმა ჩემს საშველად პირი შეკრეს. დიდი სიკეთე და ზრუნვა კი გამოიჩინეს. რა დასამალია და, ჰიუს მეურვეობის გამო თავსატეხი აქამდეც არ დამკლებია; არც სიდნეიდან სადმე გადასვლა ან სასმელზე ფულის დაზოგვა მიჯდებოდა ჭკუაში. რაკი ამ სიმართლის საღიარებლად გამბედაობა არ მეყო, იმ გზას დავადექი, რომელიც ჩემს უკითხავად ამირჩიეს. სიდნეიდან ჩრდილოეთით, ორი ათასი მილის მოშორებით, ტარის სასტუმროში სისხლი ამოვახველე. მადლობა ღმერთს-მეთქი, ვიფიქრე. ახლა ხომ ძალას ვეღარ დამატანდნენ.
მაგრამ ფილტვების ანთება გამოდგა და, ნურას უკაცრავად, არ მოვკვდი.
ეს გეგმა ჩემი ნახატების ყველაზე მსხვილი კოლექციონერის, ჟან-პოლ მილანის თავში იშვა. მის სააგარაკო მამულს, რომელსაც ჟან-პოლი წელიწად-ნახევრის განმავლობაში ყიდდა, მაგრამ საშველი არ დაადგა, უხელფასო დარაჯად და მომვლელად უნდა დავდგომოდი. ჟან-პოლი სამკურნალო დაწესებულებათა ქსელის მფლობელი იყო, რომელიც ჯანმრთელობის დაცვის სამინისტროს კომისიამ დაუწიოკა, თუმცა, ხატვაც უყვარდა და თავისმა დიზაინერმა მაგარი სახელოსნო მოუწყო - მდინარის მომიჯნავე კედელი ასაწევი კარივით ეხსნებოდა. თითქოს რაღაც საჩუქარი გაეკეთებინოს, სიამაყით გამაფრთხილა, ბუნებრივ განათებას მწვანე ფერი დაჰკრავსო: მზის შუქი მდინარეზე გადაფენილი უძველესი კაზუარინების ფოთლებში ატანდა. ალბათ, უნდა მეთქვა, რომ ბუნებრივი განათების ამბავი მეკიდა, მაგრამ, როგორც მჩვევია, ენას მაშინაც კბილი დავაჭირე. ციხიდან გამოსვლის პირველივე საღამოს ჟან-პოლის და მისი ცოლის ძუნწად მორთმეულ, უღვინო სადილზე წყნარად ვიჯექი და თავს ვუქნევდი, ბუნებრივ განათებას, სანთლების შუქს და ვარსკვლავების ციმციმს ადამიანები როგორ შეელივნენ-მეთქი. სანთლების შუქის თამაშში კაბუკის თეატრს მაინც ვერაფერი შეედრება, მანეს ტილოებს კი ყველაზე მეტად დამტვერილი ფანჯრების განათება უხდება, მაგრამ ამას იმ წუთას რა მნიშვნელობა ჰქონდა - ჩემს ნამუშევრებს გალერეებში სიცოცხლე ან განადგურება ელოდათ, მე კი სამუშაოდ 240-ვოლტიანი ელექტრობა მჭირდებოდა. ახლა ამ „სამოთხეში“ ცხოვრება მეწერა, რომელშიც წესიერი განათების იმედიც არ უნდა მქონოდა.
ჟან-პოლს, რომელმაც თავისი სახლი ასე დიდსულოვნად დამითმო, მალე სხვა კუჭის წვა დაეწყო - სულ ეჩვენებოდა, რომ მის არყოფნაში რამეს გავაფუჭებდი. ოდესღაც მისი ცოლი თავზე მაშინ წამომადგა, როცა მისი სუფრის ხელსახოცით ცხვირს ვიხოცავდი და ასე მგონია, ეს ახლანდელი განგაშიც მისი ატეხილი უნდა ყოფილიყო. ასეა თუ ისე, ბელინგენში ჩასვლიდან მეექვსე დილას ჟან-პოლი სახლში შემომეჭრა და ფეხზე წამომაგდო. ყველა თვალსაზრისით უსიამოვნო შოკი იყო, მაგრამ ენას კბილი დავაჭირე და ყავა მოვუდუღე. მომდევნო ორი საათი ერთგული ძაღლივით კუდში დავდევდი, თავისი მამულის ყველა კუთხე-კუნჭული მომატარა. თუკი რამე სისულელე მოუვიდა თავში დასაბარებლად, სულ ჩემს ძველებურ ტყავის წიგნაკში ჩავიწერე. სხვა ჩასაწერი არაფერი მქონდა, თორემ ის წიგნაკი სიცოცხლეზე ნაკლებად არ მიყვარდა. 1971 წელს მოწყობილი გახმაურებული გამოფენის შემდეგ მასში საღებავების შესაზავებელ პროპორციებს ვიწერდი. ის იყო ჩემთვის განძით სავსე ოთახი, ჩემი დღიური, ჩემს აღმაფრენათა და დაცემათა ამბავი, ჩემი ცხოვრების ისტორია.
- ნარშავას მივხედოთ, ამოსაძირკვია, - მეტყოდა ჟან-პოლი, და მეც: „ნარშავას მივხედოთ“ - ვიწერდი ჩემს ლამაზ წიგნაკში. დავყვებოდი და მითითებებს ხმამაღლა ვიმეორებდი. წაქცეული ხეები წყლის პირას. იქვე დაუდევრად მიგდებული ელექტროხერხი. ტექნიკური ზეთით მოთხვრილი ბოთლები. მერე სახლის უკან გაჩერებული ტრაქტორი მოხვდა თვალში. სამხერხაოც მოუვლელი იყო და ჰიუ შეშის დასაწყობად გავამწესე - ისე უნდა დაეწყო, როგორც ჟან-პოლს მიაჩნდა საჭიროდ. ბოლოს მე და ჩემი მფარველი სახელოსნოში მივედით. ფეხზე გაიხადა, გეგონებოდა, ლოცვას აპირებსო. სხვა რა გზა მქონდა, მეც მივბაძე. მდინარისპირა კედლის