თოვლის კაცი გუშინ, ჩამობურუსებულ ნაშუადღევს, – ბურუსი რომ გაიჭრებოდა, ჩნდებოდა ტყიანი ქედების შეჭაღარავებული მწვერვალები, – ჩამოვედი აქ, ჩემს პატარა, მიტოვებულ ქოხში, დაღლილი, მხრებდაღუნული, იმ იმედით, რომ სოფლურმა მყუდროებამ იქნებ ცოტათი მაინც მომიფონოს გულზე, რომელზედაც, აი, უკვე მთელი თვეა, თითქოსდა მარწუხებს მიჭერენ ვიღაცანი. გუშინ, იანვრის ცამეტს, აქა-იქღა იდო დეკემბრის ბოლოს მოსული თოვლი, – მათ შორის ჩემს ეზოში, ჩემთან – ფეხდაუკარებელი, გადამტკიცული, გასპეტაკებული. დაცარიელებული იყო შარაგზა და ორღობე, გადაყინული, გაქვავებული – გუბეებად დამდგარი ტალახი, ძაღლებიც კი სადღაც სათვლემებში იყვნენ შემძვრალნი, საკვამურებზე ძლივს შეატყობდით სახლებს სიცოცხლეს და მაინც ფრთხილ-ფრთხილად, ქურდული ფეხაკრეფით ვაპირებდი ჩვენი ორღობის გავლას, – აქ, ამ დროს, მამაკაცს ყოველ ნაბიჯზე ჩასაფრებული ჰყავს ხელადა და ჭიქა, მაგრამ ჩემმა პატარა მეზობლებმა, პატარა და-ძმამ, ლელიკამ და ბერდომ, მაინც დამინახეს, მოცვივდნენ ფანჯარასთან, მოებჯინნენ ხელისგულებით და თითქოს ცხვირებითა და შუბლებით ატეხეს კაკუნი. მე გავუცინე, თავი დავუხარე, გაშლილი ხელიც ავწიე საფეთქელთან და დავუქნიე... ერთი ცხოველის სათაკილო ყურივით. ისინი გასცილდნენ ფანჯარას, კარის ჯახუნით გამოცვივდნენ დერეფანში, ხელებუკანშემოწყობილებმა, უხერხულად გაჩერებულებმა დაიძახეს, – გამარჯობა! – და თითქმის უკლებლივ დამანახეს ბრტყელი, თეთრი სავაშლე კბილები. მეც შევჩერდი, – გაგიმარჯოთ, – ვუთხარი ხმამაღლა, მერე მოვიკითხე: როგორ იყვნენ, როგორა ჰყავდათ დედ-მამა, პაპა და ბებია, ორიანები, სამიანები, ჩურჩხელები, კაკლები, თაგვები... ერთმანეთს მიეყუდნენ კუჭკუჭით: – კარგად! კარგად!
– კარგადა გყავდნენ, დასუქებულები!
– ორიანებიც?
– აბა, მაშ, როგორ?!
ერთხელ კიდევ მიეყუდნენ ერთმანეთს.
– დიდხანს უნდა დარჩეთ? – მკითხა დამორცხვებით ლელიკამ.
– დიდხანს! დიდხანს!
და წამოვედი, შემოვედი ჩემს დანაღვლიანებულ ეზო-ყურეში, – ქოხის მუქ ფონზე ფარფატებდნენ ეული, მოკრძალებული ფიფქები. ლელიკა და ბერდო კი ისევ დერეფანში იდგნენ და ახლა გაბრწყინებული თვალებით მინათებდნენ გზას.
ქოხში შემოსულმა ღონივრად დავაბრახუნე ფეხები. შეშინდნენ, გაიქცნენ, კუნჭულებში მიიბუზნენ სხვენში მოჯირითე თაგვები. შეშა დაჭრილი მქონდა, – დავჭერი ორი თვის წინათ, როცა უკანასკნელად ვიყავი აქ, – შევუკეთე ღუმელს, მივასხი ნავთი და მივეცი ცეცხლი. დაიწყო ღუმელმა გუგუნი, მე კი ჩანთიდან ამოვალაგე სანოვაგე და წიგნები, მოვიტანე წყალი, დავდგი ჩაიდანი ღუმელზე, დავიდგი პატარა სკამი, ჯერ ღუმელს მივეფიცხე და წავიხემსე ცოტა, მერე ავიღე წიგნი, ძველი, ძველად დაწერილი ზღაპარი, – უთუოდ ასეთ დროს, ზამთარში, როცა გარეთ ხეების ტოტებში ტკაცუნობდა ყინვა, მწერალი კი იჯდა ბუხართან და წერდა, – რა საოცარი სიყვარულით უყვარდა პატარა, ლამაზ გოგონას თავისი ძმები, რა ჯოჯოხეთში არ გავიდა მათი გულისთვის. დროგამოშვებით კითხვას თავს ვანებებდი და ვიყურებოდი ფანჯარაში. ფანჯრის იქით კვლავ ნისლით იყო ჩამომძიმებული ჰაერი, კვლავ ჩამოდიოდა ეული ფიფქები, მაგრამ ახლა უფრო ხშირად.
ჩემკენ ზურგმოქცეული ორი მაღალი სახლი ცივად იდგა ერთმანეთის გვერდით, არც ერთიდან არ ამოდიოდა კვამლი. ერთიდანაც ქალაქში არიან გახვეწილები, მეორედანაც – განაყოფი ძმები. სახლების ძირში, ნაბდისოდენად დარჩენილ თოვლში, ყოჩაღობდა უკვე კვირტებდაბერილი იასამანი, მოფრინდა იმ იასამანზე ჭრელი, ბუმბულაბუებული სკვინჩა და იჯდა უძრავად, დაფიქრებული.
მერე დაღამდა, ხშირი თოვლი წამოვიდა, დერეფნის ნათურა ჩავრთე და სიამოვნებით ვუყურებდი ფაციფუცით ჩამომავალ ფიფქებს. ჩამიჩუმიც კი აღარ ისმოდა არსად. თუ ძალიან დავაყურებდი, მხოლოდ მაშინ გავარჩევდი ღელის ლიკლიკს ხევში, ჩემი ქოხი თითქოს კუნძულზე იდგა, ძლივს მოჟონავდა ჩემამდე სხვა სახლების შუქი ბურუსში.
კვლავ შევუკეთე შეშა ღუმელს, კვლავ ავიღე წიგნი, ხმამაღლა დავიწყე კითხვა: „საღამოს დარკინულ სანათურთან გედის ფრთა ატყლაშუნდა: ეს სულ უმცროსი ძმა იყო, იმან იპოვნა საყვარელი და გოგონა სიხარულისგან აქვითინდა...“ გაბედავდნენ, სხვენში გადაიცუნცულებდნენ თაგვები, დავუბრახუნებდი ფეხს და გაყუჩდებოდნენ ადგილზევე. ხან ხმის აწევით, ხანაც ჩუმად რაღაცას მიყვებოდა ღუმელი. მე ვერაფერს ვუგებდი და ვუღიმოდი. უკვე ვგრძნობდი, თანდათან რომ მიშვებდნენ მარწუხებს გულიდან.
შუაღამემდე მაინც ვკითხულობდი და ვფიქრობდი. შუაღამისას, თორმეტ საათზე დავწექი. ჩანელდა ღუმელი. გაბედეს და კვლავ დაიწყეს ცუნცული თაგვებმა სხვენში, მაგრამ უკვე აღარაფერი დამიბრახუნებია, პირიქით, მსიამოვნებდა კიდევაც მათი ცუნცული და კაკლების გორიალ-გორიალი. მსიამოვნებდა აგრეთვე ძაღლების შორეული ყეფა და მამლების ყივილი. სოფელში ხომ ამ დროს თითქმის ყველას სძინავს, – ეძინებოდათ, რა თქმა უნდა, ლელიკას და ბერდოსაც. დავიძინე მეც.
დილით გამეღვიძა. უჩვეულო თეთრი შუქით იყო ოთახი სავსე. საათი – ცხრა ხდებოდა. სამსახურში დაგვიანებულსავით დავიწყე ჩაცმა – წლები გადიოდა და ამ დრომდე აღარ მძინებია. ფანჯრიდან ჩანდა, როგორ დაბარდნილიყო სახლების სახურავები, ღობეები, ერთმანეთში გადახლართული და ძირს დაღუნული ტოტები. ფეხსაცმლის ზონრები არ შემიკრავს, ისე გავედი, გავდექი დერეფანში, – თითქოს გამაღლებული,
ჩუქება
