სიყვარულის დოქტრინა
1
დღეს ძალიან ბევრს ლაპარაკობენ იმაზე, არის თუ არა გამოსავალი, რომ ქვეყნის შიდა და საგარეო პოლიტიკა აიგოს მეტ-ნაკლებად ზნეობრივ ფარგლებში. იმაზე, თუ რამდენად არის შესაძლებელი ნამდვილი დამოუკიდებლობა, ადამიანთა შორის თანასწორუფლებიანი ურთიერთობანი, ეკონომიკური კეთილდღეობა მოსახლეობის დიდ ნაწილში. სამწუხაროდ, ამ ბოლო ათწლეულში ჩვენს საზოგადოებაში გავრცელდა მეტად პესიმისტური და, ხშირ შემთხვევაში, ფატალისტური წარმოდგენები არა მხოლოდ საქართველოსა და საქართველოს მოქალაქეების მომავლის შესახებ, არამედ საერთოდ ადამიანების ბუნების საოცარ ბოროტებაზე. ეს პოსტეგზისტენციური ისტერია, რომელიც დასავლეთსა და აღმოსავლეთში უკვე კარგა ხანია რაც დამთავრდა, დღეს ჩვენთან თითქოს დოგმად იქცა. ყველაზე საინტერესო ისაა, რომ ეგზისტენციალისტებისა და მათი თანამედროვე ფილოსოფოსების ნაშრომებზე ხშირ შემთხვევაში აპელირებენ ან პირდაპირი მნიშვნელობით კრიმინალები, ან ყოფილი პარტაპარატის (იმავე საბჭოური ნომენკლატურის) მაღალჩინოსანი წევრები, რომელთაც დღესაც მითვისებული აქვთ საქართველოში არსებული ქონების უდიდესი ნაწილი. საინტერესოა, რა საერთო შეიძლება ჰქონდეთ ჟან-პოლ სარტრს, სიმონა დე ბოვუარს, მარტინ ჰაიდეგერს და სხვა დიდ ფილოსოფოსებს და, მეორე მხრივ, საზოგადოების ყველაზე უზნეო ნაწილს, რომელიც უსირცხვილოდ აცხადებს, რომ ამ ცხოვრებაში მოპარვა არის ცხოვრების ერთადერთი წესი. პასუხი შეიძლება მარტივი იყოს: ცხოვრებაზე პესიმისტური შეხედულება და ურწმუნოება ადამიანის სიკეთეში მეტად გამოსადეგი იარაღია იმათთვის, ვისაც საკუთარი ძალადობის გამართლება სურთ. ეს ძალადობა შეიძლება იყოს პირდაპირი (პარლამენტის წევრების გატაცება, ტერორიზმი, ძარცვა, პოლიტიკური მკვლელობები), სტრუქტურული (მკვეთრი უთანასწორობა მოსახლეობის სხვადასხვა ფენას შორის სიმდიდრისა და ძალაუფლების მხრივ), ან კი კულტურული (მაგალითად, ქალების ან ებრაელების კლასიფიკაცია, როგორც არასრულფასოვანი არსებებისა და ამისათვის კულტურული ღირებულებების მოხმარება). ამ შემთხვევაში ოლიგარქების, კრიმინალების, შეიარაღებული დაჯგუფებების არსებობა ყოვლად გამართლებულია, რადგანაც არ არსებობს ადამიანური ალტერნატივა. ასეთი მსოფლმხედველობის მიხედვით, ადამიანი ხომ ეშმაკის მიერ შექმნილი არსებაა და ამიტომაც ყველა არაზნეობრივი საქციელი გამართლებულია. ხშირ შემთხვევაში ეს სახელმწიფო თუ კერძო კრიმინალები მათ მიერ მოპარული და მითვისებული თანხის რაღაც პროცენტს ახმარენ ეკლესიების მშენებლობას და ამით ცდილობენ გამოისყიდონ დანაშაული. ეკლესიების მშენებლობაში, რა თქმა უნდა, ცუდი არაფერია, მაგრამ იმ დოქტრინასა და მსოფლმხედველობას, რომლითაც ეს ჩვენი სხვადასხვა სახის ქურდები (კანონიერი თუ უკანონო) ცხოვრობენ და სხვებსაც აცხოვრებენ, მე სიკვდილის ფილოსოფიას ვუწოდებდი.
სიკვდილის ფილოსოფიის მიხედვით, ადამიანებს შორის ყოველთვის იქნება ძალადობა, რადგანაც ყველასათვის საკმარისი რესურსები თუ ძალაუფლება არ არსებობს ბუნებაში. მაშინაც კი, თუკი რესურსების პრობლემის მოგვარება მოხერხდა, სიკვდილის ფილოსოფიის ან "რეალპოლიტიკის" მიმდევრები ამტკიცებენ, რომ ადამიანებს არასდროს ჰყოფნით ძალაუფლება. აი, ამ დაშვების საწინააღმდეგოდ, მოქმედებს კონფლიქტების მოგვარების ფილოსოფია, რომელსაც სხვაგვარად მე სიყვარულის დოქტრინას ვუწოდებდი. ეს ფილოსოფია, თავის მხრივ, ამტკიცებს, რომ არ არის აუცილებელი – რესურსები და ძალაუფლება ყოველთვის არასაკმარისად იყოს. პირიქით, რესურსების უკმარისობის დაძლევა დღევანდელ დღეს შესაძლებელია. რაც შეეხება ძალაუფლებას, ის ისეთი რამ არის, რომ ჩვენს წარმოდგენაში არსებობს მხოლოდ.
სიყვარულის დოქტრინას ერთდროულად ბევრი ავტორი ჰყავს. მისი ავტორი ყოველი ჩვენგანი შეიძლება იყოს. მისი წანამძღვრები კი მოცემულია დიდ რელიგიურ სწავლებებში, ხელოვნების ნაწარმოებებში და მეცნიერულ და ფილოსოფიურ ნაშრომებში. მარტო ბეთჰოვენის მეცხრე სიმფონია შეიძლება იყოს ჰიმნი ასეთი მოძღვრებისა.
რაც არ უნდა ამტკიცონ ოპონენტებმა, ამ ქვეყანაზე მაინც არსებობს სიყვარული, ადამიანებს შორის თანასწორი ურთიერთობანი და რესურსების გადანაწილების სამართლიანი გზა. ამის მაგალითები დღევანდელ მსოფლიოშიც გვაქვს (არა მარტო ცივილიზებული ჩრდილო ევროპული ქვეყნები, არამედ სამხრეთ-აღმოსავლური ქვეყანა სინგაპურიც, ლათინოამერიკული კოსტა რიკაც და ა. შ.) და ისტორიაშიც. ამის მოკვლევა შეიძლება სუფთა მეცნიერული გზითაც და წმინდა ემოციურადაც. ყველაზე თვალსაჩინო ემპირიული და, ამავე დროს, ემოციური საბუთიც ამისა არის ის, რომ ადამიანების უმრავლესობას ელემენტარულად არ სიამოვნებს ძალადობის მდგომარეობაში ყოფნა, რადგანაც ეს ყოველთვის გაუმართლებელ რისკთან არის დაკავშირებული.
სამართლიანი საზოგადოების შექმნის შესაძლებლობა უკვე ძველი ჰუმანისტური იდეაა. ამაში ეჭვის შეტანა კი თავისთავად ანტიჰუმანიზმია. არსებობის უფლება ალბათ ყველა თვალსაზრისს აქვს. არსებობს კულტურული რელატივიზმის გავრცელებული თვალსაზრისებიც. სკეპტიციზმს თავისი მრავალი ქვაკუთხედი გააჩნია. მაგრამ კონფლიქტების მოგვარება ალბათ ცალსახად ჰუმანისტური პოზიციაა. დღეს, პოსტმოდერნულ ეპოქაში, სიყვარულის ფილოსოფია ალბათ არც მემარცხენე და არც მემარჯვენე მსოფლმხედველობაა. ის ერთად უყრის თავს საკაცობრიო აზროვნებაში დაგროვილ პოზიტიურ გამოცდილებას. და ეს პოზიტიური გამოცდილება არის ყველა სახის ნააზრევში. სიყვარულის დოქტრინა აუცილებლად უნდა იყოს მთლიანი, რომელიც ორიენტაციას, პირველ ყოვლისა, ადამიანზე აიღებს. ამ დოქტრინის მამოძრავებელი ელემენტი არ არის არც დიდი მთავრობები და არც დიდი კორპორაციები, არც ტექნიკური პროგრესის სრული უარყოფა და არც მისი გაფეტიშება, არც სრული თვითიზოლაცია და არც კოსმოპოლიტიზმის გაფეტიშება, არც მებრძოლი ათეიზმი და არც რელიგიური
ჩუქება
