თავი პირველი
წუხელ მეზმანა, თითქოს ისევ მენდერლის რკინის ჭიშკრის წინ ვიდექი, ჭიშკრის მიღმა კი სახლისაკენ მიმავალი ხეივანი ჩანდა, თუმცა შიგ შესვლა არ შემეძლო – ჭიშკარს კლიტე და ჯაჭვი ედო. სიზმარშივე ვუხმე დარაჯს, მაგრამ არავინ მიპასუხა, შემდეგ ჟანგმოკიდებულ რკინის მესერში შევიჭვრიტე და მისი ქოხი შევათვალიერე. იქაურობა გაუკაცრიელებულიყო – საკვამურიდან კვამლი არ ამოდიოდა, გისოსებიან პატარა ფანჯრებს კი შავად დაეფჩინათ პირი. უცებ, რაც ზმანებაში სრულიად ბუნებრივია, ზებუნებრივი ძალა მომეცა და სულივით გადავლახე ზღუდე. წინ კარგად ნაცნობი მიხვეულ-მოხვეული გზა გადამეშალა, მაგრამ ცოტა რომ გავიარე, მივხვდი, აქაურობა შეცვლილიყო – ვიწრო და მოუვლელი, ოდნავადაც აღარ ჰგავდა ნაცნობ ხეივანს. თავიდან დავიბენი, ვერაფერს მივხვდი, მხოლოდ მაშინ გამეხსნა გონება, როცა თავი დავხარე და ძირს დაშვებული, მოქანავე ტოტი ავირიდე: ხეებს, რომლებიც წარსულშიც მაშინებდნენ, ბოლოს და ბოლოს, ტრიუმფალური გამარჯვება მოეპოვებინათ – ფოთლებშემოძრცული თეთრი წიფლები უცნაურად ჩაჰკონებოდნენ ერთმანეთს და თავზე ეკლესიის თაღივით დამდგომოდნენ. სხვა ხეები კი, თუნდაც განიერი მუხები და მათ გვერდით მდგარი ნატანჯი თელები, არ მეცნობოდა. გაუვალ ბუჩქებსა და ჯაგებს შორის თითქოს არსაიდან მოსული ხეებიდან ერთსაც კი ვეღარ ვიხსენებდი.
ხეივანი უცებ ლენტივით დაწვრილდა. ერთ დროს მოკირწყლული ბილიკი ერთიანად ბალახსა და ხავსს დაეფარა; ხეები ხელებივით დაშვებული ქვედა ტოტებით გზას მიკეტავდნენ, მათი დაკოჟრილი ფესვები კი ჩონჩხის გაძვალტყავებულ თითებს წააგავდა. გაუვალ ჯაგნარში აქა-იქ ბუჩქები მეცნო – ცისფერყვავილა ჰორტენზიები, ოდესღაც აქაურობის მშვენება, ახლა კი მოუვლელი, უშნოდ ტანაყრილი და დაუკვირტავი, შავ ურჩხულებად მოჩანდა უსახელო პარაზიტ მცენარეებს შორის.
ეს წვრილი ლენტი აღმოსავლეთითა თუ დასავლეთით საცოდავად მიიკლაკნებოდა. ზოგან იკარგებოდა კიდეც, მაგრამ ისევ ჩნდებოდა, ალბათ, წაქცეული ხის მერე ან ზამთრის ავდარში გაჩენილი ტალახიანი თხრილიდან ამომძვრალი. ეს გზა ამსიგრძე არ მახსოვდა, თუმცა, ალბათ, მილებიც(მილი – სიგრძის საზომი ერთეული, დაახლ. 1,853184 კმ.) გამრავლდა ხეთა დარად და ბილიკი, რომელსაც სულაც არ მიჰყავდი სახლისკენ, ველურ მცენარეთა ლაბირინთს დაამსგავსა.
მას მოულოდნელად მივადექი. ყოველი მხრიდან მოდებულ ბუჩქნარში დავლანდე და მაშინვე გავშეშდი. გული ლამის მკერდიდან ამომიხტა, თვალები ამიწვა უცნაურად ჩხვლეტია ცრემლებმა.
მენდერლი, ჩვენი მენდერლი, იდუმალი და მდუმარე! ჩემს ზმანებაში შენობის ნაცრისფერ ქვებს მთვარის შუქი აციმციმებდა, შეისრული(შეისრული ფანჯრები – შუა საუკუნეების ნეოგოთური ან გოთური სტილის შენობებისთვის დამახასიათებელი წაწვეტებული ფანჯრები ვიწრო და გრძელი ლარტყებით გამოყოფილი მინებით.) ფანჯრები კი ტერასასა და მწვანე გაზონებს ირეკლავდა. დროს ვერაფერი დაეკლო კედლების უზადო სიმეტრიისთვის და ვერც ეს სახლი – ხელის გულზე მოთავსებული თვალი პატიოსანი – შეებღალა.
ტერასის დაფერდებული საფეხურები გაზონებზე ჩადიოდა, გაზონები კი ზღვისკენ ეშვებოდა. შევბრუნდი და დავინახე მთვარის შუქზე გადაშლილი ვერცხლის ზეწარი, ქარისა თუ შტორმისგან შეურყვნელი, ტბასავით მშვიდი ნაწილი ზღვისა. ჩემს ზმანებაში არც ტალღები იქოჩრებოდა, არც ღრუბლის ფთილა მოჰქონდა დასავლეთის ქარს და უცნაურად უფერული ზეცა მთლად მოწმენდილი დამცქეროდა. ისევ სახლისკენ შევბრუნდი. ის ისე იდგა, შეუბღალავი და ხელუხლებელი, თითქოს მხოლოდ გუშინ მიგვეტოვებინოს. სახლის წინ, ბაღშიც, ისევე როგორც მთელ ხეივანში, ჯუნგლების კანონი გაბატონებულიყო, ორმოცდაათ ფუტს მიღწეული როდოდენდრონები დაგრეხილიყვნენ და ეწრის გვიმრებს ჩაჰკონებოდნენ, თითქოს არაბუნებრივი საქორწინო კავშირი შეეკრათ აქაურ საბრალო, ნაბიჭვარ ქმნილებებთან, რომლებიც ისე ჩასჭიდებოდნენ მათ ფესვებს, იფიქრებდით, საკუთარი მდაბიო წარმომავლობის რცხვენიათო. იასამანი სპილენძისფერ წიფელს შესწყვილებოდა და ეს ორი კიდევ უფრო რომ დაეახლოებინა ერთმანეთთან, გულღვარძლიან სუროს, მშვენიერების მარადიულ მტერს, საცეცებში მოემწყვდია, ტუსაღებად ექცია ორივე. სურო ისედაც ბატონობდა ამ ღვთისგან მიტოვებულ ბაღში; გრძელი საცეცები უკვე გაზონებამდე მიეწვდინა და სადაც იყო, სახლსაც მიაღწევდა. სუროსთან ერთად სახლისკენ მიიწევდა სანახევროდ ტყის, სანახევროდ კი ბაღის გიგანტური მახინჯი რევანდიც, რომელსაც დიდი ხნის წინ მიმოეფანტა თესლი ხეებქვეშ და რბილი ბალახი, რომელზეც ერთ დროს ნარცისები ყვაოდა, ერთიანად გადაეთელა.
არმიის ავანგარდში ჭინჭარი იყო – ტერასა გადაევლო, ბილიკსაც მოსდებოდა და ვულგარული, აწოწილი „სხეული“ სახლის ფანჯრებისკენ გადაეხარა. ეს ბალახი გულგრილ მცველებს მაგონებდა, მაგრამ რევანდებისგან ალაგ-ალაგ ჩინშელახული, ბოცვრების ბილიკად ქცეულიყო.
ხეივნიდან ტერასაზე გადავინაცვლე. ჭინჭარი სიზმარში, რა თქმა უნდა, არანაირ დაბრკოლებას არ წარმოადგენდა. მოჯადოებულივით მივიწევდი წინ და უკან არაფერი მექაჩებოდა; მთვარის შუქი კი ჩემს ფანტაზიას უცნაურ ოინებს უწყობდა. ვიდექი აქ, უტყვი და გარინდული და შემეძლო, დამეფიცა, რომ სახლი სულაც არ იყო ცარიელი, ისევე ცოცხლობდა და სუნთქავდა, როგორც მაშინ, როცა აქ გვედო ბინა.
ოთახს ფანჯრებიდან შემომავალი მთვარის შუქი ანათებდა, ფარდები ნაზად ირხეოდა ღამის ნიავზე; ბიბლიოთეკის კარიც, ალბათ, ისევე სანახევროდ იყო
ჩუქება
