პედრო პარამო
კომალაში მაშინ გავემგზავრე, როცა შევიტყვე, რომ იქ ცხოვრობდა მამაჩემი, ვინმე პედრო პარამო. ეს ამბავი სიკვდილის წინ დედამ გამანდო. მეც აღვუთქვი, სადაც არ უნდა ყოფილიყო, დაუყოვნებლივ წავსულიყავი და მომენახა. მიცემული სიტყვისთვის მეტი სიმტკიცე რომ მიმეცა, მომაკვდავს ხელზე მაგრად ვუჭერდი ხელს. დედა კვდებოდა და მზად ვიყავი, ყველაფერს შევპირებოდი. „იცოდე, აუცილებლივ ნახე“, – მარიგებდა დედა, – „კარგად დაიმახსოვრე, სახელად პედრო ჰქვია, გვარად პარამოა. მჯერა, გაუხარდება შენი ნახვა“. მეც გავუმეორე, რომ ყველაფერს გავაკეთებდი, რასაც მიბრძანებდა. განა შემეძლო იმ წუთში სხვაგვარად მოვქცეულიყავი? ისევ და ისევ ვარწმუნებდი, შევასრულებ-მეთქი შენს საბოლოო სურვილს. ამას მაშინაც კი ვიმეორებდი, როცა ძალისძალად ვინთავისუფლებდი თითებს მისი გათოშილი ხელიდან.
– კი არ სთხოვო, მოსთხოვე, – დამიბარა სიკვდილის წინ, – მოსთხოვე ის, რაც კანონით გვეკუთვნის. დაე, შენ მაინც დაგიბრუნოს, რაც მე მერგებოდა, მაგრამ არ მაღირსა... მთელი სიცოცხლე არც მე და არც შენ ერთხელაც არ გაგვიხსენა და აბა შენ იცი, შვილო, რა ძვირადაც დაუსვამ.
– როგორც მეტყვი, ისე მოვიქცევი, დედა.
ეს ცარიელი სიტყვები იყო. შესრულებაზე მაშინ არც მიფიქრია, მაგრამ დედის სიკვდილის მერე, თავადაც არ ვიცი რატომ, ანაზდად უჩვეულო აზრებმა შემიპყრეს; ათასგვარი რამ წარმოვიდგინე, ვოცნებობდი, ვცხოვრობდი რაღაც გამოგონილ სამყაროში. ეს სამყარო იმედმა წარმოშვა, იმედად კი პედრო პარამო – დედაჩემის ქმარი მესახებოდა. აი, მაშინ კი გავეშურე კომალაში.
აგვისტოს თაკარა დღეები იდგა. ცხელ ქარს საპნის ხის მყრალი სუნი მოჰქონდა.
გზა ხან აღმა მიუყვებოდა, ხან – დაღმა. „იქიდან გზა მთისკენ მიდის, მერე მთას უვლის ძირში. შინიდან გასული – აღმართს უნდა აუყვე, შინისკენ მომავალი – ველზე დაეშვები“.
– რაო, როგორა თქვით, რა ჰქვია იმ სოფელს? აგერ იქ, ველზე რომ მოჩანს?
– კომალა, სენიორ.
– არ გეშლებათ? ნუთუ მართლა კომალაა უკვე?
– დიახ, კომალაა, სენიორ.
– რატომ ჩანს ეგრე გავერანებულივით?
– ცუდი დრო დაგვიდგა, სენიორ.
ეს ადგილები სულ სხვაგვარად წარმომედგინა – აქაურობა ხომ უკვე მენახა დედის მოგონებებსა და თუ მისი ნაღვლიანი მზერის მიღმა, გულიდან აღმომხდარ ოხვრასთან ერთად. მთელი სიცოცხლე დედა კომალაზე დარდობდა, ოცნებობდა იქ დაბრუნებაზე, მაგრამ ვერ აისრულა საწადელი. მის მაგივრად ახლა მე ვბრუნდები. აქაურობას დედის თვალებით ვუყურებ, ვინაიდან მან მიბოძა საკუთარი თვალები და მიბრძანა, მისი თვალებით მემზირა. „კოლიმოტესის ხიდის გაღმა იწყება შემოსული სიმინდის ყანის შეყვითლებული ზოლებით დასერილი თვალუწვდენელი მწვანე ველი, საოცრად ლამაზი! მოშორებით კი ამ სიმწვანესა და სიყვითლეს შორის თეთრად მოჩანს კომალა. ღამღამობით, სინათლეზე აკიაფებული, ლივლივს უმატებს“, – მეუბნებოდა დედა, და ამ სიტყვებს ისეთი ჩურჩულით ამბობდა, თითქოს საკუთარ თავს ესაუბრებოდა... დედა.
– მაპატიეთ ცნობისმოყვარეობა და თქვენ რაო, კომალაში საქმე გაქვთ რამე? – მომესმა ჩემი მისამართით ნათქვამი შეკითხვა.
მამის სანახავად მივდივარ-მეთქი, ვუპასუხე.
– ააა! – სიტყვა გაწელა ჩემმა თანამგზავრმა.
ისევ გავჩუმდით.
ფერდობზე ჩავდიოდით. სახედრები ფრთხებოდნენ. ჩლიქებს ქვებზე ჭახაჭუხი გაუდიოდა. აგვისტოს სიცხისგან დამძიმებული ქუთუთოები მებლიტებოდა.
– იცოცხლე, გაიხარებს ალბათ მამათქვენი, – ისევ მომესმა მხარდამხარ მომავალი კაცის ხმა, – ქეიფს გადაიხდის თქვენ პატივსაცმად. ისე კი, რამდენი წელია აქედან ყველას ფეხი აქვს ამოკვეთილი. რომც არ იყოთ მისი ვაჟიშვილი, მაინც ნასიამოვნები დარჩება, – მცირე დაყოვნების შემდეგ დაამატა ჩემმა თანამგზავრმა .
ქვემოთ ხვატით გათანგული ველი ქათქათა საბურველშემოხვეული, გამჭვირვალე ტბასავით გაწოლილიყო; გამქრქალებულ ნისლში ჩამუქებულიყო ჰორიზონტის ხაზი. ჰორიზონტს ზემოთ, ჰაერში ლივლივებდა მთაგრეხილის არათანაბარი კონტურები. მთაგრეხილს იქით კი ციალებდა უსასრულობაში განფენილი შორეთი.
– რა კაცია, რას წარმოადგენს მამათქვენი, თუ საიდუმლო არ არის?
– რა გითხრათ, არასოდეს მინახავს, მარტო ის ვიცი, რომ პედრო პარამო ჰქვია.
– აა! ჰოო! გასაგებია.
– ასე მითხრეს, პედრო პარამო ჰქვიაო.
– ა-ა! – გაურკვევლად გააგრძელა მეჯორემ.
ამ კაცს ლოს-ენვკუენტროს გზაჯვარედინზე შევხვდი, სადაც კომალასაკენ მიმავალ თანამგზავრს ვუცდიდი.
– საით გაგიწევიათ? – ვკითხე მეჯორეს.
– ველისკენ, სენიორ.
– კომალა თუ გაგიგონიათ?
– სწორედ იქით მივდივარ.
მეც უკან ავედევნე. მოვყვებოდი და ვცდილობდი როგორმე არ ჩამოვრჩენოდი, მაგრამ ისე მიალაჯებდა, ვერ ვეწეოდი. მერე თითქოს შემამჩნია, სირბილით რომ მივდევდი და ნაბიჯი შეანელა. გვერდიგვერდ მივდიოდით, ფეხაწყობილები, ლამის მხარდამხარ.
– მეც პედრო პარამოს შვილი ვარ, – მაუწყა მან.
ჩვენს თავს ზემოთ, უდაბურ ცაზე ჩხავილით გადაიფრინა ყვავების გუნდმა. გადავლახეთ მთაგრეხილი და ველისკენ დავეშვით. ცხელი ჰაერი ზევით, ზურგს უკან მოვიტოვეთ, ჩვენ კი სულ მალე