თავი პირველი
შემოდგომა, 1952 წელი
კარგი, რადგან არ იშლით, ერთ ამბავს მოგიყვებით. ოღონდ იცოდეთ, მერე კიდევ არ მთხოვოთ. უკვე გვიანია და მე და ფარის წინ დიდი გზა გვაქვს. კარგად უნდა გამოიძინო, ფარი. აბდულა, შენ იცი, როგორ მიხედავ აქაურობას, სანამ მე და შენი და შინ არ ვიქნებით. დედაშენსაც შენი იმედი აქვს. ჰო, აბა, ახლა ორივემ ყურადღებით მომისმინეთ და არ შემაწყვეტინოთ.
დიდი ხნის წინ, როცა ქვეყნად დევები, ჯინები(ჯინი – ავი სული, მაქცია, გრძნეული.
*აქ და შემდგომში ფარსი-დარის ენაზე ნათქვამ, ორიგინალში დახრილი შრიფტით გამოყოფილ სიტყვებს სქოლიოში ვურთავთ ქართულ მნიშვნელობებს (რედ. შენ.).) და გოლიათები სახლობდნენ, მაიდან საბზში, ერთ პატარა სოფელში, გლეხკაცი ცხოვრობდა. კაცს ბაბა(ბაბა – მამა.
) აიუბი ერქვა. მას დიდი ოჯახი ჰყავდა შესანახი და დღე-ღამეს შრომაში ასწორებდა. ხნავდა, მიწას აბრუნებდა, უჯიშო ფსტის ხეებს კი პირდაპირ თავს ევლებოდა. როცა არ უნდა მოგეკითხათ, ყანაში ნახავდით ცელივით წელში მოკაკულს. დაკოჟრილი ხელები დასისხლიანებული ჰქონდა, ისე იღლებოდა, რომ ღამით, სანამ ბალიშზე თავს დადებდა, უკვე ეძინა.
მოგატყუებთ, თუ ვიტყვი, რომ ასე მხოლოდ აიუბი იტანჯებოდა. მაიდან საბზში ცხოვრება ერთნაირად მძიმე იყო ყველასთვის. როგორც ამბობენ, ჩრდილოეთის მდელოებზე უფრო ხვავიანი სოფლები ყოფილა გაშენებული, მსხმოიარე ხეხილის ბაღებით, სუფთა, ყვავილების სურნელით გაჟღენთილი ჰაერით და კამკამა, ცივი, მოჩუხჩუხე წყაროებით. მაიდან საბზი კი ერთი მივარდნილი, კლდეებით გარშემორტყმული ადგილი იყო. ცხელი ქარი ხალხს ცხვირ-პირში აყრიდა მტვერსა და ქვიშას. მოკლედ, თავის სახელთან – მწვანე მინდორთან – ამ სოფელს ვერაფრით დააკავშირებდით. წყლის მოსაპოვებლად ხომ ცალკე ომი ჰქონდათ ყოველდღე გადასატანი. ყველაზე ღრმა ჭაშიც კი წყალი ფსკერზე იდგა. მდინარემდე ნახევარი დღე უნდა გევლოთ, მიხვიდოდით და ტალახიანი წყლის მეტი არაფერი შეგრჩებოდათ. ათწლიანი გვალვის შემდეგ ისიც დაშრობის პირას იყო. ასე რომ, მაიდან საბზის მკვიდრთ ორჯერ მეტი შრომა უწევდათ, რომ როგორმე ეარსებათ.
ბაბა აიუბს თავი მაინც იღბლიან კაცად მიაჩნდა, რადგან ამქვეყნად მისთვის ყველაფერზე ძვირფასი ოჯახი იყო. ცოლი უყვარდა და ხელი კი არა, ხმაც არ აუწევია არასდროს. მის რჩევებსაც ძალიან აფასებდა და სიამტკბილობით ცხოვრობდნენ. ღმერთმა ინება და იმდენი შვილი მისცა, რამდენი თითიც ჰქონდა ხელზე – სამი ვაჟი და ორი ქალიშვილი. ყველანი ძალიან უყვარდა. გოგონები სიკეთით, დამყოლი ხასიათითა და უმწიკვლო რეპუტაციით გამოირჩეოდნენ. ვაჟებმა კი მამისგან იცოდნენ პატიოსნების, მეგობრობის, სიმამაცისა და მძიმე ხვედრის უდრტვინველად ატანის ფასი; ემორჩილებოდნენ და მხარში ედგნენ ისე, როგორც ეს კარგ შვილებს მოეთხოვებათ.
აიუბს შვილები ძალიან უყვარდა, მაგრამ მაინც, მისი გულის რჩეული უმცროსი ვაჟი, სამი წლის ლურჯთვალა კაისი იყო. ბიჭმა ისეთი ეშმაკური სიცილი იცოდა, გულგრილს არავის ტოვებდა. ზღვა ენერგია ჰქონდა და გარშემომყოფთ ქანცს აცლიდა. ფეხი რომ აიდგა, სიარული ისე მოეწონა, აღარ გაჩერებულა, მთელი დღე დადიოდა და დადიოდა... ბოლოს ძილში სიარულიც დაიწყო. მძინარე წამოდგებოდა, ალიზის ქოხის კარს გაიხურავდა და მთვარის შუქში გამოხვეულ წყვდიადში უჩინარდებოდა. რასაკვირველია, მშობლები წუხდნენ. რა ეშველებოდათ, ჭაში რომ ჩავარდნილიყო, ან ის არსება რომ გადაჰყროდა გზაზე, შუაღამისას მინდვრებში რომ დაყიალებდა? რითი არ უწამლეს, რა არ სცადეს, მაგრამ არაფერმა გაჭრა. ბოლოს, როგორც იქნა, ბაბამ მარტივ გამოსავალს მიაგნო – თხას პაწაწინა ზარი მოხსნა და ბიჭს კისერზე შეაბა. ღამით, წამოიწევდა თუ არა კაისი საწოლიდან, ოჯახს ზარის ხმაზე ეღვიძებოდა. დრო გავიდა და კაისმა ძილში სიარული შეწყვიტა, მაგრამ ზარის მოხსნაზე ვერაფრით დაიყაბულეს. მუშაობით დაქანცული აიუბი სახლში რომ ბრუნდებოდა, კაისი წკარუნ-წკარუნით გამოეგებებოდა ხოლმე. ბაბა ხელში აიტაცებდა და სახლში შედიოდნენ. მერე კაისი დიდი ყურადღებით აკვირდებოდა, როგორ იბანდა ბაბა ხელებს, ბოლოს გვერდით მიუსკუპტებოდა და ვახშამსაც ერთად მიირთმევდნენ. ვახშმის შემდეგ აიუბი ჩაის წრუპავდა და თან თავისი ოჯახის ცქერით ტკბებოდა. იმ დროზე ოცნებობდა, როცა მისი შვილები დაოჯახდებოდნენ და დიდი მონაგარი ეყოლებოდათ. მაშინ კი იქნებოდა აიუბი მრავალრიცხოვანი ოჯახის ამაყი პატრიარქი.
ვაგლახ, რომ, ჩემო ფარი და აბდულა, აიუბის ბედნიერების დღეები დათვლილი იყო.
ერთ დღესაც მაიდან საბზში მთებიდან დევი ჩამოვიდა. მის ფეხქვეშ მიწა ზანზარებდა. სოფლელებმა ბარები, თოხები და ნაჯახები ადგილზე დაყარეს და სახლებში შეიკეტნენ. როდესაც დევის ნაბიჯების გამაყრუებელი ხმა შეწყდა, მაიდან საბზის ცას მისი ჩრდილი შავ ღრუბლად გადაეფარა. ამბობენ, ორი დაგრეხილი რქა ჰქონდაო თავიდან ამოჩრილი, მხრებს და ძლიერ კუდს, თურმე, შავი, ჯაგარივით თმა უფარავდა. კიდევ ამბობენ, თვალები წითლად უელავდაო. ზუსტად ვის ეცოდინება, მაგრამ ასე ამბობენ, იმ
ჩუქება
