ლურჯწვერა
„წიგნი თითქმის მხოლოდ ხმებისგან შედგება, მკვლელობის საქმესთან დაკავშირებული დაკითხვის ნარჩენებისგან და იმ სასამართლო პროცესის ფრაგმენტებისგან, რომელიც მხოლოდ წარმოსახვაში განაგრძობს არსებობას. მაგრამ თვითონ ფელიქს შაადი, მედიცინის დოქტორი და კარგა ხნის წინ გამართლებული ბრალდებული, რომელსაც თავისი მეექვსე ცოლი, როგორც ჩანს, არ მოუკლავს, მაგრამ, აშკარაა, მეშვიდე ცოლსაც დაკარგავს, დანაშაულის გრძნობით შეპყრობილი ეს უდანაშაულო კაცი, ტვინში ჩასახლებულ ხმათა ამ ღრიანცელში თითქმის არ ლაპარაკობს. მასზე სხვები ჰყვებიან: ექვსი ცოლი და ურიცხვი მოწმე, რომლებსაც კითხვებს უსვამენ ადვოკატი, პროკურორი, ნაფიცი მსაჯულები და მოსამართლეები. ყოველი მოსაუბრე გვთავაზობს ამ კაცის სახელდახელოდ შეკოწიწებულ „პორტრეტს“ (ეს კი, ფრიშის თანახმად, როგორც ცნობილია, ყველაზე მომაკვდინებელი ზიანია, რომელიც ადამიანმა ადამიანს შეიძლება მიაყენოს), თავად მას კი საკუთარი „პორტრეტი“, ეტყობა, აღარც მოეპოვება.“
რაინჰარდ ბაუმგარტი, „შპიგელი“
– ეს ჰალსტუხი თუ გეცნობათ, ბატონო შაად?
– ერთხელ უკვე მაჩვენეს.
– ეს ის ჰალსტუხია, რომელიც, როგორც თქვენც მოგეხსენებათ, გაგუდვისას გამოიყენეს. მსხვერპლი, სავარაუდოდ, უკვე გაგუდული იყო, მაგრამ მკვლელს, როგორც ჩანს, იმედი არ ჰქონდა, რომ პირში ჩატენილი ქალის საფენი იკმარებდა და ამიტომ ჰალსტუხიც იხმარა.
– მე მკვლელი არ ვარ.
– გაიგეთ ჩემი კითხვა?
– დიახ.
– თქვენია ეს ჰალსტუხი თუ არა?
– შესაძლოა...
– თქვენია თუ არა?
– ხომ გითხარით, მასთან თავს ისე ვგრძნობდი, როგორც საკუთარ სახლში-მეთქი. ერთხელ, როცა ჩამოცხა, ჰალსტუხი იქნებ მოვიხსენი კიდეც. სავსებით შესაძლებელია. მის ბინას მხოლოდ დღისით ვსტუმრობდი. ესეც გითხარით. ჰოდა, ის ჩემი ჰალსტუხი, შესაძლოა, დამრჩა კიდეც, არ არის გამორიცხული. გარეთ გასვლისას ჰალსტუხს ყოველთვის როდი ვიკეთებ. ალბათ, მასთან დამრჩა.
– ბატონო დოქტორო შაად...
– სავსებით შესაძლებელია.
– ჩვენ ხელთ გვაქვს სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის დასკვნა, რომელიც ყოველგვარ ეჭვს გამორიცხავს, ბატონო დოქტორო შაად: ეს თქვენი ჰალსტუხია.
გამართლებულია სამხილის არარსებობის საფუძველზე –
როგორ გინდა იცხოვრო ამ ფიქრით?
ორმოცდათოთხმეტი წლის ვარ.
– ესე იგი, არ გახსოვთ, ბატონო შაად, და ვერც იმას გვეტყვით, სად ბრძანდებოდით იმ შაბათ დღეს, ნაშუადღევს, როცა როზალინდე ც. ჰორნშტრასეზე, მისსავე ბინაში თქვენი ჰალსტუხით დაახრჩვეს...
ბილიარდი – აი, რა მშველის. კიი ხელში ადრინდელივით აღარ მიბორგავს, ახლა ზუსტად და რბილად ვურტყამ. ამაზე იტყვიან ხოლმე, ბურთს მიასრიალებსო. როცა ყოველ საღამოს თამაშობ, ხელიც გეწაფება და შენი თავის რწმენაც გემატება, თვით ყველაზე თამამ კომბინაციასაც კი აუღელვებლად ეკიდები. უკვე იმდენს ვახერხებ, სამ-ოთხ ბურთს ზედიზედ ვაგდებ ლუზაში. მხოლოდ მაშინ, მიზანს რომ ავაცდენ და პარტნიორის ჯერი დგება, მწვანე მაგიდასთან რომ ვდგავარ და ველი, პარტნიორი როდის შეცდება, და თან ჩემს კიის ლურჯ ცარცს ვუსვამ, აი, მაშინ ჩამესმის ისევ პროკურორის ხმა:
– როცა თქვენი მაშინდელი ასისტენტისგან შეიტყვეთ, რომ როზალინდე ც. შაბათს მოკლეს, – გამოდის, ეს ორშაბათს უნდა ყოფილიყო, კაბინეტში რომ მიხვედით – თავი ისე გეჭირათ, თითქოს არაფერი იცოდით...
– კვირას გაზეთები არ გამოდის.
– და ამიტომ არაფერი იცოდით?
– დიახ, ასეა.
– მაშ, რატომ იყო, ბატონო დოქტორო შაად, რომ თქვენს ასისტენტს მაშინვე ჰკითხეთ, როზალინდე ც. ხომ არ გაგუდესო?
– პირველი ეს ვიფიქრე.
– რაღა მაინცდამაინც გაგუდვა?
– კახპებს უმეტესწილად გუდავენ.
ბილიარდი მარტოც შეგიძლია ითამაშო. როცა მიზანს ავაცდენ და, პარტნიორი რომ მყავდეს, წესით, მისი ჯერი უნდა დადგეს, სამივე ბურთს ხელით მივფანტ-მოვფანტავ ხოლმე, უმისამართოდ და ისე ღონივრად, რომ მაგიდას სულ ლაწალუწი გაუდის: პარტნიორის როლს შემთხვევას ვაკისრებ. ეშმაკობა არ მიყვარს. ან რა აზრი ექნებოდა: ვჯერდები ნებისმიერ პოზიციას, რომელიც ბურთების გაჩერების შედეგად წარმოიქმნება.
– რატომ ცრუობთ? ვერაფერი, რასაც ახლა ამბობთ, ალიბის მაგივრობას ვერ გაგიწევთ. რატომ არ გინდათ, ბოლოს და ბოლოს, დანაშაული აღიაროთ?
როცა ვიცი, ჩემი ბურთი საით გაგორდება, და დაკვირვებით ვუმიზნებ, მარცხენა ხელი, რომელსაც დარტყმისთვის კი არა, კიის საყრდენად ვხმარობ, ოდნავაც არ მიკანკალებს.
– კი მაგრამ, ბატონო დოქტორო შაად, დაკრძალვაზე რატომღა არ წაბრძანდით? დროის იმ მონაკვეთში სასწრაფო დახმარება არავისთვის აღმოგიჩენიათ, ხელს არაფერი გიშლიდათ. აქაც ცრუობთ! თქვენს კაბინეტში დარჩით და გასინჯეთ ჰეპატიტის იოლი ფორმით დაავადებული პაციენტი, მანამდე კი კარგა დიდხანს ესაუბრეთ ტელეფონით რომელიღაც სამოგზაურო ბიუროს. განა უცნაური არ არის, ბატონო დოქტორო შაად, რომ იმ დღეს, თუმცა ციურიხში იყავით, დაკრძალვაზე არ მიხვედით? ბოლოს და ბოლოს, როზალინდე ც. ერთ დროს ხომ მეუღლედ გეკუთვნოდათ...
დროდადრო, როცა თამაშის იშტაზე არ ვარ, როცა სულ უბრალო სამკუთხა კომბინაციასაც ვერ ვაბამ თავს,
ჩუქება
