ჩემოდანი -
შესავალი საპასპორტოში ის ძუკნა მეუბნება:
– თითოეულ წამსვლელზე სამი ჩემოდანია. ასეთია დადგენილი ნორმა. არსებობს სამინისტროს საგანგებო განკარგულება.
შეკამათებას აზრი არ ჰქონდა. თუმცა, რა თქმა უნდა, შევეკამათე:
– მხოლოდ სამი ჩემოდანი?! დანარჩენ ნივთებს რა ვუყო?
– მაგალითად?
– მაგალითად, სარბოლო მანქანების მოდელების კოლექციას?
– გაყიდეთ, – მიპასუხა დაუფიქრებლად.
მერე წარბები შეკრა და დაამატა:
– უკმაყოფილების შემთხვევაში დაწერეთ განცხადება.
– კმაყოფილი ვარ, – ვპასუხობ.
ციხის მერე ყველაფრით კმაყოფილი ვიყავი.
– ჰოდა, ცოტა მორიდება იქონიეთ...
ერთ კვირაში უკვე ნივთებს ვალაგებდი და აღმოჩნდა, რომ მხოლოდ ერთი ჩემოდანი გავავსე.
საკუთარი თავის ცოდვით ვიწვოდი. მე ხომ ოცდათექვსმეტი წლისა ვიყავი. აქედან, თვრამეტი წელი მუშაობაში გავატარე. რაღაცას ვშოულობდი, ვყიდულობდი. მეგონა, საკუთრებაც გამაჩნდა. შედეგი კი ერთადერთი ჩემოდანი იყო. თანაც საკმაოდ მოკრძალებული ზომისა. გამოდის, ღატაკი ვიყავი? რატომ მოხდა ასე?!
წიგნები? თუმცა, ძირითადად, აკრძალული წიგნები მქონდა, რომელთაც საბაჟოზე არც გამატანინებდნენ. ავდექი და, ეგრეთ წოდებულ არქივთან ერთად, ახლობლებს დავურიგე.
ხელნაწერები? დიდი ხანია, საიდუმლო გზებით გავაგზავნე დასავლეთში.
ავეჯი? საწერი მაგიდა საკომისიოში ჩავაბარე. სკამები მხატვარმა ჩეგინმა წაიღო, რომელიც მანამდე ყუთებზე იჯდა. დანარჩენი გადავყარე.
აი, ასე წავედი ერთი ჩემოდნით. ფანერის, ნაჭერგადაკრული ჩემოდნით, რომელსაც კუთხეებში ნიკელის სამაგრები ჰქონდა. საკეტი არ მუშაობდა. ავდექი და ტრუსის რეზინით შევკარი.
ოდესღაც პიონერთა ბანაკს ვესტუმრე ამ ჩემოდნით. სახურავზე მელნით ეწერა: „უმცროსი ჯგუფი. სერიოჟა დოვლატოვი“. იქვე ვიღაცას ხუმრობით მიეჯღაბნა „მძღნერიჭამია“. ნაჭერი გახეული იყო. ალაგ-ალაგ სახურავს შიგნიდან ფოტოები ჰქონდა აწებებული. როკი მარჩიანო, ლუი არმსტრონგი, იოსიფ ბროდსკი, ლოლობრიჯიდა – გამჭვირვალე ტანსაცმელში. მებაჟე ფრჩხილებით ცდილობდა ლოლობრიჯიდას ახევას. ბოლოს და ბოლოს, ცოტათი დაკაწრა.
ბროდსკის არც შეხებია. მხოლოდ იკითხა – ეს ვინააო? შორეული ნათესავია-მეთქი, ვუპასუხე.
თექვსმეტ მაისს იტალიაში ამოვყავი თავი. ვცხოვრობდი რომის სასტუმრო „დინაში“. ჩემოდანი საწოლის ქვეშ მოვათავსე.
ცოტა ხანში მცირე ჰონორარი მივიღე რუსული ჟურნალებიდან. შევიძინე ცისფერი სანდლები, ფლანელის ჯინსი და ოთხი ტილოს პერანგი. ჩემოდანი არც გამხსენებია.
სამი თვის შემდეგ შეერთებულ შტატებში გადავბარგდი, ნიუ-იორკში. თავიდან სასტუმრო „რიოში“ ვცხოვრობდი, მერე – ფლაშინგში, მეგობრებთან. ბოლოს ნორმალურ რაიონში ვიქირავე ბინა. ჩემოდანი კედლის კარადის კუთხეში დავდე. ტრუსის თოკი არც კი გამიხსნია.
ოთხი წელი გავიდა. აღდგა ჩემი ოჯახი. ჩვენი ქალიშვილი ამერიკელ გოგონად იქცა. შეგვეძინა ბიჭუნა. წამოიზარდა და გაცელქდა. ერთხელ მოთმინებიდან გამოსულმა ჩემმა ცოლმა უყვირა:
– ახლავე შედი კარადაში!
ბიჭუნამ სამი წუთი გაატარა იქ. მერე გამოვუშვი და ვეკითხები:
– შეგეშინდა? იტირე?
ის კი მეუბნება:
– არა. ჩემოდანზე ვიჯექი.
აი, მაშინ გამოვიღე ჩემოდანი და გავხსენი. ჩემოდანში კარგად შენახული ორბორტიანი კოსტიუმი იდო, რომელიც ინტერვიუების, სიმპოზიუმების, ლექციების, სადღესასწაულო მიღებებისათვის მქონდა გათვალისწინებული. მგონი, ნობელის პრემიის ცერემონიალისთვისაც გამომადგებოდა. იქვე პოპლინის პერანგი და ქაღალდში გახვეული ფეხსაცმელი ეწყო. ქვემოთ – ხელოვნური ბეწვით გაწყობილი ველვეტის ქურთუკი, წავის ბეწვის ზამთრის ქუდი, სამი წყვილი კრეპის ფინური წინდა, მძღოლის ხელთათმანები და ბოლოს – ოფიცრის ტყავის ქამარი.
ჩემოდნის ძირზე ოთხმოცი წლის მაისის „პრავდის“ გვერდი ეფინა. მსხვილი შრიფტით აწყობილი სათაური იუწყებოდა: „დიად სწავლებას – სიცოცხლე!“ ცენტრში – კარლ მარქსის ფოტო.
სკოლაში მსოფლიო პროლეტარიატის ბელადთა პორტრეტების ხატვა მიყვარდა, განსაკუთრებით – მარქსისა. მელნის გადღაბნაც კი საკმარისი იყო, უკვე ჰგავდა...
დავათვალიერე ცარიელი ჩემოდანი. ძირზე – კარლ მარქსი, სახურავზე – ბროდსკი. მათ შორის კი – დაკარგული, დაუფასებელი, უქმად გატარებული ცხოვრება.
დავხურე ჩემოდანი. შიგნით ხმაურით დაგორავდნენ ნაფტალინის ბურთულები. ნივთები გროვად ეყარა სამზარეულოს მაგიდაზე. აი, ყველაფერი, რაც ოცდათექვსმეტ წელიწადში დავაგროვე, სამშობლოში გატარებული სიცოცხლის მანძილზე. გავიფიქრე – ნუთუ, ესაა ყველაფერი? და პასუხიც გავეცი – ჰო, ესაა.
და, აი, უცებ მოგონებები მომაწვა. ისინი აქამდე, ალბათ, ამ უბადრუკი ძონძების ნაკეცებში იმალებოდნენ. ახლა კი, თავი წამოყვეს მოგონებებმა, რომლებსაც ასე დავარქმევდი – „მარქსიდან ბროდსკიმდე“. ან, თუნდაც – „რა მოვიპოვე“. ანდა, ვთქვათ, უბრალოდ – „ჩემოდანი...“
თუმცა, როგორც ყოველთვის, შესავალი გამიგრძელდა...