I
„ჟრიამულმა სენ სიულპისის ეკლესიაში დააბრუნა; მგალობელთა გუნდი შენობიდან გადიოდა; ეკლესია იკეტებოდა. კარგი იქნებოდა, მელოცაო, გაიფიქრა, – სკამზე ჯდომას და ოცნებას ეს აჯობებდა; მაგრამ ლოცვა? ეს არ მსურს; მხიბლავს კათოლიციზმი, მისი საკმევლითა და ცვილით გაჟღენთილი ატმოსფერო, გარშემო ვუვლი, ცრემლებამდე შემძრავს ხოლმე მისი ლოცვები, თავით ფეხამდე ჟრუანტელი მივლის ფსალმუნებისა და გალობის მოსმენისას. საკუთარი ცხოვრება მეზიზღება, საკუთარი თავი მომბეზრებია, მაგრამ ეს ჯერ კიდევ არ არის საკმარისი იმისათვის, რომ ახალი არსებობა დავიწყო! და კიდევ... და კიდევ... თუ ეკლესიებში ყოფნისას ავღელდები ხოლმე, როგორც კი შენობას ვტოვებ, ისევ ისეთი უემოციო და უგრძნობელი ვხდები. სიმართლე ითქვას, – განაგრძობდა ფიქრს ფეხზე წამომდგარი, ეკლესიაში წირვაზე დამსწრე რამდენიმე ადამიანის უკან მიაბიჯებდა მეკარის მიერ გამოღებული კარისკენ, – სიმართლე ითქვას, თავაშვებული ცხოვრებისგან გაუხეშებული და გაჭვარტლული გული მაქვს, რომელიც აღარაფრად ვარგა“.
ჟ. კ. იუისმანსი, „გზად“
ჩემი ნაღვლიანი ახალგაზრდობის წლების კომპანიონი და ერთგული მეგობარი იუისმანსი(ჟორის-კარლ იუისმანსი (შარლ მარი ჟორჟ იუისმანსი, 1848-1907) – ფრანგი მწერალი და ხელოვნების კრიტიკოსი, გონკურის აკადემიის პირველი პრეზიდენტი. ) იყო. მასში ეჭვი არასოდეს შემპარვია, არასოდეს მიცდია მისი მიტოვება, არც სხვა თემის შერჩევა; შემდეგ, 2007 წლის ივნისის ერთ ნაშუადღევს, რომელსაც ასე ველოდი, გათვალისწინებული ვადების ამოწურვისა და ცოტათი გადაცილების მერეც კი, პარიზი IV-სორბონის ჟიურის წინაშე ჩემი სადოქტორო თემა დავიცავი: ჟორის-კარლ იუისმანსი, ანუ გვირაბიდან გამოსვლა. მეორე დილიდანვე (ან შესაძლოა, იმავე საღამოდან, დარწმუნებით ვერაფერს ვიტყვი, იმიტომ რომ დისერტაციის დაცვის საღამოს მარტო ვიყავი და საკმაოდ ნასვამიც), მივხვდი – ეს-ესაა დასრულდა ჩემი ცხოვრების ნაწილი, რომელიც შესაძლოა, საუკეთესოც კი იყო.
ასეთი ბედი ეწევა ყველას ჩვენს ჯერ კიდევ დასავლურ და სოციალ-დემოკრატიულ საზოგადოებებში სწავლის დასრულების შემდეგ, მაგრამ უმრავლესობა ამას მაშინვე არ ან ვერ აცნობიერებს, რადგან ისინი მოუნუსხავს ფულის შოვნის სურვილს, ან, მათგან ყველაზე პრიმიტივები – სავარაუდოდ, მომხვეჭელობას; მათ განუვითარდათ ყველაზე მძაფრი დამოკიდებულება ზოგიერთი სახეობის პროდუქციისადმი (ასეთები უმცირესობაში არიან; უმრავლესობა, უფრო დაფიქრებული და დინჯი, უბრალოდ მოხიბლულია ფულით, „დაუღალავი პროტევსით(პროტევსი – ბერძნულ მითოლოგიაში ზღვის ღვთაება, პოსეიდონის ქვეშევრდომი. შეეძლო, ნებისმიერი არსების სახე მიეღო სურვილისამებრ და წინასწარმეტყველების უნარითაც იყო დაჯილდოებული. )“), ასევე აჯადოებთ თავის გამოჩენის სურვილი, რათა შესაშური სოციალური ადგილი დაიკავონ საკუთარი წარმოდგენით შექმნილ სამყაროში, რომელიც კონკურენტულად მიაჩნიათ; მათ ენთუზიაზმს ზურგს უმაგრებს სხვადასხვა კერპის გაღმერთება: სპორტსმენების, მოდისა თუ ინტერნეტპორტალების შემქმნელების, მსახიობებისა და მოდელების.
ამგვარი სქემიდან სრულიად ამოვარდნილი ვიყავი მთელი რიგი ფსიქოლოგიური მიზეზების გამო, რომელთა გაანალიზებისთვის არც კომპეტენცია მყოფნის და არც სურვილი მაქვს. 1866 წლის 1 აპრილს თვრამეტი წლის ჟორის-კარლ იუისმანსმა თავისი სამსახურეობრივი კარიერა დაიწყო მეექვსე თანრიგის მოსამსახურედ შინაგან და რელიგიის საქმეთა სამინისტროში. 1874 წელს გამოაქვეყნა პროზაული ლექსების პირველი კრებული, „საკანფეტე სანელებლებით“, რომლის გამოსვლას დიდი გამოხმაურება არ მოჰყოლია, თუ არ ჩავთვლით თეოდორ დე ბანვილის მეგობრულ სტატიას. როგორც თავად ხვდებით, ლიტერატურის სამყაროში მის შემობიჯებას აურზაური სრულებით არ გამოუწვევია.
ასევე ჩაიარა ადმინისტრაციულმა მოღვაწეობამ და ცხოვრებამაც. 1893 წლის 3 სექტემბერს საპატიო ლეგიონის ორდენი გადასცეს, როგორც დამსახურებულ სახელმწიფო მოღვაწეს. 1898 წელს პენსიაზე გავიდა პირადი თხოვნის საფუძველზე და ასე დასრულდა მისი ოცდაათწლიანი რუტინული მოღვაწეობა სახელმწიფო სამსახურში. მაგრამ, მუშაობის მიუხედავად, მაინც პოულობდა დროს წიგნების დასაწერად, რომლებიც საუკუნეზე მეტი ხნის შემდეგ წავიკითხე და მათი ავტორი მაშინვე ჩემს მეგობრად ვიგულე. ბევრი, შესაძლოა მეტისმეტად ბევრი რამ დაწერილა ლიტერატურის შესახებ (და როგორც ამ სფეროში უნივერსიტეტში განათლებამიღებულს, ამის თქმის სხვაზე მეტი უფლება მაქვს). ლიტერატურა არის art majeur იმ დასავლეთისათვის, ჩვენ თვალწინ რომ ამთავრებს სიცოცხლეს, ხოლო მისი სპეციფიკურობის განსაზღვრა ძნელი სრულებით არ გახლავთ. ლიტერატურის დარად მუსიკასაც შეუძლია გადმოსცეს მღელვარება, ემოციური აფორიაქება, სევდა ან აბსოლუტური ექსტაზი; ლიტერატურის მსგავსად მხატვრობასაც შეუძლია ასახოს აღტაცება, ახალი თვალით დანახული სამყარო. მაგრამ მხოლოდ ლიტერატურას ძალუძს გაგრძნობინოთ, როგორ უკავშირდებით სხვა ადამიანის გონებას, მთლიანობაში აღიქვამთ მის სუსტ და ძლიერ მხარეებს, მის საზღვრებს, მის სიმდაბლეებს, მის აკვიატებულ იდეებს, მის რწმენა-წარმოდგენებს; ყველაფერ იმას, რაც მას აღელვებს, აინტერესებს, აღაგზნებს ან ზიზღს ჰგვრის. მხოლოდ ლიტერატურას ძალუძს, საშუალება მოგცეთ აწ უკვე გარდაცვლილის გონებას ყველაზე უფრო პირდაპირი, სრულყოფილი და სიღრმისეული გზით დაუკავშირდეთ, რასაც ვერც კი შეედრება თუნდაც დიდი ხნის მეგობართან საუბარი – როგორი ხანგრძლივი და მტკიცეც უნდა იყოს მეგობრობა, საუბარში არასოდეს იტყვი იმას, რასაც მხოლოდ ცარიელ ფურცელს
ჩუქება
