უვერ-ტურა ამ წიგნის იდეა ჩვენ არ გვეკუთვნის და ქართული ფეხბურთის შესახებ წიგნის დაწერა ერთმა ლონდონელმა გამომცემელმა ჯერ კიდევ რამდენიმე წლის წინ შემომ- თავაზა. თუმცა მაშინ ჩემი მომავალი წიგნის შესახებ მხო- ლოდ ის ვიცოდი, რომ მისი სათაური იქნებოდა ფრაზა, რომელიც ქართული ფეხბურთის მთავარ გამარჯვებას უკავშირდება.
1981 წლის 13 მაისს, დილით, ისტორიის გაკვეთილზე, ჩვენმა ძვირფასმა მასწავლებელმა, გვარად ქუთათელაძემ (სანამ ახალი მასალის ახსნას დაიწყებდა), პირდაპირ გვკითხა თუ რას ვფიქრობდით იმდღევანდელი მატჩის შესახებ თბილისის „ დინამოსა “ და იენის „ კარლ ცაისს “ შორის. ქალბატონი ეთერი ჭკვიანი ქალი იყო და იცოდა, რომ ამ საკითხის მოგვარების გარეშე, იმ დღეს სხვა თე- მებზე საუბარს უბრალოდ აზრი არ ჰქონდა, რადგან მთე- ლი საქართველო და მათ შორის ჩვენც, მხოლოდ ევროპის თასების მფლობელთა თასის ფინალზე ვფიქრობდით.
ზოგმა თქვა, ნაღდად მოვიგებთო, ზოგმა გაგვიჭირ- დებაო და ზოგმაც – უეჭველში ვაგებთო. ადგა ადრეულ- ასაკშივედაბრძენებული ერეკლე გრიგოლია და იქით ჰკითხა მასწავლებელს, – თქვენ რას გვეტყვითო. ქალ- ბატონმა ქუთათელაძემაც პირდაპირ გვიპასუხა, – დღეს ნამდვილად ვიგებთო, მაგრამ ერეკლე გრიგოლია მაინც
არ მოეშვა და რატომო – გადაეკიდა. რამდენიმე ობიექ- ტური და სუბიექტური მიზეზი არსებობს და ყველა რომ ჩამოგითვალოთ, გაკვეთილიც დამთავრდება და ამიტომ მხოლოდ ერთს გეტყვითო (გრიგოლიას რომ დროის გაყ- ვანაც უნდოდა პროგნოზების მოსმენის გარდა, ადვილი მისახვედრი იყო და ასეთ მარტივ ხრიკს, ასე ადვილად, აბა ვინ წამოეგებოდა).
პასუხის მოლოდინში კი ყველანი მონდომებით გავი- ნაბეთ, რადგან ჩვენს ისტორიის მასწავლებელს ისე- დაც ყოველთვის ყურადღებით ვუსმენდით ხოლმე და იმ შეკითხვის პასუხი კი განსაკუთრებით გვაინტერესებდა. მან თქვა ჩვენი მოსალოდნელი გამარჯვების მარტივი და იმავდროულად გენიალური მოტივაცია – საქართველოს ისტორია არის უთანაწორო ბრძოლების თავგადასავალი და ქართველები ყოველთვის უმცირესობაში იყვნენ და ასე ებრძოდნენ მათზე გაცილებით მრავალრიცხოვან მტრებს და თუ დღეს თერთმეტ ქართველს დაუპირისპირდება მხოლოდ თერთმეტი გერმანელი, ჩვენი ფეხბურთელები აუცილებლად გაიმარჯვებენო. მერე უცებ გაიღიმა და ჩვენ გვკითხა – ნამდვილად იცით, რომ ისინიც თერთმეტ- ნი იქნებიანო?
მთელმა კლასმა ერთხმად და სიხარულით ვუპასუხეთ, რომ ფეხბურთში აკრძალულია მეტი ფეხბურთელის გა- მოყვანა და მოედანზე ორივე გუნდს თანაბარი რაოდენო- ბის ფეხბურთელი უნდა ჰყავდეს.
ვითომ არ იცოდა მანამდე და მხოლოდ ახლა გაიგო, ისე დაგვაიმედა, – მაშინ აუცილებლად მოვიგებთო და მთელმა კლასმაც ისე ვიხუვლეთ, თითქოს ცხონებულ და- რასელიას უკვე გატანილი ჰქონდა თავისი გადამწყვეტი და ისტორიული გოლი „ კარლ ცაისის “ კარში.
მართალია მერე (წლების შემდეგ) აღმოვაჩინეთ, რომ თერთმეტ ქართველს ნებისმიერ ისეთ გუნდთან წაგე- ბაც შეუძლია, სადაც ასევე ზუსტად თერთმეტი ფეხ- ბურთელი თამაშობს და ისიც გავარკვიეთ, რომ საქარ- თველოს ისტორიაში ისეთი ბრძოლებიც ყოფილა, ჩვენზე მცირერიცხოვან მოწინააღმდეგესთანაც რომ დავმარ- ცხებულვართ, მაგრამ სათაური „ თერთმეტი ქართველი “ დასაწყისში მართლა მომწონდა. თავიდან ასე დავარქვი კიდეც ამ წიგნს და მხოლოდ ამ წიგნის წერისას მივხვდი, რომ ფაშისტური თუ არა, ცოტა არადემოკრატიულ და არასამართლიან სათაურს ჰგავდა, რადგან ისიც გამახ- სენდა, რომ იმ მთავარი ქართული გამარჯვების მთავარ გმირებს შორის არაქართველებიც იყვნენ. პირველი საპა- სუხო გოლი გერმანელებს წარმოშობით ოსმა ვლადიმერ გუცაევმა გაუტანა და გადამწყვეტი ბურთი კი აფხაზეთში დაბადებულმა და გაზრდილმა ვიტალი დარასელიამ შეაგ- დო.
ამიტომაც მოგვიანებით სათაური შევცვალე, მაგრამ სანამ ეს წიგნი დაიწყება, მინდა კიდევ ერთი ისტორიის გახსენება, რომელიც აგრეთვე ამ წიგნის იდეას უკავშირ- დება და მაშინ, რამდენიმე წლის წინ, როცა მისი დაწერა შემომთავაზეს, იმ ლონდონურ გამომცემლობაში, საბჭოს განხილვაზეც დამიბარეს. განხილვამდე გამაფრთხილეს, რომ გამომცემლობის რამდენიმეწევრიან საბჭოს ჩემგან უნდა მოესმინა მიზეზი (ან მიზეზები) იმისა თუ რატომ ვთვლი, რომ ქართველი ფეხბურთელები და ქართველი გულშემატკივრები მათ შესახებ წიგნის დაწერას იმსა- ხურებენ. მთელი ღამე რა დამაძინებდა (შესაბამის არგუ- მენტებზე ფიქრში), მაგრამ გამთენიისას მხოლოდ იმას მივხვდი, რომ ვერაფრით გავაკვირვებდი ინგლისელებს, რომლებიც დარწმუნებულები არიან, რომ მათ არა მხო-
ლოდ ფეხბურთი შექმნეს და სამყაროს აჩუქეს, თვითონ ეს სამყაროც მათი შექმნილია.
დილისკენ იმასაც მივხვდი, რომ ჩემი ნებისმიერი არ- გუმენტი შეიძლება მხოლოდ ღიმილისმომგვრელი ყო- ფილიყო ინგლისელებისთვის და ამიტომაც გადავწყვიტე, მათთვის დამესწრო და თვითონვე დავიწყე ხუმრობით, რომელიც
ჩუქება
