„უკეთესი სამყაროს“ შემოქმედი
ჯონ რონალდ რუელ ტოლკინი... „50 წიგნის“ პროექტიც დაასრულა ჩვენმა გამომცემლობამ, „49 წიგნის“ სერიის ნახევარზე მეტიც უკვე გამოსულია და ამიტომ მეც, უკვე რამდენიმე ათეული საპრეზენტაციო სტატიისა თუ წინასიტყვაობის დაწერის სიამოვნება მხვდა წილად, მაგრამ სრული გულწრფელობით შემიძლია ვთქვა: დღეს ჩემ წინაშე ყველაზე საფრთხილო და დელიკატური ამოცანა დგას! ალბათ, არც ერთ დიდ მწერალს არ ჰყოლია იმდენი თაყვანისმცემელი, რამდენიც ტოლკინს. ყოველ შემთხვევაში, ისე „ორგანიზებული“ და თავდადებული, როგორიც „ტოლკინისტები“ არიან.
ერთმა ინგლისელმა ჟურნალისტმა სარკასტულად, მაგრამ ნამდვილად სწორად აღნიშნა: „არც ერთ მწერალს არ დაუსაქმებია იმდენი ადამიანი, რამდენიც ტოლკინს და ასევე არც ერთ მწერალს არ მოუცდენია სისულელეებზე იმდენი ადამიანი, რამდენიც ტოლკინს“, - ის პირველ შემთხვევაში მისი წიგნების გრანდიოზული ტირაჟების გამოცემაზე, ეკრანიზაციაზე თუ „ტოლკინისტებისთვის“ განკუთვნილი ატრიბუტიკის წარმოებაზე დასაქმებულ ათასობით ადამიანს გულისხმობდა, ხოლო მეორეში - იმ ადამიანთა უზარმაზარ არმიას მსოფლიოში, რომლებიც მთელ თავისუფალ დროს (ზოგჯერ კი, მთელ დროს) ტოლკინის სამყაროში ატარებენ: თამაშობენ პროფესორის (ასე მოიხსენიებენ ტოლკინს) მიერ აღწერილ მოვლენებს როგორც კომპიუტერში, ასევე ცოცხლად, მწერლის მიერ აღწერილი კოსტიუმებითა და იარაღით; ურთიერთობენ სოციალურ ქსელში; მსჯელობენ პროფესორის მიერ არაღწერილ ამბებზე, ანუ „სინამდვილეში“ რა და როგორ მოხდა; ზოგიერთი ელფებისა თუ სხვათა, ტოლკინის მიერ გამოგონილი ენების „მეცნიერულ შესწავლას“ შეუდგა; ზოგი (არაინგლისურენოვან ქვეყნებში) ჯერ კიდევ უთარგმნელ მოთხრობას თარგმნის ისე, რომ ინგლისური არ იცის, მაგრამ მაინც ჯახირობს ლექსიკონით და შემდეგ თანამემამულე ტოლკინისტებს აცნობს თავის ნაღვაწს...
რუსეთში ასეთი ამბავიც იყო: 2002 წელს ჩატარებული მოსახლეობის საყოველთაო აღწერისას რამდენიმე ათასმა ადამიანმა ეროვნების აღმნიშვნელ გრაფაში „ელფი“ ან „ჰობიტი“ ჩაწერა! ალბათ, სხვაგანაც მოხდებოდა ასე, უბრალოდ, ეთნიკურ წარმომავლობას აღარსად აღნიშნავენ ცალკე გრაფაში.
...შესაძლოა, ეს ადამიანის თანდაყოლილი მისწრაფების - „უკეთეს სამყაროში ყოფნის სურვილის“ ილუზიური განხორციელებაა...
ძალიან ვფრთხილობ წერისას - არ მინდა ქართველი „ტოლკინისტები“ გავაბრაზო (ჩვენშიც არიან უკვე), ამიტომ ცოტა რამ „ნეიტრალურ“ ამბებზე ვთქვათ: მწერლის ბიოგრაფიაზე, მის პირველ ნაწარმოებებზე და ა.შ.
ტოლკინი ინგლისელი მწერალი და სულით ხორცამდე ინგლისელი ჯენტლმენია, თუმცა, ის სამხრეთ აფრიკაში დაიბადა, მაშინ ჯერ კიდევ „დამოუკიდებელი ორანჟის სახელმწიფოს“ დედაქალაქ ბლუმფონტეინში, 1892 წელს (ათი წლის შემდეგ, გმირული წინააღმდეგობის მიუხედავად, ორანჟი, ჰოლანდიელი მოახალშენეების - ბურების მიერ შექმნილ მეორე რესპუბლიკასთან - ტრანსვაალთან ერთად, ბრიტანეთის იმპერიამ მიიერთა, დღეს კი იქ სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკაა). მამამისი იქ მდებარე ინგლისური ბანკის მოხელე იყო და პირველი ვაჟის დაბადებამდე რამდენიმე თვით ადრე ჩავიდა აფრიკაში.
ოთხი წლის იყო მომავალი მწერალი, როდესაც მამა ციებ-ცხელებისგან გარდაეცვალა და დედამისი ორ პატარასთან ერთად (უკვე მეორე ვაჟიც ჰყავდა, ორი წლისა) იძულებული გახდა, ინგლისში დაბრუნებულიყო. ძალიან მძიმე ცხოვრება ელოდა მეიბლ ტოლკინს სამშობლოში: მშობლები და ნათესავები უბრად ჰყავდა, რადგან თავიდანვე ეწინააღმდეგებოდნენ მის ქორწინებას, თან დიაბეტი ტანჯავდა - მუშაობას ამის გამოც ვერ ახერხებდა და პატარების გამოც... ბირმინგემთან ახლოს დასახლდნენ. იქ ძალიან რელიგიური გახდა, მალე კათოლიკური სარწმუნოებაც მიიღო, რამაც საბოლოოდ მოუჭრა ანგლიკანი მშობლების სახლში მისასვლელი გზა.
შვილებიც ასე - ღრმად მორწმუნეებად გაზარდა და ჯონ ტოლკინის სამწერლო მომავალშიც იქნებ ამან ითამაშა გადამწყვეტი როლი (სხვათა შორის, მწერალი ცხოვრების ბოლომდე ღრმად მორწმუნე ადამიანად დარჩა): ჯერ მხოლოდ ოთხი წლისა იყო, რომ დედამ ლათინურის სწავლება დაუწყო და წარმატებითაც. მალე კი როგორც ინგლისურად, ისე ლათინურად კითხვასაც ახერხებდა.
დედა 34 წლის ასაკში გარდაიცვალა - დიაბეტი მაშინ უკურნებელი სენი იყო. სიკვდილის წინ 12 და 10 წლის ბიჭებზე მზრუნველობა ბირმინგემის კათოლიკური ეკლესიის მოძღვარს, ფრენსის მორგანს სთხოვა. ამ დროს ჯონი უკვე სწავლობდა „მეფე ედვარდის სკოლაში“, სადაც ძველ ენებს ეუფლებოდა. მორგანმა კიდევ უფრო გაუღვივა სიყვარული ფილოლოგიისა და ლინგვისტიკისადმი და 18 წლისაც არ იყო, როდესაც ძირითადი ევროპული ენების გარდა, ძველი ინგლისური, უელსური, ფინური, ძველი ნორვეგიული, გოთური და გადაშენებული პრუსიული ენაც კი იცოდა (ენების შესწავლა მერეც განაგრძო და საბოლოოდ ის რამდენიმე ათეულ(!) ენას ფლობდა). სხვათა შორის, მის მიერ შექმნილი „ელფური ენები“, როგორც ამბობენ, სწორედ ფინურსა და ძველ უელსურს ეფუძნება.
ძალიან ძნელია ორიოდე გვერდში ჩავატიოთ იმ უცნაური, მიმზიდველი და რაც მთავარია, ისედაც ვეებერთელა და თანაც მუდმივად ცოცხალი და თითქოს განახლებადი სამყაროს შექმნის ამბავი. მხოლოდ იმას ვიტყვით, რომ, როგორც ამბობენ (და როგორც ბევრი შედევრი მანამდეც და მერეც), ტოლკინის პირველი ნაწარმოები „შემთხვევით“ დაიბადა: ის პირველად 1937 წელს გამოიცა და როგორც ამბობენ, მწერალმა თავისი შვილებისთვის გამოგონილი ზღაპრიდან
ჩუქება
