მისნის ღამე

მისნის ღამე
 დიდხანს ვიავადმყოფე. საავადმყოფოდან ჩემი გამოწერის დღე რომ მოახლოვდა, სიარული ლამის დავიწყებული მქონდა, მგონი, ისიც კი აღარ მახსოვდა, ვინ და რა ვიყავი. „თავს ძალა დაატანე,“ - მითხრა ექიმმა, - „არ შეეპუო და სამ-ოთხ თვეში ჩვეულ ცხოვრებას დაუბრუნდები“. არ დავუჯერე, მაგრამ მის რჩევას მაინც მივდიე. ექიმებს სასიკვდილოდ ვყავდი გადადებული და ახლა, როცა მათ ყველა პროგნოზი გავუცრუე და რაღაც იდუმალი ძალის მეოხებით სიკვდილს გადავურჩი, სხვა რა დამრჩენოდა? უნდა მერწმუნა, რომ მთელი ცხოვრება წინ მქონდა.

მოკლე-მოკლე გასეირნებებით დავიწყე. სახლს ერთ-ორ კვარტალზე მეტად არ ვშორდებოდი და მალევე შინ ვბრუნდებოდი. ოცდათოთხმეტი წლის ვიყავი, მეტის კი არა, მაგრამ ავადმყოფობამ დამაბერა და დამაჩაჩანაკა; იმ მოხუცებივით დავდიოდი, ნაბიჯი რომ ერევათ ხოლმე, წინ თუ არ დაიხედეს. ასე ჩანჩალის დროსაც კი თავში უცნაურ სიმსუბუქეს ვგრძნობდი, თითქოს ტვინში რაღაც გაყვანილობა გამდიოდა, რომლის მავთულებიც ერთმანეთში აბურდულიყო და სხეულს არეულ სიგნალებს აძლევდა. სამყარო თვალწინ მიელავდა, სადღაც მიცურავდა, როგორც დატალღულზედაპირიან სარკეში არეკლილი გამოსახულებები. საკმარისი იყო, რამეს ჩავკვირვებოდი - ვთქვათ, ქალის ცისფერ შარფს ან მანქანის ფარების წითელ შუქს, - ფერთა სიუხვიდან მისი გამორჩევა მეცადა, რომ გამოსახულება თვალწინ მემსხვრეოდა, წყლიან ჭიქაში ჩაწვეთებული საღებავივით ირეოდა და ქრებოდა. ყველაფერი თრთოდა და კრთოდა, სხვადასხვა მიმართულებით მიქროდა. პირველი რამდენიმე კვირა იმის თქმაც კი მიჭირდა, სად მთავრდებოდა ჩემი სხეული და სად იწყებოდა დანარჩენი სამყარო. კედლებს ვეხლებოდი, სანაგვეებს ვაყირავებდი, სასეირონოდ გამოყვანილი ძაღლების საბელებს ვედებოდი, ქარში მოფრიალე გაზეთებში ვეხვეოდი, უსწორეს ტროტუარებზე ვბორძიკობდი. მთელი ცხოვრება ნიუ-იორკში გავატარე, მაგრამ მის ქუჩებს და გამვლელ-გამომვლელს ალღოს ვეღარ ვუღებდი და ყოველ ჯერზე, როცა სასეირნოდ გავდიოდი, თავს ისე ვგრძნობდი, როგორც უცხო ქალაქში დაკარგული კაცი.

იმ წელს ზაფხული ადრე დადგა. ივნისის პირველივე კვირის ბოლოს მძიმე, დახუთული, დამთრგუნველი ამინდი დაიჭირა: ცას დღითიდღე მომწვანო ნაღვლისფერი ერეოდა, ჰაერში ნაგვისა და გამონაბოლქვის სიმყრალე ტრიალებდა, ყოველი აგური, ასფალტის ყოველი ფილა სიმხურვალეს გამოსცემდა, მე კი თავს ვაიძულებდი, ყოველ ცისმარე დღეს კიბე ჩამევლო და ქუჩაში გავსულიყავი. თავში გამჯდარი ბურანი თანდათანობით მეწმინდებოდა, ძალ-ღონე ნელ-ნელა მიბრუნდებოდა. ახლა უკვე შემეძლო, უფრო მოშორებულ კვარტალებამდეც მევლო. მალე ყოველდღიური სეირნობების ხანგრძლივობა გავზარდე და თანდათანობით ქუჩაში გატარებული ათი წუთი ოცად მექცა, საათი - ორ საათად, ორი საათი კი - სამად. ფილტვები ჰაერისგან მისკდებოდა, კანი ოფლით მეცვარებოდა; ისე დავბორიალებდი, თითქოს სხვის სიზმარში ვიყავი: ბრბოს მივაპობდი, უხმოდ ვადევნებდი თვალს სამყაროსეულ ძრაობას. ვერ ვიჯერებდი, რომ ოდესღაც მეც სხვა ფეხით მოსიარულეებს ვგავდი - დაგვიანების შიშით მუდამ მოჩქარე, მუდამ სულმოუთქმელად მორბენალ, მზის ამოსვლიდან ჩასვლამდე ათას საქმეს შეჭიდებულ ადამიანებს. ახლა თამაშის ასეთ წესებს ჩემი ჯანმრთელობა ვეღარ გაწვდებოდა. დაზიანებული საქონელი ვიყავი - ხარვეზებით მომუშავე ნაწილების და ნერვული კვანძების ნაზავი. გიჟური შოვნა-ხარჯვის მიმართ სრულიად გულგრილი გავხდი. ამ ყველაფრის ფონზე სასაცილო ის იყო, რომ სიგარეტს ხელახლა მივუბრუნდი და საღამოებს ბოლით გაბუღულ კაფეებში ვატარებდი, ლიმონათს და ცხელ ყველიან სენდვიჩებს მივირთმევდი, თან გვერდით მსხდომთა მუსაიფს ვუსმენდი და სამი სხვადასხვა გაზეთის სტატიებს თვალს ერთდროულად ვავლებდი. დრო გადიოდა. 

იმ ღირსსახსოვარ დილას, როცა ეს ამბავი დაიწყო - 1982 წლის 18 სექტემბერს - ბინის კარი სადღაც ათის ნახევრიდან ათ საათამდე გამოვიხურე. მე და ჩემი ცოლი ბრუკლინში, კობლ ჰილში ვცხოვრობდით - ბრუკლინ ჰაითსსა და კეროლ გარდენზს შორის. ჩვეულებრივ, სასეირნოდ ჩრდილოეთით დავდიოდი ხოლმე, მაგრამ იმჯერად სამხრეთის მიმართულება ავირჩიე, კორტ სტრიტთან მარჯვნივ შევუხვიე და ექვსი თუ შვიდი კვარტალი ასე ვიარე. ცას ცემენტის ფერი ედო: ნაცრისფერ ღრუბლებს, ნაცრისფერ ჰაერს მათსავით ნაცრისფერი ქარი არხევდა, ერეკებოდა და წვრილ წვიმად წურავდა. ასეთი ამინდი ყოველთვის მიყვარდა, პირქუში ატმოსფერო მთლიანად მავსებდა და ოდნავადაც აღარ მედარდებოდა, რომ ცხოვრების საუკეთესო წლები, როგორც ჩანდა, უკვე უკან მომეტოვებინა. შინიდან ასე, ათი წუთის გამოსული ვიქნებოდი, როცა კეროლ სტრიტსა და პრეზიდენტ სტრიტს შორის, ქუჩის გადაღმა, საკანცელარიო ნივთების მაღაზიას მოვკარი თვალი. მაღაზია ფეხსაცმლის სახელოსნოსა და ღვინის სადღეღამისო სარდაფს შუა კოხტად იყო ჩამჯდარი. შეუხედავი, გაქუცული შენობების რიგში თვალშისაცემი, დასახსომებელი ფასადი მხოლოდ მას ჰქონდა. მაშინვე მივხვდი, რომ დიდი ხნის გახსნილი არ უნდა ყოფილიყო. სიახლე ყოველთვის ცნობისმოყვარეობას აღგვიძრავს, თანაც მაღაზიის ვიტრინა ძალიან ორიგინალურად გაეფორმებინათ (კალმისტრებით ნაგები ცათამბჯენები, ფანქრებით და სახაზავებით გამოყვანილი მანჰეტენის სილუეტი ცის ფონზე), მაგრამ, ამ ყველაფრის მიუხედავად, „ქაღალდის სასახლე“ მაინც ძალიან პატარა იყო იმისათვის, რომ