მოუთმენლობა გულისა სიბრძნის წიგნი იუწყება: „თუ ბევრს გასცემ, ბევრს მიიღებ“. ამ ჭეშმარიტებას ნებისმიერი მწერალი დაადასტურებს, თუ მას ამგვარად გაიაზრებს: „ვინც სხვებს ბევრს უყვება, მასაც ბევრს უყვებიან“. საყოველთაოდ გავრცელებული შეხედულება, თითქოს მწერალს ახალ-ახალი სიუჟეტებით უშრეტი ფანტაზია ამარაგებს, მცდარია. სინამდვილეში მას არაფრის გამოგონება არ სჭირდება; თუ დაკვირვებისა და მოსმენის უნარი არ დაუკარგავს, სიუჟეტი თავად იპოვის მას. ეს ამბავიც, რომელსაც თითქმის შეულამაზებლად გთავაზობთ, სხვამ მომიყვა.
ვენაში უკანასკნელად ყოფნისას, მძიმე დღისგან გადაღლილი, საღამოს, ქალაქის გარეუბანში ერთ, საგანგებოდ შერჩეულ რესტორანს მივადექი. მეგონა, მოდაში აღარ იყო და ხალხმრავლობა არ იქნებოდა. მაგრამ, როგორც კი ფეხი შევდგი, მაშინვე ვინანე. პირველივე მაგიდიდან ნაცნობი მომესალმა და გულწრფელად გახარებულმა (მის სიხარულს ნამდვილად არ ვიზიარებდი) თავისთან მიმიპატიჟა. მართალი არ ვიქნები, თუ ვიტყვი, რომ ეს მოუსვენარი ადამიანი აუტანელი ან არასასიამოვნო ვინმე იყო, თუმცა იმ აბეზარი ადამიანების კატეგორიას ეკუთვნოდა, რომლებიც ისეთივე გატაცებით აგროვებენ ნაცნობებს, როგორც ბავშვები საფოსტო მარკებს, და თავიანთი კოლექციის თითოეული ეგზემპლარით დიდად ამაყობენ. ამ გულკეთილი, მაგრამ ახირებული მამაკაცისთვის (სხვათა შორის, მრავლისმცოდნე და საქმიანი არქივარიუსისთვის) ცხოვრების მთელი აზრი იმ თავმდაბლური კმაყოფილებით ამოიწურებოდა, თუ გაზეთში ხსენებული რომელიმე პერსონის სახელის გაგონებაზე დაუდევრად, სხვათა შორის იტყოდა: ჩემი კარგი მეგობარიაო, ანდა: აჰ, ეგ ხომ გუშინაც შემხვდაო; ან კიდევ: ჩემმა მეგობარმა ა.-მ ეს თქვა, ჩემი მეგობარი ბ. ამას ფიქრობსო... მეგობარ მსახიობებს პრემიერაზე გულმოდგინედ ტაშს უკრავდა, მსახიობ ქალებს მეორე დილით ტელეფონით ულოცავდა. არავის დაბადების დღე არ გამოეპარებოდა. უარყოფითი რეცენზიების შემთხვევაში დუმდა, ქების რეცენზიებს კი გულწრფელად გახარებული გზავნიდა. საერთოდ, ურიგო ადამიანი არ იყო, რადგან უანგაროდ იღვწოდა; მეცხრე ცაზე იყო, თუ ვინმე რაიმე წვრილმან დახმარებას სთხოვდა. ამგვარად კოლექციას ახალი პერსონაჟით ამდიდრებდა.
საჭიროდ არ ვთვლი, უფრო დაწვრილებით აღვწერო ჩვენი მეგობარი „მეც იქ ვიყა“ (ასეთი მეტსახელით ნათლავენ ვენაში ამ უცოდველ, სნობთა ჭრელი მოდგმის პარაზიტებს), რადგან ასეთებს ყველა ვიცნობთ და ვიცით, რომ მათი მომაბეზრებელი ყურადღებისგან თავს მხოლოდ უხეშობით თუ დავაღწევთ; ამიტომ ბედს შევურიგდი და გვერდით მივუჯექი. თხუთმეტი წუთიც არ გასულა, რომ რესტორანში მაღალი მამაკაცი შემოვიდა. მას თვალშისაცემად ახალგაზრდული, ჯანმრთელი იერი ჰქონდა, საფეთქლებს ჭაღარა უმშვენებდა და ისე გამართული დადიოდა, მასში მაშინვე სამხედროს ამოიცნობდით. ჩემმა თანამოსაუბრემ მას მარდად დაუკრა თავი, ამ უკანასკნელმა კი გულგრილად უპასუხა. სტუმარს ჯერ შეკვეთაც არ მიეცა ოფიციანტისთვის, რომ „მეც იქ ვიყამ“ ჩემკენ უფრო ახლოს მოიწია და ხმადაბლა მკითხა: - იცით, ეგ ვინაა?
ხანგრძლივი ახსნა-განმარტების შემეშინდა, რადგან კარგად ვიცოდი, როგორ ასხამდა ხოტბას თავისი კოლექციის ყოველ, თუნდაც ნაკლებ საინტერესო ეგზემპლარსაც კი, და უგულოდ მივუგე: არა-მეთქი, - და ისევ ტორტს მივუბრუნდი. ჩემმა გულგრილობამ პერსონათა კოლექციონერი უფრო გაახელა. პირზე ხელი მიიფარა და წამჩურჩულა: - ეს ხომ ჰოფმილერია. მთავარი საინტენდანტოდან... არ შეიძლება არ იცოდეთ... ომში მარია-ტერეზას ორდენი მიიღო.
და ვინაიდან ვერც ამ ფაქტმა მოახდინა ჩემზე შთაბეჭდილება, „მეც იქ ვიყამ“ სასკოლო ქრესტომათიის შესაფერისი პატრიოტული აღტყინებით გადმოალაგა ხსენებული როტმისტრის საქმენი საგმირონი: ჯერ კავალერიაში, შემდეგ პიავეზე ფრენებისას, მარტოს მტრის სამი თვითმფრინავი ჩამოეგდო; მეტყვიამფრქვევეთა ასეულის უფროსად ყოფნისას, სამ დღეში ფრონტის ერთი უბანი დაუკავებია... ყოველივე ამას უამრავ წვრილმანს ამატებდა (რომლებიც აქ გამოვტოვე); თან გულწრფელად უკვირდა, რომ არაფერი ვიცოდი ამ შესანიშნავ ადამიანზე, რომელსაც ავსტრიის უმაღლესი სამხედრო ჯილდო პირადად იმპერატორმა კარლმა გადასცა.
უნებლიეთ ცდუნებას ავყევი და ჩვენ გვერდით მდგარი მაგიდისკენ გავიხედე, რომ ისტორიის ბეჭდით შემკული გმირისთვის ერთხელ მაინც შემეხედა. მაგრამ უკმეხ, განაწყენებულ მზერას წავაწყდი, რომელშიც დაახლოებით ეს იკითხებოდა: „რას მომჩერებიხარ, უკვე რაღაც ჩაგიკარკლა მაგ ვაჟბატონმა?“ ამასთანავე, ჩვენდამი აშკარად მტრულად განწყობილმა, სავარძელი მკვეთრად შეაბრუნა და დემონსტრაციულად ზურგი შეგვაქცია. ცოტა არ იყოს, შემრცხვა, თვალი ავარიდე და იმ მაგიდისკენ აღარც გამიხედავს. მალე ჩემს მოლაყბეს გამოვემშვიდობე. ავდექი თუ არა გარეთ გამოსასვლელად, ის მაშინვე თავის გმირთან გადაბარგდა, ალბათ, ჩქარობდა მისთვის ჩემზე ჩვეული გულმოდგინებით მოეთხრო.
ეს იყო და ეს. რასაკვირველია, ეს ინცინდენტი სულ მალე დამავიწყდებოდა, მაგრამ შემთხვევით, მეორე დღეს, ამ უკარება როტმისტრთან ერთ პატარა წვეულებაზე პირისპირ აღმოვჩნდი. ის სმოკინგში კიდევ უფრო ტანადი და ელეგანტური ჩანდა, ვიდრე გუშინ, სპორტულ სამოსში. ერთმანეთი ვიცანით და ვცდილობდით უნებლიე ღიმილი შეგვეკავებინა, - როგორც ორი შეთქმული, რომლებიც სხვებს თავიანთ საიდუმლოს უმალავენ. მივხვდი, რომ გუშინდელი ხელმოცარული მოლაყბე ორივეს ერთნაირად გვაღიზიანებდა და გვართობდა. თავდაპირველად ერთმანეთთან ლაპარაკს გავურბოდით, თუმცა ეს
ჩუქება
