ამბავი წუთისოფლისა
პოეტი დასაბამიდან დღემდე წუთისოფლის ამბავს გვიყვება. და რამდენიც პოეტია, ეს დაუსრულებელი ამბავიც იმდენივეა... ან კი რას უნდა მოჰყვეს უკეთესს პოეტი? ადამიანის, მისი გულის, სულის განცდა, ფიქრი, საწუხარი, სიხარული და თრთოლვა. ყველაფერი ერთად ღვთისთვის მოსაყოლ ამბად რომ უნდა იქცეს ბოლოს. პირველი მსმენელები ხომ ადამიანები არიან, და რას ინატრებს უკეთესს შემოქმედი, რომ ამ ყველაფრის მსმენელად ბოლოს და ბოლოს უპირველესი შემოქმედი – მოძღვარი იქცეს, დროში, სივრცეში, ერის ცნობიერებაში განიფინოს და უფალს მიუტანოს ამ წუთისოფლის მარადისობის დასტურად. ამბავი სიყვარულზე, ამბავი ბავშვობაზე, დედაზე, ამბავი წინაპარზე, ამბავი სამშობლოზე, ამბავი მარტოსულზე, ამბავი სიცოცხლეზე, ამბავი სიკვდილზე და ისევ თავიდან: ამბავი სიყვარულზე და ასე სამარადჟამოდ...
პოეტ ვაჟა ხორნაულის შემოქმედებაც, მთლიანი, დაუნაწევრებელი თხრობაა წუთისოფლისა. რამდენიმე ათეული წელია მის შემოქმედებას კითხულობს და აგემოვნებს პოეზიით განებივრებული ქართველი მკითხველი. განებივრებული ზეპირსიტყვიერებით, ფოლკლორული საოცრებებით, სიტყვაკაზმული მწერლობით მდიდარი და ხანდახან (ესეც უნდა ვაღიაროთ) იმითაც გადაღლილი, რასაც არაპოეზიურობით დასდებია ფასი!
ოცზე მეტი კრებულის ავტორი, დღევანდელი ტექნოლოგიების დახმარებით, წიგნის მიღმა, ონლაინრეჟიმშიც აწვდის მკითხველს თავის ლექსებს. თითქოს ესეც არაფერიაო, აი, თენდება და სოციალური ქსელი, ფეისბუქი თუ ფეისქვეყანა, სხვა ათას რამესთან ერთად ვაჟა ხორნაულის საოცარი ლექსებითაც იწონებს თავს.
მკითხველი უხვად ჰყავს ამ ავტორს. ან კი ვინ დარჩება გულგრილი მისი ნამდვილი პოეტური სიტყვისადმი. იშვიათად შევხვედრივარ რეცენზიებს მასზე. და როცა ეს თავად მე დამევალა, მაშინღა ვიგრძენი, რა რთულია მოკლედ და ზუსტად ასახო ავტორის შემოქმედებითი შრომის პროცესი, არსი მისი შემოქმედებისა.
წინამდებარე კრებულის გამოცემის იდეა ჩვენთვის საყვარელი „ასი ლექსის“ სერიით, იმის მაჩვენებელიცაა, რომ შეუმჩნეველი ვერ დარჩება და ვერ დაიმალება ის, რასაც პოეზია, ნიჭიერება ჰქვია, ასევე კეთილსინდისიერებაც. ადრე თუ გვიან, მაინც მიეგება მისაგებელს პატივი, მიეგება სიყვარული.
რამდენი დროა გასული, რაც უნივერსიტეტელი სტუდენტი „პირველი სხივის“ ფურცლებზე დაიბეჭდა და რამდენი ლექსი მოინაყოფა მისმა პოეტურმა სულმა... რა ნიშა უკავია პოეტ ვაჟა ხორნაულს დღეს ესოდენ მრავალსახოვან და მრავალფეროვან თანამედროვე ქართულ პოეზიაში? ამაზე, ალბათ, ლექსმცოდნენი გასცემენ პასუხს. მე მხოლოდ ერთი მკითხველის გადასახედიდან ვეცდები, დაგანახოთ იგი.
სიტყვაზე უზომოდ შეყვარებული ადამიანი, რომელმაც თავისთვის, უხმოდ, უჩუმრად ბევრი იღვაწა, იშრომა, იძია და იპოვა ის, რისი პოვნაც სურდა. იქნებ ვცდები, მაგრამ ამას მაფიქრებინებს ის საოცარი, ქართული სიმშვიდე, რაც ისმის მის პოეტურ ქმნილებებში: ქართული სიტყვა, ქართული აზროვნება, ქართული სისადავე, ქართული სიმშვიდე, ქართული სათქმელი. და ყველაფერი ერთად მიმართული დიადი, უტყუარი, გამოცდილი ღირებულებებისა და ფასეულობათა კიდევ ერთხელ სადიდებლად, კიდევ ერთხელ სარწმუნებლად, კიდევ ერთხელ დამატკბობლად.
ვაჟა ხორნაული ერთი ის რგოლია, რომელიც დიდი უწყვეტი ჯაჭვის მთლიანობას ადასტურებს და იცავს. ეს იქნება ლირიკა, საბავშვო ლექსები თუ ნებისმიერი მისი პოეტური ქმნილება. ერთი შეხედვით, ის შორსაა მაქსიმალისტური ექსპერიმენტებისაგან, მეორე მხრივ, ეს სისადავე, მხოლოდ მას მერე უნჯდება ადამიანში, როცა ამ ადამიანის სული მოივლის ყველაფერს, ნახავს მთელს სამყაროს (სულის თვალით) და შეიძენს უნარს და უტყუარ რწმუნებას, რას რა დაარქვას, რა აირჩიოს, საით მიდრკეს.
მის შემოქმედებაში ბევრია კონვენციური 8 თუ 10 მარცვლიანი ლექსები, არის ვერლიბრიც და არის საოცარი გვირგვინი მისი შემოქმედებისა – მინიმალისტური ფორმის პოეზია, მაგრამ ყველგან ის ერთნაირად შეკრული, მყარი, გაუბზარავი ფასეულობების მქადაგებელია. დახვეწილი ფრაზის ოსტატი. სიტყვის გურმანი. რატომღაც, უარმყოფელი ყველანაირი სასვენი ნიშნისა. ერთგვარი პოეტური სალოსური ახირებულობის გამოვლენად რომ შეიძლება ჩაუთვალო.
უფორიაქო, მეწარსულე, მოიმედე, ღვთისმოსავი, მარადშეყვარებული, ჭაბუკური, ბავშვურიც კი... ტკივილიანი, მაგრამ მუდამ მშვიდი, გაწონასწორებული. ჩასაფრებული ყოველ წამზე, ყოველ მოვლენაზე, ყოველ ფიქრზე... დედის თემა განსაკუთრებულია მის შემოქმედებაში, ზოგადად მშობლისადმი – საბოლოო პერსპექტივით კი უფლისადმი მიმართული. თაობათა უწყვეტი ურთიერთობის, ცოცხალი ხსოვნის მატარებელი პოეტია იგი, და ეს თემა იმსახურებს პოეტურ აზროვნებაში ღრმა განსხეულება-გამოვლენას. სამშობლოს თემა, სოფლის თემა, ბუნების წვდომას, ძველი გარდასული სურათ-ხატების გაცოცხლებას ხმარდება მისი პოეტური ენერგია და წარმოსახვა, რომელიც უხვად დის მის სულში.
გავა წლები და ქართული პოეზია ალბათ მემილიონედ გაიმეორებს თავისი მკითხველის ბაგით ამ ლექსს:
მოწყენას მისას როდესაც გრძნობენ
იქუფრებიან თვალები ნისლით
თუ გავამსხვრიე განგების ღობე
პირველად დედის ჭაღარას ვიხსნი.
ფიქრები ღლიან ისედაც დაღლილს
სამრეკლოსავით ფერმკრთალს და ხნიერს
თუ დეკემბერშიც აენთო ბაღი
პირველად დედას დავუკრეფ იებს.
დედის მანდილში აპრილი გალობს
ვით დაფიონი ფხოვეთის მთებში
თუ უკვდავების
ჩუქება
