თავი I. ზოგადი დებულებები
დაიშვება თუ არა გადასახადის ახალი სახის შემოღება, გარდა აქციზისა რეფერენდუმის გარეშე?
არა. საქართველოს კონსტიტუციის 94-ე მუხლის მე-4 და მე-5 პუნქტის შესაბამისად საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადის ახალი სახის შემოღება, გარდა აქციზისა, ან საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადის სახის მიხედვით არსებული განაკვეთის ზედა ზღვრის გაზრდა შესაძლებელია მხოლოდ რეფერენდუმის გზით, გარდა ორგანული კანონით გათვალისწინებული შემთხვევებისა. რეფერენდუმის დანიშვნის ინიციირების უფლება აქვს მხოლოდ საქართველოს მთავრობას. საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადის ახალი სახის შემოღებად ან ზღვრული განაკვეთის გაზრდად არ ჩაითვლება გადასახადის შემოღება ან ცვლილება, რომელიც არსებული გადასახადის ალტერნატივაა ან ანაცვლებს მას და ამავე დროს არ ზრდის საგადასახადო ტვირთს. საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადის ახალი სახის შემოღებად ან ზღვრული განაკვეთის გაზრდად არ ჩაითვლება აგრეთვე გადასახადის სახის მიხედვით არსებული ზღვრული განაკვეთის ფარგლებში გადასახადის განაკვეთის ცვლილება.
დაიშვება თუ არა გადასახადების გაზრდა 3 წლის ვადით?
დიახ. საქართველოს ორგანული კანონის „ეკონომიკური თავისუფლების შესახებ“ პირველი მუხლის მე-6 პუნქტის შესაბამისად საქართველოს მთავრობას უფლება აქვს, მოითხოვოს გადასახადების დროებით გაზრდა − არა უმეტეს 3 წლის ვადით. ამ შემთხვევაში რეფერენდუმი არ ტარდება.
დაიშვება თუ არა, გადასახადის დაბეგვრისათვის გამოყენებულ იქნას საგადასახადო შემოწმებისას მოქმედი საგადასახადო კანონმდებლობა?
არა. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-2 მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად -„გადასახადებით დაბეგვრისათვის გამოიყენება საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობის დღისათვის მოქმედი საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა“.
ლიზინგით გაცემულ ამორტიზაციას დაქვემდებარებულ ძირითად საშუალებებზე მოგების გადასახადის მიზნებისთვის გამოიყენება თუ არა საგადასახადო კოდექსი, რომელიც უკვე ძალადაკარგულია?
დიახ. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 309-ე მუხლის 35-ე პუნქტის შესაბამისად 2010 წლის 1 იანვრამდე ლიზინგით გაცემულ ამორტიზაციას დაქვემდებარებულ ძირითად საშუალებებზე მოგებისა და ქონების გადასახადების მიზნებისათვის ვრცელდება 2010 წლის 1 იანვრამდე მოქმედი საქართველოს საგადასახადო კოდექსის ნორმები.
შენიშვნა!
საგადასახადო კოდექსიდან აამოღებულ უნდა იქნეს აღნიშნული ნაწილი, ვინაიდან საგადასახადო-სამართლებრივ ურთიერთობები არ უნდა წესრიგდებოდეს ძალადაკარგული ნორმატიული აქტით.
საჯარო სამართლის იურიდიული პირი - „შემოსავლების სამსახური“ უფლებამოსილია თუ არა საგადასახადო კოდექსის აღსრულების მიზნით გამოსცეს ბრძანება?
დიახ. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-2 მუხლის მე-5 ნაწილის შესაბამისად, „საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – შემოსავლების სამსახურის უფროსი საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის აღსრულების მიზნით გამოსცემს ბრძანებებს, შიდა ინსტრუქციებსა და მეთოდურ მითითებებს საგადასახადო ორგანოების მიერ საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენების თაობაზე“.
შენიშვნა!
აღნიშნული ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას. საქართველოს კონსტიტუციის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, მხოლოდ საქართველოს უმაღლეს სახელმწიფო ორგანოთა განსაკუთრებულ გამგებლობას განეკუთვნება - „სახელმწიფო ფინანსები და სახელმწიფო სესხი; ფულის მოჭრა; საბანკო, საკრედიტო, სადაზღვევო და საგადასახადო კანონმდებლობა“. სსიპ - შემოსავლების სამსახური არ არის საქართველოს უმაღლესი სახელმწიფო ორგანო. მას არ უნდა ჰქონდეს ნორმატიული აქტის მიღების უფლება აღნიშნულ საკითხზე. საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა არ უნდა შედგებოდეს სსიპ - შემოსავლების სამსახურის მიერ მიღებული ნორმატიული აქტებისგან.
აღსანიშნავია, რომ საგადასახადო კოდექსის აღსრულების მიზნით ნებისმიერი კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის მიღების უფლებამოსილების მინიჭება ადმინისტრაციული ორგანოსათვის არ არის შესაბამისობაში საქართველოს კანონთან ნორმატიული აქტების შესახებ.
საქართველოს კანონის „ნორმატიული აქტების შესახებ“ მე-7 მუხლის მე-9 პუნქტის შესაბამისად, „თუ ამ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის მიღება (გამოცემა) შეიძლება მიმღები (გამომცემი) ორგანოს (თანამდებობის პირის) მიერ მისი კომპეტენციის ფარგლებში, მხოლოდ საკანონმდებლო აქტის შესასრულებლად და იმ შემთხვევაში, თუ ეს პირდაპირ არის გათვალისწინებული საკანონმდებლო აქტით“.
აქედან გამომდინარე საქართველოს საგადასახადო კოდექსში პირდაპირ (არა ზოგადად - კოდექსის აღსრულების მიზნით) უნდა იქნას მითითებული ის ნორმატიული აქტი, რომლის გამოცემის უფლება აქვს ადმინისტრაციულ ორგანოს.
აქვს თუ არა საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებას უპირატესი იურიდიული ძალა საგადასახადო კოდექსის მიმართ?
დიახ. საქართველოს კონსტიტუციის მე-6 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებას ან შეთანხმებას, თუ იგი არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას, კონსტიტუციურ შეთანხმებას, აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა შიდასახელმწიფოებრივი ნორმატიული აქტების მიმართ.
შენიშვნა!
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-2 მუხლის მე-7 პუნქტის შესაბამისად, გადასახადით დაბეგვრასთან დაკავშირებულ საკითხზე საქართველოს პარლამენტის მიერ რატიფიცირებულ და ძალაში შესულ საერთაშორისო ხელშეკრულებას აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა ამ კოდექსის მიმართ.
აღსანიშნავია, რომ საგადასახადო კოდექსის მე-2 მუხლის მე-7 პუნქტი არ არის შესაბამისობაში საქართველოს კონსტიტუციის მე-6 მუხლის მე-2 პუნქტთან. საგადასახადო კოდექსის მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტიდან ამოღებულ უნდა იქნას სიტყვები - „გადასახადით დაბეგვრასთან დაკავშირებულ საკითხზე“.
ახლად რეგისტრირებული გადასახადის გადამხდელისთვის როგორ გამოანგარიშდება კალენდარული წელი?