თოვლის დედოფალი - ზღაპარი პირველი
სარკისა და ნამსხვრევების ამბავი
იყო და არა იყო რა, იყო ერთი ავი სული, სახელად კობოლდი. მასზე თამამად შეიძლებოდა გვეთქვა, რომ თავად ეშმაკი გახლდათ. ერთხელაც კობოლდი კარგ გუნებაზე დადგა და ჯადოსნური სარკე გააკეთა, რომელშიც ყველაფერი კარგი და მშვენიერი მახინჯდებოდა და უკუღმართად ჩანდა, ხოლო უსარგებლო და უსახური რამ მიმზიდველი და თვალწარმტაცი ხდებოდა... მოკლედ, ვინც ამ სარკეში ჩაიხედავდა, შიშისა თუ გაოცებისაგან გული შეუღონდებოდა.
ამ სარკეში თვალწარმტაცი არემარე მოქუფრულ იერს იღებდა, სილამაზით გამორჩეული ადამიანები კი მახინჯდებოდნენ: ან ტანი არ ჰქონდათ, ან თავდაყირა იდგნენ; სახეები ისე დამანჭვოდათ, ვეღარ იცნობდით; პატარა ჭორფლი დიდ შავ ლაქად მოუჩანდათ.
როგორი სახალისო და თავშესაქცევი რამ გამომივიდაო, ფიქრობდა ეშმაკი. თუ ვინმეს შესახებ კარგს გაიგებდა, მაშინვე ამ სარკეს მოიშველიებდა, ადამიანს შნოსა და ლაზათს დაუკარგავდა, მერე კი თავის ბოროტებაზე გულიანად იცინოდა.
ეშმაკს კობოლდების სკოლაც ჰქონდა. ამ სკოლის მოწაფეები ხალხში დადიოდნენ და მოუთხრობდნენ, სასწაული მოხდაო. ერთი შეხედეთ, როგორია სინამდვილეში ბუნება და რა უსახური ყოფილა ადამიანი, თავი რომ დიდი რამე ჰგონიაო! ასე ლაპარაკობდნენ, ეშმაკის სარკეს აღმა-დაღმა დაატარებდნენ და ბოლოს დედამიწაზე ერთი კუთხეც არ დარჩენილა, რომ არ მისულიყვნენ და ადამიანთა სახე არ დაემახინჯებინათ. მერე ცაში ასვლაც განიზრახეს. აფრინდნენ კიდეც, იფრინეს, იფრინეს და ღრუბლებს გაუსწორდნენ. აი, სწორედ აქ მოხდა ყველაზე საშინელი რამ: უეცრად მრუდე სარკე შეცახცახდა, ხელიდან დაუცურდათ, დაბლა დაეშვა, დედამიწაზე დაეცა და მილიონ ნაწილად დაიმსხვრა...
სარკის ნამსხვრევები დედამიწაზე მტვერივით გაიფანტა. ვისაც ეს ნამსხვრევი თვალში მოხვდებოდა, აღარასოდეს მოშორდებოდა. ასეთი ადამიანი კი ყველაფერს უკუღმა ხედავდა, ყველაფერი მრუდედ და მახინჯად ეჩვენებოდა, ყოველ საქმეში მხოლოდ ცუდსა და ურიგოს ამჩნევდა, კარგს კი ვერაფერს ხედავდა.
ზოგიერთი ნამცეცი ადამიანების გულშიც აღწევდა. ეს კიდევ უფრო დიდი უბედურება იყო. ასეთ კაცს მკერდში გინდ გული ჰქონოდა, გინდ ქვა.
სარკის ზოგიერთი ნატეხი იმდენად დიდი იყო, რომ ფანჯრებში მინებად ჩასვეს. ასეთი ფანჯრიდან მეგობრების დანახვა არამც და არამც არ იყო სასურველი. ზოგი ნამტვრევი სათვალის მინად გამოიყენეს, მაგრამ ვაი მას, ვინც ასეთ სათვალეს გაიკეთებდა. ის სწორად ვეღარაფერს დაინახავდა.
ბოროტი სული ამ ყველაფერზე გულიანად იცინოდა, ადამიანების ტანჯვა-წვალება სიამოვნებას ჰგვრიდა.
სარკის ზოგიერთი ნამცეცი კვლავ ჰაერში ტრიალებდა და ახალ მსხვერპლს დაეძებდა...
პატარა გოგო და ბიჭი
მათ მშობლებს გარეთ თითო ყუთი ედგათ. შიგ მწვანილი ეთესათ და თითო ვარდის ბუჩქიც დაერგათ. მშვენიერი ვარდები იყო, კაცის თვალი უკეთესს რას ნახავდა! ერთ მშვენიერ დღეს უფროსებმა ორივე ყუთი ღარის ძირას დადგეს. სახლის სარკმელში რომ გაგეხედათ, გეგონებოდათ, კვალში ყვავილები ჩაურგავთო, ისე ტალღებივით ირხეოდა სარკმელსა და სარკმელს შორის ვარდის ორი ბუჩქი. ცერცვის პარკები მწვანე ყვავილწნულებივით გადმოკიდებულიყო ხის ყუთებიდან. ვარდის რტოები ერთმანეთს გადასწვდენოდნენ და ყვავილოვანი თაღივით შემოვლებოდნენ ორივე სარკმელს.
ზაფხულობით ყმაწვილები მაღლა აცოცდებოდნენ, ჩრდილში ჩამოსხდებოდნენ და თამაშობდნენ.ზამთარში კი ასეთი სიამოვნება აკლდათ, – ფანჯრებს ყინული ჩარაზავდა ხოლმე. მაგრამ, სამაგიეროდ, ღუმელში ცეცხლი გიზგიზებდა. დადებდნენ ზედ შილინგებს, გაათბობდნენ, მერე ფანჯრის მინას მიადებდნენ. ასე გაჩნდა მშვენიერი მრგვალი საჭვრეტი. შიგ ორი ნათელი თვალი იჭყიტებოდა ხოლმე. ერთი გოგონასი იყო, მეორე – ბიჭისა. ბიჭს კაი ერქვა, გოგონას გერდა. ზაფხულობით ერთს ისკუპებდნენ და ერთიმეორის გვერდით გაჩნდებოდნენ ხოლმე, ზამთრობით კი ასე არ იყო. გარეთ თოვლის კორიანტელი იდგა. ხან ბარდნიდა, ხან ყინავდა. ციდან თოვლის ფანტელები ცვიოდა.
– ეს თეთრი ფუტკრებია, – იტყოდა ბებია.
– დედოფალი თუ ჰყავთ? – ეკითხებოდა ბიჭუნა, რადგან იცოდა, ამდენ ფუტკარში ერთი დედაფუტკარიც იქნებოდა.
– კი, დედოფალიცა ჰყავთ, – მიუგებდა ხოლმე ბებია, – იქ, სადაც თოვლის ფენა ყველაზე უფრო სქელია! ის სხვა ფუტკრებზე დიდია, დედამიწაზე ვერასოდეს ისვენებს. მუდამ მაღლაა, ძალიან მაღლა, ღრუბლებს უსწორდება. ზოგჯერ ღამით ჩამოფრინდება ხოლმე, ქუჩა-ქუჩა დაფრინავს, ფანჯრებში იცქირება. სწორედ მაშინ იყინება ფანჯრის მინა და ასეთი ლამაზი ჩუქურთმები უჩნდება.
– ასეთი ჩუქურთმები ხშირად გვინახავს, – ტიკტიკებდნენ პატარები და ეგონათ, რასაც ბებია უყვებოდა, ყველაფერი მართალი იყო.
– თოვლის დედოფალს სახლში შემოსვლა არ შეუძლია? – იკითხა გოგონამ.
– ერთი შემოვიდეს, – მიუგო ბებიამ, – მაშინვე ღუმელზე დავსვამ და გადნება.
მერე თმაზე ხელი გადაუსვა და სხვა ამბების მოყოლა დაიწყო.
საღამოს, დაძინების წინ, კაი სკამზე აცოცდა და სამზირში გაიხედა. მაღლიდან ფიფქები ცვიოდა. ერთი, ყველაზე დიდი, ზანდუკის კიდეზე დაეცა და დარჩა. თანდათან გაიზარდა და ქალწულს დაემსგავსა. მშვენიერი კაბა ეცვა, ქათქათა, გამჭვირვალე, მილიონი ვარსკვლავის
ჩუქება
