ევა და ეშმაკის მომრჯულებელი
წინასიტყვაობა
მერაბ შათირის რომანი „ევა და ეშმაკის მომრჯულებელი“ ბილინგვასავითაა - ერთი შეხედვით თავშესაქცევი, ეროტიული შეფერილობის ტექსტის ქვეშ მეორე ტექსტიც დევს თითქოს, რომლის გაგებასა და აღქმას წიგნიერი, განათლებული მკითხველი სჭირდება.
იმდენად დინამიური და ექსპრესიულია თხრობა, იმდენად მძაფრი და დამაინტრიგებელი გახლავთ რომანის სიუჟეტური ქარგა, რომ წიგნი შეიძლება ერთი ამოსუნთქვით, პაუზის გარეშე ჩაიკითხო, თუმცა როცა წიგნს ჩაამთავრებ, ჩნდება სურვილი, რომ ხელახლა მიუტრიალდე წაკითხულს და იმ სიმბოლურ-ალეგორიული შინაარსის ქვეტექსტს ჩაუღრმავდე და გაშიფრო, რომელზეც დგას სინამდვილეში რომანის მთელი არქიტექტურა.
მე ეს რომანი ორჯერ წავიკითხე...
ის, ფაქტობრივად, იმ მკითხველებისთვისაა დაწერილი, რომლებსაც წიგნის ერთხელ წაკითხვის შემდეგ მისი თავიდან, ხელახლა წაკითხვის და ახლიდან გააზრების სურვილი გაუჩნდებათ...
„თქვა ადამმა: ეს კი მართლაც ძვალია ჩემი ძვალთაგანი და ხორცი ხორცთაგანი. დედაკაცი ერქვას მას, რაკი კაცისაგან არის ამოღებული.
ამიტომაც მიატოვებს კაცი დედ-მამას და მიეწებება თავის დედაკაცს, რათა ერთხორცად იქცნენ“ („ძველი აღთქმა“).
მერაბ შათირის რომანი ედემიდან გამოძევებულებზე, ანუ ადამსა და ევაზე და მათი მარადიული ლტოლვის საიდუმლოებით სავსე დღემდე ამოუხსნელ ისტორიაზეა.
კაცობრიობის ტრაგიკული და იმავე დროს ბედნიერებითა და აღმაფრენით გაკაშკაშებული თავგადასავალი, ამ ორის, კაცისა და დედაკაცის, თავგადასავალია, რომელიც იწყება და არ მთავრდება, იწყება და არ მთავრდება.
„კაცი გოგირდის აბანოდან შიშველი გამოიჭრა - „ხმალი ქარქაშში უნდა ჩავაგოო, - ისტერიულად აყვირდა“.
რომანის მთავარი გმირი, ბენიამინი, აბანოდან პირდაპირ ფსიქიატრიულში მოხვდა.
შიშველი ადამი და შიშველი ევაც ასე მოხვდნენ პირველი ცოდვის ჩადენის შემდეგ დიდ ფსიქიატრიულ კლინიკაში, რომელსაც დედამიწა ჰქვია.
დედამიწა - ავხორცობით, პირუტყვული ვნებით, ჟინით, გარყვნილებით, სპერმით და ოფლით გაპოხილი უზარმაზარი სარეცელი, ცოდვის კალო, გულაგი ედემიდან გამოძევებულთათვის.
ბენიამინი - ავხორცობის ექსტაზით შეპყრობილი ადამიანის მაგვარი სექსმანქანა, სექსრობოტი, ხვადი, რომელიც მარადიული მძუვნობით დაავადებული მდედრების ვნებების დაოკებით არის დაკავებული.
არც სიყვარული, არც სულიერი ფასეულობანი, არც სხვა ადამიანური ღირებულებები, მისი ლტოლვა მდედრისადმი მხოლოდ ხორციელი ჟინის მოკვლას ემყარება, რასაც ის ეშმაკის მორჯულებას ეძახის.
თითოეული სექსუალური აქტი თითქოს ეშმაკისაგან განთავისუფლებაა, თუმცა ეშმაკი ცოტა ხანში ისევ ბრუნდება და ყველაფერი თავიდან იწყება.
ბენიამინი რაღაცით ჰგავს მაქს ფრიშის ცნობილი რომანის „ადამიანის მწარმოებელი“ („Homo Faber“) მთავარ გმირს.
ბენიამინივით, ისიც ზერელე, ფუქსავატური ურთიერთობებით კმაყოფილდება. ისიც სპერმის მწარმოებელ საამქროსავითაა, რომელსაც არც აინტერესებს, ვის ანაყოფიერებს თავისი „ნაწარმით“ - მთავარია, გათავისუფლდეს, მთავარია, სადღაც გადაღვაროს მოჭარბებული „პროდუქცია“.
ფრიშის გმირი უმკაცრესად დასაჯა განგებამ - ის მოგზაურობისას გოგონას გაიცნობს, რომელთანაც სექსუალურ კავშირს დაამყარებს. მერე ირკვევა, რომ ეს გოგონა მისი ქალიშვილია, რომლის არსებობის შესახებ მან არაფერი იცოდა.
ფრიშის „ადამიანის მწარმოებელი“ სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ასრულებს. მერაბ შათირის „ეშმაკის მომრჯულებელი“ საგიჟეთში მიჰყავთ „მოსათვინიერებლად“...
თუ ცოდვას ცოდვას არ დარქმევ, თუ ბოროტებას ბოროტებას არ უწოდებ, მაშინ არც ერთი არსებობს და არც მეორე, - ამბობს წიგნის ერთი პერსონაჟი, თუმცა ამ ფილოსოფიას რომანში განვითარებული მოვლენები აქარწყლებს.
ცოდვისა და ბოროტებისთვის დამღის მოხსნა და მათი „ლეგალიზაცია“ არაფერს არ ცვლის, რადგან ერთიცა და მეორეც დროსა და სივრცეში დამოუკიდებლად მოქმედებს და უწყვეტ ჯაჭვს ქმნის.
ბენიამინი გვიან ხვდება, რომ ამ ცოდვის უსასრულო ჯაჭვის ერთი რგოლია და ბევრი რამ, რაც მის თავზე ხდება, სულაც არ არის მხოლოდ მისი მიზეზით გამოწვეული.
„მელქისედეკს (ბენიამინის პაპა - ვ.ხ.) საკუთარი ეშმაკი ფროიდივით რომ მოერჯულებინა, მაშინ ამქვეყნად აღარ გავჩნდებოდი, არც ევდოკია იქნებოდა ჩემი მსხვერპლი და არც ვასილისა“, - ასკვნის ბენიამინი.
ამ დასკვნიდან იწყება მისი გაადამიანურების რთული და მტანჯველი პროცესი.
ბენიამინისთვის ფსიქიატრიულ კლინიკაში ყოფნის პერიოდი, ეს არის ჯოჯოხეთით განწმენდის, საკუთარი ცხოვრების გადაფასების და ხელახლა დაბადების პერიოდი.
პარადოქსია თითქოს, მაგრამ აქ, სულით ავადმყოფთა გარემოცვაში, იწყება მისი სულიერი გამოჯანმრთელება, რაშიც მას სწორედ სულით ავადმყოფები ეხმარებიან.
რომანში იმდენად ბევრი საინტერესო პასაჟია, იმდენად მრავალგანშტოებიანი და მრავალფეროვანია რომანის ფაბულა, რომ მცირე მიმოხილვაში, ცხადია, ყველაფერს ვერ შევეხებით და ყველაფერზე ვერ ვისაუბრებთ - უდაოდ ნიჭიერი მწერლის მერაბ შათირის ეს უდაოდ საინტერესო რომანი თავად უნდა წაიკითხოთ, ძვირფასო მკითხველებო, ოღონდ, როგორც ზემოთ ვთქვი, უნდა წაიკითხოთ ორჯერ...
„სიყვარული აგვამაღლებს“. - ბრძანებს დიდი რუსთაველი.
მერაბ შათირის რომანი „ევა და ეშმაკის მომრჯულებელი“ სიყვარულით ამაღლებისკენ მოგვიწოდებს, რადგან მხოლოდ სიყვარულია ის ერთადერთი ძალა, რომელიც ადამიანებს ადამიანებად აქცევს და ღმერთთან აახლოებს.
ღმერთი იქ არის, სადაც სიყვარულია, ხოლო იქ, სადაც მხოლოდ ხორციელი ლტოლვაა, სადაც მხოლოდ შიშველი ვნებებია, ეშმაკი ზეობს. აი, ეს
ჩუქება
