წინასიტყვაობა არისტოტელე ძველი ბერძნული ფილოსოფიის მწვერვალი და უდიდესი წარმომადგენელი იყო. არ დარჩენილა იმდროინდელი მეცნიერების არც ერთი დარგი, რომელსაც იგი არ შეხებოდეს და თავისი სიტყვა არ ეთქვას. თავის ნაშრომებში მან თავი მოუყარა მანამდე დაგროვილ მთელ ფილოსოფიურ და მეცნიერულ ცოდნას, კრიტიკულად გადაამუშავა და წინ წასწია ის. დღესაც აოცებს მკითხველს აზროვნების ის მაღალი კულტურა, რომელიც იგრძნობა არისტოტელეს ფილოსოფიაში. არისტოტელესათვის დამახასიათებელია წამოყენებულ პრობლემათა სერიოზულობა, მათი განხილვის უჩვეულო სიღრმე და ამომწურაობა. მართალია, იგი ზოგჯერ პრობლემათა დაყენებით კმაყოფილდება, მაგრამ ამით არა ნაკლებ სწევს წინ აზროვნების განვითარებას, მიუთითებს რა იმ მიმართულებაზე, საითაც საჭირო იყო კვლევა-ძიების წარმართვა. მკითხველს აოცებს არისტოტელეს ენის ლაკონურობა, რაც დამახასიათებელი იყო მთელი ძველი ბერძნული ფილოსოფიისათვის. საერთოდ, არისტოტელეს ყოველი ფრაზა ღრმა აზრის შემცველია, მისთვის უცხოა ზედმეტსიტყვაობა.
არისტოტელე მრავალი საკითხის განხილვაში თანამედროვეობის დონეზე დგას. ამიტომაცაა, რომ არისტოტელეს ფილოსოფიას დღესაც არ დაუკარგავს თავისი მნიშვნელობა. ამით აიხსნება ის ცოცხალი ინტერესი, რომელსაც იჩენდნენ ყოველთვის და უკანასკნელ ხანებშიც არისტოტელეს ფილოსოფიისადმი, როგორც ჩვენთან, ისე დასავლეთში. მსოფლიოს ხალხთა თითქმის ყველა ენაზე იქმნება უამრავი თარგმანები და გამოკვლევები, მიძღვნილი არისტოტელეს ფილოსოფიისადმი.
არისტოტელეს ფილოსოფიას და მის მნიშვნელობას კაცობრიობის აზროვნების განვითარების ისტორიაში მაღალ შეფასებას აძლევდნენ მარქსიზმის კლასიკოსები. მარქსმა მას „ უდიდესი მოაზროვნე “ უწოდა, ენგელსმა კი „ ძველი დროის ყველაზე უფრო უნივერსალური თავი “ . ლენინი არისტოტელეს ფილოსოფიას აფასებდა, როგორც მერყვეს მატერიალიზმსა და იდეალიზმს შორის[i]. ლენინის აზრით, არისტოტელე ასევე მერყეობდა დიალექტიკასა და მეტაფიზიკას შორის. ეხებოდა რა არისტოტელეს პოზიციას „ პირველი მამოძრავებლის “ საკითხში, აღნიშნავდა, რომ „ ((რა თქმა უნდა, ეს იდეალიზმია, მაგრამ იგი უფრო ობიექტურია და უფრო დაშორებული, უფრო ზოგადი, ვიდრე პლატონის იდეალიზმი, ამიტომაც ნატურფილოსოფიაში უფრო ხშირად = მატერიალიზმს)) “ [ii]. ლენინი მაღალ შეფასებას აძლევდა არისტოტელეს ბრძოლას პლატონის ფილოსოფიური იდეალიზმის წინააღმდეგ. კერძოდ, მის ბრძოლას პლატონის იდეებზე მოძღვრების წინააღმდეგ. ლენინი წერდა: „ როცა ერთი იდეალისტი მეორე იდეალისტის იდეალიზმის საფუძვლებს აკრიტიკებს, ამით მუდამ მოგებული რჩება მატერიალიზმი. შეად. არისტოტელე versus პლატონი etc, ჰეგელი versus კანტი etc [iii] “ .
არისტოტელე ცხოვრობდა 384-322 წწ. ძველი წელთაღრიცხვით. ის წარმოშობით ქალაქ სტაგეირადან იყო. მამამისი მაკედონიის მეფის ამინტა II-ის კარის ექიმი ყოფილა. 17 წლის არისტოტელე დაემოწაფა ცნობილ ბერძენ ფილოსოფოსს პლატონს, რომელსაც უსმენდა ის, დაახლოებით 20 წლის განმავლობაში. მაგრამ შემდეგში არისტოტელესა და პლატონის მსოფლმხედველობათა შორის სერიოზული წინააღმდეგობა წარმოიშვა, არისტოტელემ დაიწყო თავისი მასწავლებლის მოძღვრების კრიტიკა და იძულებული იყო დაეტოვებინა აკადემია. 343 წელს იგი მიწვეულ იქნა მაკედონიის სამეფო კარზე, ალექსანდრე მაკედონელის აღსაზრდელად. 335 წელს კი ათენში ჩამოაყალიბა საკუთარი ფილოსოფიური სკოლა ლიკეი, ანუ პერიპატეტული სკოლა (სიტყვიდან „ პერიპატო “ , რაც სეირნობას ნიშნავს, რადგან არისტოტელეს ჩვევად ჰქონდა მსმენელთათვის ლექციების გადაცემა სეირნობის დროს), ალექსანდრე მაკედონელის გარდაცვალების შემდეგ არისტოტელეს დევნა დაუწყეს როგორც მისმა, ისე ალექსანდრე მაკედონელის მოწინააღმდეგეებმა. ის იძულებული იყო გაქცეულიყო, რის შემდეგ ჩქარა გარდაიცვალა.
არისტოტელეს თხზულებებიდან აღსანიშნავია „ მეტაფიზიკა “ , „ სულის შესახებ “ , „ ფიზიკა “ , „ კატეგორიები “ , „ ტოპიკა “ , „ ანალიტიკა “ და სხვა. ფილოსოფიური შეხედულებანი არისტოტელეს, ძირითადად, გადმოცემული აქვს „ მეტაფიზიკაში “ , აგრეთვე ნაწარმოებში „ სულის შესახებ “ . არისტოტელეს მსოფლმხედველობა უაღრესად ფართოა და ყოვლისმომცველი. ის ეხება მისი დროის თითქმის ყველა ასე თუ ისე მნიშვნელოვან პრობლემას, გარდა ამისა, არისტოტელე აჯამებს მის წინამორბედთა მიერ მიღებულ შედეგებს და იძლევა მათ კრიტიკას. არისტოტელეს მსოფლმხედველობის რამდენადმე მაინც სრული დახასიათება ასეთ პატარა წერილში, ცხადია, შეუძლებელია, ამიტომ ჩვენ შემოვიფარგლებით მხოლოდ რამდენიმე პრობლემით, რომელიც დააყენა, თუ გადაწყვიტა არისტოტელემ, რათა მკითხველს ზოგადი წარმოდგენა მაინც შევუქმნათ არისტოტელეს მსოფლმხედველობის შესახებ.
არისტოტელეს ფილოსოფია, საერთოდ, და მისი შემეცნების თეორია, კერძოდ, უაღრესად მჭიდრო კავშირშია წინამორბედთა ფილოსოფიურ სისტემებთან. არისტოტელე, უმეტეს შემთხვევაში, იმავე პრობლემებს ეხებოდა, რასაც მისი წინამორბედნი და ზოგჯერ მათგან მიღებული მემკვიდრეობის განვითარებასა და გაღრმავებას, ზოგჯერ მხოლოდ სისტემატიზაციას წარმოადგენდა. ყოველივე ეს კი მოითხოვდა არისტოტელეს მხრივ ამ მემკვიდრეობის არა ბრმად მიღებას, არამედ კრიტიკულ გადასინჯვას.
ასეთი კრიტიკული პოზიცია უჭირავს არისტოტელეს პითაგორელების მიმართ. ამ შემთხვევაში მათ მსოფლმხედველობათა შეხების წერტილს უსაზღვროების ანუ უსასრულობის საკითხი წარმოადგენს.
როგორც ცნობილია, პითაგორელებისათვის საწყისი უსასრულო ანუ უსაზღვრო იყო. პითაგორელები ამ საწყისის რეალური არსებობის მომხრენი იყვნენ. არისტოტელე პითაგორელებს სწორედ
ჩუქება
