I
ირგვლივ მხოლოდ რუხ დიუნებად ჩამოშლილი თუ მკლავჩამოთლილი, კვამლით შეძაძული შენობებია, შვილმკვდარი მამის თვალდაშრეტილი ფოსოებით; ბნელი თავშესაფრიდან მომთენთავ მზის სხივებში გამოსულთა ხელისგულით მოჩრდილული, უფერული სახეები; ნასახლარებქვეშ დამარხული მათი განვლილი წლები(ბევრისთვის - მომავალიც) და ამ ნამარხის დაბრუნების მცდელობა(უმეტესად - ამაო); ფეხდაფეხ ადევნებული - დუგ-დუგ-დუგ, - ამოყრილ ქვაფენილზე ურიკების ბორბლების რაკუნი. ზოგს მოზრდილი ფუთებით, ზოგსაც კი უსულო სხეულებით, უხმოდ მიაგორებენ ტვირთის სიმძიმითა თუ თავზარდამცემი იმედგაცრუებით წელში დადრეკილი ადამიანები.
გვამები: დაფლეთილი... დამწვარი...
მკლავებდაკაპიწებული, თუნუქის ვარცლებზე წახრილი მრეცხავი ქალების მშიერ ფალანგებში გამოწნეხილ გახუნებულ სისველეს ხარბად შთანთქავს ყელგამომშრალი ქალაქი. მძაღე საპნის სუნი ნაკადულებად ერთვის ხრწნისა და საკანალიზაციო სისტემიდან ამოჭრილ სიმყრალეს.
უცნაურია, არავინ აქცევს ყურადღებას, თითქოს არავის აწუხებს.
არც ერთი ცრემლი, არანაირი გოდება. აქ მწუხარებაც გარდაცვლილია; აქ დიდი ხანია არავინ ტირის.
აქა-იქ კვლავ ისმის სროლის ხმა - მინავლებული იმედის უკანასკნელი გაბრძოლება.
მაგრამ მთავარი უკვე დასრულდა.
არა ისე, როგორც ელოდნენ. - სრულიად სხვაგვარად.
დასრულდა მათთვის, ვინც აღარ იყო. მათთვის კი, ვინც როგორღაც გადარჩა ამ ცეცხლის წვიმაში, ყველაფერი თავიდან იწყებოდა. ზოგისთვის მშვიდობა, ათეულ ათასობით გერმანელი ჯარისკაცისთვის კი - შორეული ბანაკებისკენ მიმავალი სიკვდილის გზა.
დასრულდა სასაკლაოზე გარეკილი მილიონობით ადამიანისთვის, თუმცა არა მათთვის, გერმანელი ჯარისკაცების ბედს რომ გაიზიარებს და უკიდეგანო ტრამალებგავლილი, სამშობლოში დაბრუნებული, ციმბირის ბანაკებში რომ დაასრულებს სიცოცხლეს.
მანამდე კი...
მანამდე, შიმშილი დაძრწის ნანგრევებითა და მწყობრიდან გამოსული სამხედრო ტექნიკით ჩახერგილ ქუჩებში. თვითგადარჩენის ინსტიქტი ურცხვად მიერეკება მტრის ხელით გამოწვდილი პურისკენ ქალაქის უკანასკნელ, ღირსებააყრილ მოსახლეობას.
მათაც შიათ, გამარჯვებულებს, მაგრამ სხვაგვარად.
შურისძიება, ავხორცობა და სიხარბე შიმშილთან ერთად შესევია სრულიად ქალაქს.
ის კი, ხორცდაუმცხრალი ჯარისკაცების სხეულქვეშ გათელილი, ომის კანონზომიერებასთან შეგუებული ქალის გამშრალი მზერით ასცქერის ზეცას ტყვიისფერ ნისლს მიღმა.
არაფერს ითხოვს - არც სიბრალულს, არც პატიებას. მდუმარედ იღებს მისაგებელს.
სიკვდილის მომტანი სიცოცხლე ჩქეფს.
ყოველი მხრიდან მოდიან და სადღაც ქრებიან დატვირთულნი.
გადაძახილი, მსხვრევის ხმა, უმისამართო ავტომატის ჯერი, უკანასკნელი შეკივლება, გინება, ხარხარი...
ჯოჯოხეთის ქვაბი, გაზაფხულის მზით ადუღებული.
მიწაზე ხოხვითა და ჭურვების ნამსხვრევებისგან დაძენძილი, გაურკვეველი ფერის ზურგჩანთა ჰკიდია. ასეთივე გახუნებული ფარაჯის ქვეშ, მრგვალად დახვეული, ირიბად რომ გადაუკიდია მხარზე, ექიმის ტყავის ჩანთა მოუჩანს, ისიც გაცვეთილი; ჩექმაც დიდი ხანია აღარ ჰგავს ჩექმას. - უხეში თექის ქსოვილი რვიანისებრ ნახვევად ამოუკრავს ლანჩებზე და კოჭის სახსართან საგულდაგულოდ გაუკვანძავს.
მარტო მიაბიჯებს.
ხანდახან თანამებრძოლი თუ შემოხვდება გზად, მძიმე ნადავლით დატვირთული, სულელური, უფრო კი დანაშაულზე წასწრებული, ნირწამხდარი ღიმილით.
ისევ აგრძელებს გზას.
მძიმე არ ეთქმის მის ნაბიჯს. მერე რა, რომ სამ წელიწადზე მეტია ფეხით მოდის. რა არ გადახდა, რამდენჯერ ჩახედა სიკვდილს თვალებში. ექიმი იყო, იცოდა სიკვდილი, ეგონა იცნობდა, მაგრამ, მანამდე, არასოდეს ენახა ტრამალებსა თუ უღრან ტყეში, არც საქანელაზე - დაფლეთილ სხეულად მოქანავე; ვერც მუცელგაფატრული დედის მკერდს ავტომატის ჯერით მილურმულ მოიისფრო ჩანასახად წარმოედგინა.
თავზარი დასცა ადამიანურმა სიმხეცემ. ხო, ასე სწამდა - მხოლოდ ადამიანს შეეძლო ამგვარი სისასტიკის ჩადენა, ამდენნაირი სიკვდილის მოფიქრება და არც ერთ სხვა სულდგმულს.
ინსტიქტმა მოქმედებისკენ უბიძგა, მოვალეობა შეახსენა - ვინმეს უნდა დახმარებოდა, რაც შეიძლება მეტი სიცოცხლე ეხსნა. ფიქრობდა, ჯოჯოხეთგავლილები სხვაგვარად, თანაგრძნობით შეხედავდნენ ერთმანეთს. - სიკეთის სჯეროდა.
მუხლჩაუხრელად, დღისით თუ ღამით, ან საოპერაციო მაგიდასთან იდგა, ან ვინმეს სასთუმალზე თავჩამოდებულს წამით თუ ჩათვლემდა და ისევ ყველაფერი თავიდან... უსასრულო ზამთრის გაყინულ, თუ გაზაფხულის წვიმებით დამბალ მიწას მკერდგაკრული მიიწევდა ყოველი სისხლის წვეთისკენ. ის კი ყველგან იყო, გუბეებად, ტბებად დამდგარი. სისხლის ზღვაც ნახა და სისხლის ტალღებზე ატივტივებული ათასობით თავისნაირი.
მას გაუმართლა - ახლა აქაა.
ირგვლივ გვამები: ბავშვები... ქალები... ზეცას შეყინული მზერა... მიწას ჩაკრული უკანასკნელი ამოსუნთქვა... რუხფარაჯიანი... ხაკისფერფარაჯიანი...
სამი წლის განმავლობაში, ყოველ დღე, მშობლიურ მიწაზე სიკვდილს ნატრობდა. უცხო მხარეში, უპატრონოდ დაგდებული საკუთარი სხეულის წარმოდგენა აშინებდა. ახლა შეკრთა, უარი თქვა ამ ოცნებაზე. - თურმე, დამარცხებას უდრიდა ასეთი სიკვდილი.
ფიქრები ერევა, ძალას აცლის. ძალა კი, უჰ, როგორ სჭირდება! წინ დიდი გზაა. უნდა დაბრუნდეს, საიდანაც მოვიდა, იქ უნდა დაბრუნდეს, რაც შეიძლება მალე!
ნაბიჯს უჩქარებს.
იქნებ, ვინმეს კიდევ სჭირდება ამ უღვთოდ შემუსრულ ქალაქში.
ჩამოშლილი კედლიდან შეშინებული თვალები ელავს.
სიმაღლით ხვდება, ხუთი-ექვსი წლის თუ იქნება.
მიდის.
თვალები ჭურვებისგან გვერდებჩაფლეთილ სვეტებს შორის ხან ქრება, ხანაც ისევ გამოანათებს, - თითქოს ამოწმებს.
შიგადაშიგ გახედავს და ისევ მიდის. არ
ჩუქება
