შესავალი ძალიან ცოტა რამ ვიცი ბაბუაჩემის ოჯახზე, არა მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს ოჯახი ჩვენგან შორს, იზოლირებული და გაგანია კომუნიზმში ცხოვრობდა, არამედ იმიტომაც, რომ მათ შესახებ არავითარი ინფორმაცია არ გამაჩნდა, გარდა რამდენიმე წერილისა, რომლებიც 1936 წელს მივიღეთ ბებიაჩემის ნახელავ ნუგბარსა და ჩემი ტოლი მამიდაშვილის, ნანულის ფოტოსთან ერთად. 1937 წელს, როცა დიდი პოლიტიკური წმენდა დაიწყო, ჩვენს შორის ყოველგვარი კავშირი გაწყდა. თავისი თანამემამულეების კალთას შეფარებულმა მამაჩემმა პარიზში ახალი ცხოვრება დაიწყო. სხვა ქართველებივით ისიც დარწმუნებული იყო, რომ ასეთი მდგომარეობა დიდხანს ვერ გაგრძელდებოდა და საერთაშორისო პოლიტიკის სასწაული სამშობლოში დაბრუნების საშუალებას მისცემდა. მამა თავისიანებს იშვიათად ახსენებდა. ის და მისი მეგობრები ამ თემაზე გულღიად მხოლოდ ქართულ ქეიფებსა თუ პოლიტიკური პარტიის პატრიოტულ შეკრებებზე საუბრობდნენ, რაც ხშირად კოლონიის გახლეჩის მიზეზად იქცეოდა ხოლმე.
პირადად მე მხოლოდ მეორე მსოფლიო ომის დროს მელაპარაკა საქართველოზე. მიამბო თავისი ნანახი და მისი მშობლების მონათხრობი ფაქტები, ამიღწერა თავისი მშობლიური ქალაქი და მოვლენები, რომლებსაც მის მშფოთვარე და ქედუხრელ ცხოვრებაში ჰქონია ადგილი. მომიყვა ცარისტული რეჟიმის დროს გატარებულ ახალგაზრდობაზე, წყობაზე, რომელსაც ისევე ვერ იტანდა, როგორც კომუნიზმს. ეჭვობდა გერმანიის ჯარის წარმატებას ძლიერ მოწინააღმდეგე რუსეთთან, ალბათ ქვეყნის უკიდაგანობისა და მკაცრი კლიმატის გამო. მერე, როცა ომში გამარჯვებულმა ერებმა სტალინს ნახევარი ევროპა დაუთმეს, საფრანგეთში დასახლებული ქართველები მიხვდნენ, რომ მათი ქვეყანა ვერ გათავისუფლდებოდა და ბევრი მათგანი ვეღარ შეძლებდა მის ნახვას.
მამაჩემმა მიამბო ჩვენი ოჯახის ისტორიის სათავეებზე. ბაბუამისს სვანეთში, სოფელ უშგულში ვიღაც მოუკლავს და სისხლის აღების შიშით იძულებული გამხდარა, კარგა ხანს შინიდან ფეხი არ გაედგა. მერე კი შურისძიებას გარიდებია და ლეჩხუმში გადასულა. თავის შესაფარებლად მორებისგან ხის სახლი შეუკრავს და ხარებშებმულ ურემზე შემოუდგამს. ასე შემოუვლია მეზობელი სოფლები. მერე კარგი ოჯახი შეუქმნია. ამ ოჯახში დაიბადნენ ბაბუაჩემი ალექსანდრე, მისი ძმა (ან ძმები) და მათ შორის, ერთადერთი ცოცხლად დარჩენილი, უმცროსი ვაჟი გიორგი, რომელსაც სოფ. ზემოცისფერში შევხვდი, როცა უკვე 85 წლის იყო.
ალექსანდრე კიდევ უფრო ქვემოთ, იმერეთში ჩასულა და ცოლად შეურთავს ქუთაისის პრისტავის ქალიშვილი ეკატერინე გერსამია, რომლისგანაც ორი შვილი – ვენერა და ალექსანდრე შესძენია. იგი ჭიათურის მაღაროების აქციონერი გახლდათ და ცოლის შერთვამდე გარკვეული ქონებაც დაუგროვებია. ალბათ ამით აიხსნება ის ფაქტი, რომ ქორწილის წინ, მომავალ სასიმამროსთან საუბრისას, ბაბუაჩემს მოუთხოვია, რომ მის საცოლეს შინიდან ნემსიც არ წამოეღო და თავად უყიდია მისთვის მზითვი. როგორც ჩანს, პრინციპული კაცი ყოფილა და კომპრომისები არ ჰყვარებია.
ბაბუას სოფლიდან გაძევება დიდხანს ვერ აუტანია და სისხლის გამოსყიდვა გადაუწყვეტავს. მოლაპარაკების შედეგად, მოკლულის ოჯახისთვის უნდა მიეცა რამდენიმე ძროხა, რამდენიმე ტომარა მარილი, თოფები და ტყვიები, რაც საარსებოდ აუცილებელი იყო მთაში, სადაც თავს ნადირობით ირჩენდნენ, ხოლო მარილის ნაკლებობა ხშირად ჩიყვის მიზეზი ხდებოდა. ბაბუაჩემი გაბრაზებულა და უთქვამს, რომ ამ წვრილმანებზე დასაკარგი დრო არ ჰქონდა და ოჯახის მოთხოვნების შესაბამისი თანხა შეუთავაზებია. ბოლოს 120 რუბლზე შეთანხმებულან. არ ვიცი, ეს ბევრი იყო თუ ცოტა ადამიანის სიცოცხლისთვის XX ს-ის დამდეგს, მაგრამ რადგან სასიცოცხლოდ აუცილებელი საგნების შესაძენად კმაროდა, არც ისე ცოტა უნდა ყოფილიყო.
მერე ბაბუაჩემს გადაუწყვეტავს ენახა, რა ხდებოდა სვანეთში და პირველსავე ზაფხულს იქ ოჯახთან ერთად ცხენით ასულა. რადგან გარკვეული სიმაღლის შემდეგ მთის ციცაბო ბილიკებზე ურემი ვერ ავიდოდა, უკან ლოგინით, ჭურჭლითა და სურსათით დატვირთული ჯორები მისდევდნენ.
სვანეთის დიდებულს, თავად დადეშქელიანს, რომელიც ბაბუაჩემის მეგობარი ყოფილა, მისთვის თავისი „სასახლე“ თუ კოშკი დაუთმია. დანამდვილებით არ ვიცი, ბაბუაჩემს ნამდვილად უნდოდა თუ არა თავის სოფელში ასვლა და ნათესავებთან ურთიერთობის გაგრძელება. მამაჩემს ამის შესახებ არაფერი უთქვამს. ბაბუა პროგრესული, ჭკვიანი კაცი ყოფილა და მიუხედავად იმისა, რომ მისი ხასიათიც ამ ველური და გრანდიოზული ბუნებიდან იღებდა სათავეს, ვეჭვობ, მოსწონებოდა ძველი ადათები, პირველყოფილ ცხოვრებას რომ წააგავდა. სავარაუდოდ, უნდოდა ბოლო მოეღო იმისათვის, რაც მოხდა. თითქოსდა, საგანგაშო არაფერი მომხდარა, – თავად დადეშქელიანის ხიმინჯებზე შემომდგარი სასახლის ქვეშ დაღამებისას უამრავი ცხვარი ბრუნდებოდა მიმდებარე საძოვრებიდან და საშინელი სუნი დგებოდა. ცხვრების გამაყრუებელი ბღავილი და მყრალი სუნი სასახლეში ატანდა. ბებიაჩემი ძლიერ შეწუხებულა და მეორე დღესვე ბაბუასთვის მოუთხოვია, ბარგი აეკრათ და განუცხადებია, რომ მისი ფეხი სვანეთში აღარ იქნებოდა.
ჩუქება
