თოვლი მკათათვეში

"ეს ყო­ვე­ლი­ვე უკ­ვე ის­ტო­რია უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო, დრო­ე­ბი­თი ცოდ­ვა-­და­ნა­შა­უ­ლი, ტრა­გი­კუ­ლი ეპო­ქის ერ­თ-ერ­თი ამ­რეკ­ლა­ვი, და მხო­ლო­დღა მწა­რე ღი­მი­ლით მოგ­ვე­გო­ნე­ბი­ნა რუ­სე­თის იმ­პე­რი­ის ეს გა­ვე­შე­ბუ­ლი და მი­ზან­სწრა­ფუ­ლი მცდე­ლო­ბა ქარ­თუ­ლი ეროვ­ნუ­ლი ცნო­ბი­ე­რე­ბის დარ­ღვე­ვი­სა, სა­მეგ­რე­ლოს მოგ­ლე­ჯას რომ მო­ინ­დო­მებ­დნენ სამ­შობ­ლოს­გან, ამ ღრმად­-ქარ­თუ­ლი მხა­რი­სა, მი­სი ის­ტო­რი­უ­ლი ფეს­ვე­ბი ქარ­თუ­ლი მოდ­გმის და­სა­ბამ­ში­ვე რომ დამ­კვიდ­რე­ბუ­ლა მტკი­ცედ და მძლავ­რად. იმ­პე­რი­ას თა­ვი­სი მი­ზა­ნი ჰქონ­და და... კი­დეც გა­მო­ძებ­ნი­და ამ მხა­რე­ში თა­ვი­სი იდე­ო­ლო­გი­ის გამ­ტა­რე­ბელს - თა­და აშორ­დი­ას, რო­მელ­საც უნ­და ემ­ტკი­ცე­ბი­ნა მეგ­რელ­თა და ქარ­თველ­თა ეთ­ნი­კუ­რი სხვა­დას­ხვა­ო­ბა და ეცა­და ამ კუ­თხი­სათ­ვის თავს მო­ეხ­ვია გან­კერ­ძო­ე­ბი­სა­კენ სწრაფ­ვა და ... მეგ­რუ­ლი ან­ბა­ნი, რო­მელ­ზეც უნ­და ამეტყ­ვე­ლე­ბუ­ლი­ყო ბიბ­ლი­აც, შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი­ყო ღვთის­მსა­ხუ­რე­ბაც, თარ­გმნი­ლი­ყო კლა­სი­კუ­რი თუ თა­ნად­რო­უ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ძეგ­ლე­ბიც და... სწავ­ლა-­გა­ნათ­ლე­ბაც ამ ორ ენა­ზე ყო­ფი­ლი­ყო: მეგ­რუ­ლად და რუ­სუ­ლად. თა­ვის დრო­ზე აღ­კვეთ­დნენ და მკაც­რად აღ­კვეთ­დნენ ამ მცდე­ლო­ბას: ილია ჭავ­ჭა­ვა­ძე, აკა­კი წე­რე­თე­ლი, ია­კობ გო­გე­ბაშ­ვი­ლი, თე­დო სა­ხო­კია შალ­ვა და­დი­ა­ნი, კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დია თუ სხვა­ნი თავ­გან­წი­რუ­ლი კვე­თე­ბით და ... თით­ქოს­და ის­ტო­რი­ის კუთ­ვნი­ლე­ბა­დაც იქ­ცე­ო­და, მაგ­რამ... დრო­დად­რო ეს და­ნა­შა­უ­ლებ­რი­ვი მის­წრა­ფე­ბა მა­ინც ამოჰ­ყოფს ხოლ­მე თავს. ამი­ტო­მაც აქ­ცევ­და ელ­გუ­ჯა თავ­ბე­რი­ძე ამ მოვ­ლე­ნა­სა და თა­და აშორ­დი­ას ფსი­ქო­ტიპს მწვა­ვე სა­ტი­რის თე­მად რო­მან­-პამ­ფლეტ­ში „თოვ­ლი მკა­თათ­ვე­ში“, რა­თა იმ გარ­და­სუ­ლი ამ­ბე­ბის მარ­თე­ბულ­მა და ღრმა გა­აზ­რე­ბამ კვლა­ვაც გაგ­ვიკ­ვა­ლოს გზა და სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი თვალ­თა­ხედ­ვით შეგ­ვა­ხე­დოს ყვე­ლაფ­რი­სათ­ვის. ამი­ტო­მა­ცაა ასე მღელ­ვა­რედ და ექ­სპრე­სი­უ­ლად რომ წარ­მო­სა­ხავს რო­მა­ნის­ტი ამ მოვ­ლე­ნას მთე­ლი თა­ვი­სი სიგ­რძე - სი­გა­ნით და დიდ­ძალ დო­კუ­მენ­ტურ მა­სა­ლა­ზე დაყ­რდნო­ბით შთაგ­ვა­გო­ნებს, რომ სა­შიშ­რო­ე­ბა სუ­ლაც არ არის ჩავ­ლი­ლი და კვლა­ვინ­დე­ბუ­რად გვმარ­თებს ის თავ­გა­მო­დე­ბა, ან­დერ­ძად რომ გად­მოგ­ვცე­მია ჩვენს დი­დე­ბულ მოღ­ვა­წე­თა­გან." - როსტომ ჩხეიძე.