ძილი მთვარის შუქი ჩემი საწოლის ფეხთით ეცემა და დიდი, განათებული, ბრტყელი ქვის მსგავსად მაწევს.
მუდამ მტანჯველი კაეშანი და მოუსვენრობა მიპყრობს ასეთ ღამეებში, როცა სავსე მთვარე კლებას იწყებს და მარცხენა მხარე თითქოს უჭკნება – რაღაცით ემსგავსება სიბერემოახლოებული ადამიანის სახეს, რომელსაც ჯერ ცალი ყვრიმალი უხმება და უნაოჭდება.
ამ დროს არც მძინავს, არც ვფხიზლობ, ჩემი სული ძილ-ბურანშია და ცხადში წაკითხული და გაგონილი ისე ერწყმის მასში განცდილს, როგორც სხვადასხვა ფერის ნაკადი – ზოგი მღვრიე, ზოგიც კამკამა – ირევა ხოლმე ერთმანეთში.
ძილის წინ გაუტამა ბუდას ცხოვრების შესახებ ვკითხულობდი და ჩემს გონებაში ათასგვარი ნაირსახეობით კვლავაც და კვლავაც თავიდან განმეორდა შემდეგი მონაკვეთი:
„ერთი ყვავი მიფრინდა ქვასთან, რომელიც შორიდან ქონის ნაჭერს მიამსგავსა, და გაიფიქრა: იქნებ გემრიელ ლუკმას გამოვკრა კბილიო. მაგრამ გემრიელს ვერაფერს მიაგნო და იქაურობას გაშორდა. ქვასთან მიფრენილ ამ ყვავივით, ჩვენც – მაცდურნი – ვტოვებთ ასკეტ გაუტამას, რაკიღა მასში ჩვენთვის მიმზიდველს ვერაფერს ვპოულობთ“.
ქონის ნაჭრის მსგავსი ქვის სახება ჩემს ტვინში გოლიათურ ზომამდე იზრდება: მდინარის ამომშრალ კალაპოტში მივაბიჯებ, დროდადრო ვიხრები და გლუვ რიყის ქვებს ვიღებ.
მორუხო-მოლურჯოებია, მბზინავი მტვრით დაწინწკლული. დიდხანს დავყურებ და მაინც ვერ ვხვდები, რა უნდა ვუყო, შავებიც მხვდება გოგირდისფერ-ყვითელი ლაქებით, ბავშვის მიერ გამოძერწილ ტრიტონებს ჰგვანან.
და მინდა, ეს რიყის ქვები შორს მოვისროლო, მაგრამ სულ მიცვივა ხელიდან ისე, რომ თვალსაწიერს მაინც ვერ სცდება.
ყველა ის ქვა, რომელთაც ჩემს ცხოვრებაში ოდესმე რაიმე როლი უთამაშიათ, ახლა ჩემ გარშემო ჩნდება.
ზოგიერთი მათგანი წვალებით იკვლევს გზას ქვიშიდან დღის სინათლეზე – შიფერისფერ დიდ კიბორჩხალებს ჰგვანან, მიქცევის შემდეგ ნაპირზე დარჩენილებს; თითქოს ყველა ღონეს ხმარობენ, რათა დამენახვონ, რადგან უმნიშვნელოვანესი რამეები აქვთ ჩემთვის სათქმელი.
სხვები უღონოდ იძირებიან ქვიშის ორმოებში, რადგან სიტყვად ქცევის იმედი ეწურებათ.
დროდადრო ამ ზმანებათა წყვდიადიდან თავს წამოვყოფ ხოლმე და წამიერად შევავლებ თვალს ჩემს ფეხებთან ჩაკეცილ საბანზე ათამაშებულ მთვარის ნათელს, რომელიც ვეება, ბრტყელ, მანათობელ ქვას წააგავს, მერე კი კვლავ ბრმა ფათურით მივყვები ჩემს მბჟუტავ ცნობიერებას და მოუსვენრად დავეძებ იმ ქვას, რომელიც ასე ძლიერ მაწამებს და სადღაც, მოგონებათა ნაშალის ფსკერზე, უნდა იდოს; იმ ქვას, ქონის ნაჭერს რომ წააგავს.
ჩემი წარმოსახვით, ოდესღაც მის გვერდით, მიწაზე, საწვიმარ მილს უნდა დაეღო პირი – მოკეცვის ადგილებში ბლაგვკუთხოვანს, დაჟანგულნაპირებიანს; და მეც ჯიუტად ვცდილობ, ჩემს გონს მსგავსი სურათი დავუსახო, რათა შეშფოთებულ ფიქრებს სიმშვიდე და ძილი მოვგვარო.
არაფერი გამომდის.
ჩემს შინაგან სამყაროში ისევ და ისევ ისმის შტერულად ჟინიანი ხმა, იმ დარაბასავით დაუღალავი, რომელსაც ქარი დროის თანაბარი შუალედებით ახლის კედელს. ეს ხმა მიჩიჩინებს: „ყოველივე სრულიად სხვაგვარადაა, ეს სულაც არ არის ქვა, რომელიც ქონის ნაჭერს წააგავს“.
ამ ხმას თავი ვერსად დავაღწიე.
თუნდაც ასჯერ დავუმტკიცო, რომ ეს ყველაფერი, ბოლოს და ბოლოს, უმნიშვნელოა, ის ცოტა ხნით დუმდება, მერე კი უჩუმრად კვლავ იღვიძებს და თავიდან იწყებს: „ჰო, კარგი, კარგი, მაგრამ ეს ქონის ნაჭრის მსგავსი ქვა მაინც არ არის...“
თანდათანობით უმწეობის აუტანელი განცდა მეუფლება.
შემდეგ როგორ მოხდა ის, რაც მოხდა, არ ვიცი. ნებაყოფლობით შევწყვიტე წინააღმდეგობის გაწევა თუ ჩემი ფიქრები საბოლოოდ მაინც მომერივნენ და დამამუნჯეს?
ესღა ვიცი: ჩემი მძინარე სხეული საწოლში წევს, გრძნობები კი ჩამოშორდნენ და მასთან კავშირი გაწყვიტეს.
ერთბაშად მინდება შეკითხვის დასმა: „ახლა „მე“ ვინღა არის?“ მაგრამ მაგონდება, რომ ამის წარმოსათქმელი ორგანოც კი აღარ გამაჩნია. მერე შიში მიპყრობს, ვაითუ იმ შტერულმა ხმამ კვლავ გაიღვიძოს და ქვისა და ქონის გარჩევას დაუბრუნდეს.
ჰოდა, ზურგს ვაქცევ ყოველივეს.